Dagblaðið Vísir - DV - 11.03.1996, Blaðsíða 4

4
MÁNUDAGUR 11. MARS 1996
Fréttir
íslenskur erfðafræðingur við rannsóknir á Suðurskautslandinu:
Mörgæsirnar skemmtilegar en
herskárri en búist var viö
- segir Ásdís Ýr Kristmundsdóttir sem rannsakaði ástalíf þeirra
Ásrún Ýr Kristmundsdóttir erfða-
fræðingur er nýkomin til Iowa í Banda-
ríkjunum eftir funm mánaöa dvöl með
mörgæsum á Anverseyju við Suður-
skautslandið. Ásrún var þar ásamt
bandarískum prófessor og tveimur öðr-
um rannsóknarkonum að rannsaka ást-
arlíf Adelie-mörgæsa.
„Við vorum að rannsaka hvort magn
hormóna hefði áhrif á hve vel mörgæs-
unum gengur að verpa eggjum og koma
ungum sínum á legg; Við rannsökuðum
einnig hvort þessar mörgæsir, sem eru
á stað sem er fjölsóttur af ferðamönn-
um, væru stressaðri en mörgæsir á frið-
uðum eyjum og hvort það hefði áhrif á
varp þeirra og unga,“ greinir Ásrún frá.
Starfið hófst með því að merktar
voru 450 mörgæsir sem síðan var fylgst
með í frnim mánuði. Blóðsýni var tekið
úr hluta paranna á vissum tímum, þeg-
ar mörgæsimar komu á land, þegar
þær fóru að verpa, þegar þær lágu á
eggjum, þegar ungamir komu úr eggj-
unum og þegar þeir voru orðnir stálpað-
ir. Fylgst var með báðum hópunum tO
að kanna hvort blóðtakan hefði truflað
varp og unga en svo reyndist ekki vera.
Núna taka svo við rannsóknir á blóð-
sýnunum.
„Það vom einnig gerðar DNA- rann-
sóknir. Almennt hefur verið taíið að
mörgæsir veldu sér maka fýrir allt lífið
og væm trúar honum. Með DNA-rann-
sóknunum var verið að athuga hvort
um Qölkvæni væri að ræða,“ segir Ás-
rún.
Hún getur þess að mörgæsimar hafi
verið skemmtilegar í viðkynningu en
herskárri en búist var við. „Þegar varp
nálgaðist urðu þær árásargjamar og
bitu og slógu þegar við vomm að taka
sýni.“
Á Anverseyju dvaldi Ásrún í vísinda-
stöð sem rekin er af Bandaríkjamönn-
um. „Þetta er 40 manna stöð. Vísinda-
mennirnir voru um 20 og aðstoðar-
mennimir jafiunargir. Veðriö þama
var milt og gott. Þegar við komum var
10 stiga frost að jaftiaði en þegar fór að
sumra var oft 4 til 5 stiga hiti og hann
fór jafnvel upp í 10 stig. Þetta var miklu
þægilegra en maður bjóst við og var
næstum eins og að vera heima hjá sér.
Fólk horfði á myndbönd, spilaði á spil
og varö að lokum eins og lítil fjöl-
skylda."
Fjölskylda Ásrúnar, eiginmaður og 7
ára sonur, dvöldu í Iowa á meðan hún
var á Suðurskautslandinu. „Þeir spjör-
uðu sig bara vel. Sonur minn kvaðst
hafa saknað mín fyrst en svo farið að
hlakka til að sjá mig aftur.“
í haust er stefht að öðram vísinda-
leiðangri. „Við yrðum þá fleiri og ekki
jafn lengi," segir Ásrún. -IBS
Þorski hent í sjóinn:
Lítið sém Fiskistofa get-
ur fýlgst með þessu
- held að þetta fari minnkandi, segir Þórður Ásgeirsson, forstjóri Fiskistofu
„Það er auðvitað afar takmarkað
sem við getum fylgst með því sem
gerist úti á sjó og vitum því næsta
lítið um það sem þar fer fram.
Veiðieftirlitsmennimir eru þetta
þrír til fimm menn sem hveiju
sinni eru um borð í skipunum við
veiðar og þeir skiptast á allan flot-
ann, sem er um tvö þúsund skip.
