Dagblaðið Vísir - DV - 16.01.1996, Blaðsíða 13

Dagblaðið Vísir - DV - 16.01.1996, Blaðsíða 13
ÞRIÐJUDAGUR 16. JANÚAR 1996 13 Forseta yfir trú- lausu landi? Hugmyndir hafa komið fram um að sameina embætti forseta ís- lands og biskupsins yfir íslandi í eitt. Gallinn við það væri bara sá að þá sætum við uppi með biskup sem væri lítið voldugri en áður, en yrði margfalt hvimleiðari þegar hann ætti í vandræðum með sókn- arbömin sin. Eru þá ótalin þau vandræði er hlotist gætu ef hann yrði tvöfalt hærri í launum, eða ef sértrúar- söfnuðum líkaði ekki að hafa starfandi þjóðkirkjuklerk yfir sér. Því leyfi ég mér að stinga upp á hagræðingu úr hinni áttinni: Að forsetaembættið sé látið yfirtaka biskupsembættið, með því að taka þjóðkirkjuna af launaskrá ríkis- ins. Þannig verði forseti íslands jafnframt sameiningartákn allra trúarhópa í landinu, inn á við sem út á við. Þjóðnýting þjóðkirkjunnar Þetta gæti framkvæmst með eft- irfarandi hætti: Rikið lýsti yfir að siðbót Lúthers hefði ekki gengið nógu langt er pápismanum lauk því kirkjan héldi enn talsverðum jarðeignum. Þær yrði ríkið nú að fá að selja til að minnka fjárlaga- hallann. Enn fremur að það samræmdist ekki lögmálum frjálshyggjunnar að ríkið borgaði laun þjóðkirkju- presta að þjóðinni forspurðri, en ekki annarra trúarhópa. Því yrði að fara fram þjóðaratkvæða- greiðsla um þjóðnýtingu þjóðkirkj- unnar, til þess að hún yrði ekki sem ríki í ríkinu. (En fordæmi fyr- ir hlutleysi ríkis gagnvart kirkju finnast víðar, svosem í Kanada). Þannig gæti þjóðin búið við margar misstórar kirkjudeildir, án þess að nein ein þeirra hefði ríkisstyrkta einokun á sannleikan- um, og þar sem allar yrðu að láta sér nægja ríkisstyrki, ef einhverjir væru, á grundvelli kirkjusóknar. Kjallarinn Tryggvi V. Líndal þjóðfélagsfræðingur Myndi þá sparast allnokkur pen- ingur, því fæstir landsmenn sækja kirkjur nokkuð að ráði. Reyndar mundi þá m.a. koma í ljós að margir myndu sakna þeirr- ar hálfgildis sálfræðiþjónustu sem prestar veita sóknarbörnum sín- um við hinum ýmsu kvillum. Þó mætti taka þar kúfinn af með því að hleypa félagsráðgjöfum í skarð- ið, og auka þannig faglega að- hlynningarþjónustu um leið. Geistlegan forseta Næst myndi blasa við sú vand- ræðalega staða að enginn væri andlegur yfirmaður trúmála landsins, (þótt kirkjumálaráðu- neytið sæi enn um ýmsa stjórn- sýslulega þætti). Enda væri bisk- upsstofan fyrrverandi nú rekin af frjálsum framlögum í sértrúar- söfnuði þeim sem áður bar nafnið þjóðkirkjan. Hér gæti forseti íslands tekið við nýju hlutverki, sem vinur og verndari íslenskra trúarbragða. Hann myndi koma fram sem trú- arlega sinnuð persóna, en þó jafn- framt sneiða hjá öllum kreddum. Hann myndi skírskota til þessarar séríslensku lausnar, og kalla sig andlegan þjóðhöfðingja íslend- inga, leikra sem lærðra. Lögbinda mætti þetta trúarlega hlutverk hans með einhverjum hætti, t.d. með því að gera hann einnig að talsmanni kirkjumála- ráðuneytisins gagnvart útlöndum. Þannig hefði hann sérstöðu gagn- vart þjóðhöfðingjum annarra trú- frjálsra ríkja. Við þetta myndi lítið breytast frá því sem nú er, nema að útgjöld til trúmála minnkuðu. Þar á móti kæmi að margir yrðu trúhneigð- ari, og að meiri kirkjugjöld gætu runnið til