Það eina sem við getum gert og ger-
um er að skoða aflasamsetninguna
hjá bátunum og bera hana saman.
Við gerum þetta í auknum mæli og
ekki síst þegar svona sögur koma
upp eins og nú um að þorski sé hent
í stórum stíl,“ sagöi Þórður Ásgeirs-
son, forstjóri Fiskistofu, í samtali
við DV um þann orðróm að þorski
sé nú hent í stómm stíl.
Sjómenn segja að vegna þess að
meira sé greitt fyrir stóra þorskinn,
og nú sé mikið af honum, sé minni
þorskinum hent. Ef menn leigja sér
kvóta greiða þeir 95 til 100 krónur
fyrir kílóið. Og þeir fá það sama fyr-
ir fiskinn á markaði. Hins vegar
fæst mun meira verð fyrir þorsk
sem er 8 kíló eða meira.
Þórður Ásgeirsson segir að það sé
alltaf eitthvað um að menn snúi sér
til Fiskistofú og greini frá því að
fiski sé hent í sjóinn. Þórður segist
ekki telja neina bylgju í gangi núna
í þessum efnum.
„Ég held að það hafi átt sér stað
ákveðin hugarfarsbreyting hjá
mönnum hvað þetta varðar. Ég held
að mórallinn sé smátt og smátt að
batna. Umræða undanfarinna ára
um þetta mál hefur að mínum dómi
haft þau áhrif. Ég held að menn sjái
líka að þegar upp er staðið sé verð-
munurinn sem talað er um ekki
eins mikill og margir halda. Eins
held ég að sú umræða sem hefur átt
sér stað um þetta mál og sá áróður
sem hafður hefur verið uppi gegn
því að henda fiski haft haft áhrif.
Sjómenn sjá fram á að þegar upp er
staðið eru að það eru þeir og útgerð-
armenn sem fyrst og fremst tapa á
því að gera þetta. Menn eru að
græða aura en kasta krónum," sagði
Þórður Ásgeirsson. -S.dór
Ásrún Ýr Kristmundsdóttir erfðafræðingur dvaldi í fimm mánuði meðal mör-
gæsa á Suðurskautslandinu. DV-mynd SS
Skemmdir á húsum í Þorlákshöfn:
Málning ónýt
eftir vikurfok
- hvít hús orðin gulbrún
„Hús, sem áður vom hvít, em nú
gulbrún af vikri eftir óveður sem gekk
hér yfir fyrir nokkm. Fólk er í öngum
sinum því málningin er ónýt. Menn
hafa veriö að reyna að ná þessu af
með háþrýstidælum og grænsápu en
þetta virðist alltaf koma í gegn aftur.
Þetta er einnig í görðum og á götum,"
sagði Þorlákshafnarbúi í samtali við
DV. Hann segir vikurinn hafa komið
úr haugum á lóð fyrirtækisins Vikur-
vörur.
Guðmundur Hermannsson sveitar-
stjóri segir ekki öraggt að um vikur
sé að ræða. „Þaö gekk hér mjög slæmt
veður yfir í febrúar. Það er ekkert
vafamál að þá fauk hér sandur á hús-
in en ég fúllyrði ekki að það hafi líka
verið vikur. Við fengum Rannsókna-
stofhun landbúnaðarins til að taka
sýni og niðurstaða liggur fyrir í
næstu viku. Á meöan tökum við enga
afstöðu. Fyrirtækið er með lóðaleigu-
samning og umgengnin á að vera
þannig að þetta berist ekki af lóðinni.
En þetta er líka spuming um hversu
vont veðrið var og þá hvort hægt hefði
verið að koma í veg fyrir þetta." -IBS
Dagfari
Prófastar vita best
Eftir langvarandi ofsóknir og
andvökunætur hefur biskupinn
yfir íslandi hafíð gagnsókn. Hann
hefur áttað sig á að bænir koma að
litlu gagni, hvað þá fyrirgefning.