Háskólans, til fleiri deilda. Einnig myndu menn vanda betur vál sitt á forseta er hann væri eini andlegi þjóðhöfðinginn í landinu. Jafnframt væri hann þó sem fyrr einnig forseti fólks utan safnaða. „Þjóðarsöfnuðir íslands" Aðeins væri eftir að finna þess- ari séríslensku leikfléttu í trúmál- um nafn sem væri vænlegt til að skapa landinu sérstöðu út á við. Ég sting upp á að fyrirbærið heiti Þjóðarsöfnuðir Islands. Við slíkar aðstæður gæti fyrr- um biskup þjóðkirkjunnar ófeim- inn leitað eftir Salómonsdómi kirkjumálaráðherra er í odda skærist milli fylgjenda (tón-)listar og trúar innan lúters-evangelíska safnaðarins, ef hann vildi una slíkri íhlutun, án þess að allri þjóðinni kæmi það við. Og forset- inn þyrfti ekki að hafa neinar áhyggjur af skorti á geistlegum virðuleik, er hann væri orðinn eina sameiningartákn íslands í andlegum efnum. Tryggvi V. Líndal „Hér gæti forseti íslands tekið við nýju hlutverki, sem vinur og verndari íslenskra trúarbragða," segir m.a. í greininni. - Frá prestastefnu í nóv. sl. „Því leyfi ég mér að stinga upp á hagræð- ingu úr hinni áttinni: Að forsetaembættið sé látið yfirtaka biskupsembættið, með því að taka þjóðkirkjuna af launaskrá rík- isins.“ Ný staðfesting á gamalli frétt... Hvað segir það um launakerfið í landinu þegar yflrmenn eru upp í 63% starfsmanna í einu ráðu- neyti? Hvað segir það um launakerfið í landinu þegar yfirvinna nemur upp í 43% af launatekjum í við- komandi stofnun eða ráðuneyti? Sprungið launakerfi Hvort tveggja segir það sama: Að launakerfið er sprungið. Það endurspeglar ekki veruleikann heldur reynir að fela hann. En það tekst ekki lengur. Það sýnir skýrsla Ríkisendurskoðunar um aðalskrifstofur ráðuneytanna árið 1994. Og aðalskrifstofur ráðuneyt- anna eru ekki venjulegar rikis- stofnanir: eftir höfðinu dansa lim- irnir og þessi veruleiki ráðuneyt- anna sést um allt ríkiskerfið. Og ekki bara ríkiskerfið. Þessi veruleiki launamálanna sést um allt þjóðfélagið. Þess vegna sýna tölurnar sem nefndar voru í upphafi - 63% í yfirmanna- stöðum og 43% af launatekjum - ekki aðeins ástandið á aðalskrif- stofum ráðuneytanna. Þær stað- festa að launakerfið f landinu er Kjallarinn Svavar Gestsson alþlngismaður fyrir Alþýðubanda- lagið í Reykjavík meira og minna hrunið. Frá þessu er ein mikilvæg und- antekning; sú undantekning birt- ist í lágu töxtunum þeirra sem eru á allra lægstu launum í þjóðfélag- inu. Þegar laun þeirra eru hækk- uð um lágar prósentur eða krónu- tölu fer sama hækkun yfir alla. Hækkunin er aðeins kölluð öðrum nöfnum. Og þegar upp er staðið er launabilið það sama. Eitt ljótasta dæmið um þetta var sú ákvörðun síðasta árs að hafa færri krónur í krónutölusamningunum handa ör- yrkjum og öldruðum en öðru fólki. Þá var leitað að hærri taxta til að miða krónutöluna við til þess aö koma niður prósentunni í bótum almannatrygginga. Minnkar hræsnina Það er í þágu allra nema þeirra sem hafa ofurlaun allra efst í kerf- inu að kerfið verði opnað, að pró- senturnar sýni raunveruleg laun, að aukagreiðslurnar verði hluti af launatöxtum í samfélaginu öllu. Það getur þýtt háar prósentutölur í hækkanir til að byrja með í ein- staka tilfelli en það minnkar kannski aðeins hræsnina í um- ræðu um launamál á