Biskupinn hefur sannfærst um að
linkind dugar ekki í máli af því
tagi sem hann er viðriðinn. Engin
vettlingatök, segir biskupsstofa,
enda hefur kirkjan margra alda
reynslu og þekkingu í því að bæla
niður mótþróa. Biskup réð sér lög-
fræðinga, alveg eins og veitinga-
húsin ráða sér útkastara, og út-
kastari biskups hefu þegar hafíst
handa. Hann byrjaði á því að ráð-
ast gegn fjölmiölunum enda hafa
fjölmiðlamir sýnt biskupi þá
ókurteisi að fjalla um mál biskups.
Sem er fyrir neðan virðingu bisk-
upsins yfir íslandi. Úkastarinn hef-
ur snúið upp á hendumar á einni
af þeim þremur konum sem hafa
sakað biskup um kynferðislega
áreitni og sú kona hefur ákveðið að
sættast við þjóðkirkjuna. Hún hef-
ur jafnvel beðist afsökunar á því að
biskup hafi abbast upp á hana.
Hún hefur gefist upp fyrir útkast-
aranum. Úkastarinn hefur gert
meir. Hann hefur komið af stað
fjölskylduerjum í fjölskyldu konu
númer tvö sem ekki sér fyrir end-
ann á. Sú kona situr ekki aðeins
uppi með það að hafa lent í klónum
á biskupi. Hún hefur líka lent í
klónum á sinni eigin fiölskyldu,
þökk sé útkastara biskups. Þriðja
konan hefur ekki gefið sig enn og
útkastari biskups hefur skipulagt
tangarsókn gegn henni. Hann hef-
ur skipað próföstum landsins að
senda frá sér yfirlýsingu um sak-
leysi biskups. Útkastarinn hefur í
leiðinni lýst frati á formann
Prestafélagsins, sem nú á í vök að
.verjast, vegna þess að hann gegnir
ekki útkastaranum. Það gerðu pró-
fastarnir hins vegar að fúsum og
fijálsum vilja enda eru prófastar
nánustu bandamenn og samstarfs-
menn biskups og vita manna best
hvemig biskup hagar sér gagnvart
konum. Prófastarnir hafa lýst yfir
sakleysi biskups og er það jafn-
framt yfirlýsing um að konumar
séu lygarar. Prófastar kunna að
skilja á milli hafranna og sauð-
anna. Útkastari biskups telur þessa
dómsuppkvaðningu prófastanna
vera besta í stöðunni. Prestar eiga
ekki að leggjast á bæn og prófastar
eiga að gefa skít í kærleikann og
fyrirgefninguna og prófastar eiga
ekki að bíða eftir dómum í réttar-
sölum. Kirkjan hefur alltaf verið
hafin yfir lög og rétt enda er boð-
skapur hennar þeirrar tegundar að
orð Guðs era lög og prófastar era
löggiltir talsmenn Guðs og segja
auðvitað það eitt sem Guð telur
sannleika. Þannig hefur útkastara
biskups tekist að hrekja hina illu
anda á brott. Hann hefur kastað
formanni Prestafélagsins út í ystu
myrkur, hann hefur snúið ræki-
lega upp á hendurar á hinum
meintu fómarlömbum biskups og
hann hefur kýlt prófastana til
hlýðni. Hann hefur útnefnt þá fjöl-
miðla sem biskupi er þóknanlegt
að tala við. Segið svo að útkastarar
geri ekki sitt gagji. Hér eftir talar
biskupinn yfir íslandi ekki við
seglskip. Hann talar bara við þá
sem eru góðir við hann. Hinir
verða fordæmdir og bannfærðir af
Biskupsstofu og nú mega menn
fara að vara sig því biskup hefur
ákveðið að sitja þangað til hann
verður sjötugur.
Enda eru prófastamir búnir að
lýsa hann saklausan. Og hvað
varðar biskup um almenning eða
kærleikann eða einhverjar konur
úti í bæ sem hafa ranghugmyndir
um kynhvötina? Hvað þá fiölmiðla
sem skilja ekki að þeir eiga ekki að
tala illa um biskupinn og hvaö þá
presta sem era svo vitlausir að
hlusta á samvisku sín. Já, bisk-
upinn hefur hafið gagnsókn með
tilstyrk snjallra útkastara og vei
þeim sem voga sér að leita inn-
göngu i kirkju biskups ef þeir
standa ekki með blásaklausum
manninum í hempunni.
Dagfari