íslandi. Frá því að þjóðarsáttin var gerð er nú liðinn hálfur áratugur. Það er of langur tími. Þess vegna er launakerfið nú að springa. Nýjasta og skýrasta heimildin er sú skýrsla Ríkisendurskoðunar sem hér var vitnað til. Þar er ný stað- festing á gamalli frétt sem allir þekkja; Ríkisendurskoðun tók að sér hlutverk barnsins sem sá það og sagði svo frá því líka að keisar- inn væri ekki í neinu. En það er reyndar hlutverk Ríkisendurskoð- unar. Svavar Gestsson „Það er í þágu allra nema þeirra sem hafa ofurlaun allra efst í kerfinu að kerfið verði opnað, að prósenturnar sýni raun- veruleg laun, að aukagreiðslurnar verði hluti af launatöxtum í samfélaginu öllu.“ Með og á móti Tryggingastofnun greiði fyrir afnot af segulómsjá í eigu einkaaðila Meiri þjón- usta og sparnaður „Segulóm- sjártækni er frábrugðin röntgengeislun í eðli sínu. Notaðar eru hættulausar lágorkurafseg- ulbylgjur en ekki jónandi geislar. Með þessari aðferð er hægt að finna sjúk- dóma sem ekki verða greindir með neinni annarri aðferð. Þar til nú hefur aðeins ein segulóm- sjá verið á íslandi, þ.e. á Land- spítala. Það er staðreynd að þörf er fyrir mun fleiri segulómskoð- anir en gerðar eru í dag eða hægt er að sinna með einu tæki. Tryggingastofnun hefur í rúm 2 ár greitt fyrir almennar mynd- greiningarrannsóknir í Domus Medica þar sem sjálfstætt starf- andi sérfræðingar sjá um rekst- urinn. Tryggingastofnun hefur alla tíð fengið rannsóknir hjá Læknisfræðilegri myndgrein- ingu á lægra verði en greitt hef- ur verið til sjúkrahúsa og einnig hefur taxti sjúkrahúsa fyrir margar rannsóknir lækkað eftir að rekstur LM hófst í Domus Medica. Samkvæmt grein pró- fessors Ásmundar Brekkan í Morgunblaðinu 15. sept. sl. er kostnaður Landspítala við hverja segulómskoðun rúmlega 40.000 kr. en LM býður þessa rannsókn á 23.000 krónur. Þessi þjónusta LM þýðir þvi í senn minni geislun, meiri þjónustu og sparnað fyrir sjúklinga, það er skattgreiðendur." Eyþór Björgvins- son, læknir hjá Læknlsfræðllegri myndgreiningu. Karl Steinar Guðnason, forstjóri Tryggingastofnun- ar ríkisins. Oánægja með túlkun samn- ingsins „Samningn- um var sagt upp vegna þess að mikU óánægja er innan samn- inganefndar Trygginga- stofnunar rík- isins með hvernig gagn- aðUinn túlkar samninginn. Samninganefnd Tryggingastofn- unar ríkisins telur að það þurfi sérstakt samþykki Trygginga- stofnunar fyrir jafnstórri fjár- skuldbindingu og hér er um að ræða og ætlast er til að stofnun- in greiði. Tryggingastofnun hef- ur ákveðna upphæð til ráðstöf- unar og til þessara verkefna og er ekki gert ráð fyrir aukningu á henni á þessu ári. Fyrirsjáanlegt er að þessi myndataka mun skapa tugmilljóna króna auka- kostnað. í raun standa menn frammi fyrir ákvörðun um hvar eigi að draga saman til að greiða fyrir þessa' myndatöku. Á að draga enn frekar saman í heil- brigðisþjónustu, á að loka deild- um fyrir geðsjúkt fólk eða annað alvarlega veikt fólk til að greiða fyrir þetta? Tryggingastofnun er ljóst að Læknisfræðileg mynd- greining veitir góða þjónustu og þessi tæki eru fullkomnari en þau sem fyrir eru. Ágreiningur er um hversu langt eigi að ganga til þess að greiða fyrir þjónustu af þessu tagi.“ -ÞK

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.