Dagblaðið Vísir - DV - 10.08.1996, Blaðsíða 16

16
LAUGARDAGUR 10. ÁGÚST 1996 I>"V
Leikhópurinn Bandamenn flutti 170 ára gamalt leikrit fyrir frú Vigdísi á Bessastöðum:
„Ég held að það hafl verið árið
1991 sem ég vakti athygli Vigdísar á
því að til væri leikrit sem orðið
hefði til á Bessastöðum. Það er búið
að standa nokkuð lengi til að setja
það upp eða leiklesa það eins og
leikflokkurinn Bandamenn gerði
fyrir Vigdísi. Þessi leiklestur var
mest til gamans gerður en ekki til
þess að kveðja Vigdísi á forsetastól.
Það æxlaðist hara þannig að lestur-
inn fór fram á síðustu dögum henn-
ar í embætti. Bandamenn hafa hins
vegar oft flutt verk í návist hennar.
Til dæmis vígðum við leikhús í
Finnlandi. Frú Vigdís flutti fyrir-
lestur og viö tróðum upp þar á eftir
og hún hefur oftar verið viðstödd
sýningar okkar erlendis, t.d. á Lyric
Theatre í London,“ sagði Sveinn
Einarsson leikstjóri.
Nemendur í
Latínuskólanum
„Þetta leikrit á sér langa og
skemmtilega sögu. Gamli Latínu- og
dómkirkjuskólinn í Skálholti, sem
er sennilega frá því um 1100, flyst til
Reykjavíkur undir aldamótin 1800.
Hann er þá fyrst um sinn að Hóla-
völlum og þá verða til fyrstu leiknu
leikritin. Fram að því hafði verið
lítið um leiklist en þó að minnsta
kosti sú fræga Herranótt sem var
skopleg krýningarathöfn skólapilta.
Þessi leikrit, sem flutt voru á
Hólavöllum, eru eftir Sigurð Péturs-
son. Við vitum sem sagt að þau
voru frumflutt héma í Reykjavík.
Svo er skólinn fluttur aftur til
Bessastaða. Þá var búið að banna
þetta „Herranæturhald" af því að
menn héldu að þetta væri orðið of
pólitískt, kominn í það angi af
frönsku byltingunni. Hefðin virðist
þó ekki hafa dáið alveg út, það er
alit sem bendir til þess að það hafi
verið einhverjar leifar af henni í
Bessastaðaskóla en þangað flutti
skólinn 1805 eða 1806. Sömuleiðis er
vitað að piltar á árunum milli
1820-30 eru að setja saman leikrit.
Leikritið, sem við fluttum fyrir
Vigdísi, heitir „Álfur í Nóatúnum"
og fjaflar um hreppsstjóra, sem er
hinn versti skúrkur, sennilega
fyrsti skúrkurinn í okkar leiklistar-
sögu. Hann hefur hugsanlega átt sér
einhverjar fyrirmyndir en þó er það
alls óvíst. Við vitum ekki hver
samdi þetta leikrit en vitum hvenær
það er samið og að það er sennilega
samið sem einhvers konar fram-
haldsleikrit, verkið sýnt t.d. árlega
og alltaf bætt einhverju við eða
breytt.“
Fleiri höfundar
„Meðal þeirra sem geta um þetta
leikrit er Jónas Hallgrímsson. í
bréfum milli hans og Tómasar Sæ-
mundssonar kemur þetta fyrir á
einum þremur stöðum. Menn hafa
verið að leiða getum að því að Jónas
hafi verið einn af höfundunum. Það
er ekki hægt að sanna það en hitt er
annað mál að leikritið er samið af
það öruggri málkennd að það er
ekkert ólíklegt. Það er hægt að geta
sér til um fleiri höfúnda.
Þarna voru einnig menn eins og
Lárus Sigurðsson frá Geiteyjum
sem var mjög efnilegur og reyndi
síðar að skrifa leikrit. Það virðist
því allt benda til þess að höfundar
Leikþátturinn Amlóöa saga er mjög fjörugur og líflegur eins og sést glögglega á þessari mynd úr verkinu.
hafi verið fleiri en einn. Maður sér
á því eina handriti sem varðveist
hefur að orðalagi hefur verið breytt.
Það bendir til þess að höfundar hafi
verið að þróa verkið eitthvað áfram.
Handritið er úr stílakompu sem Ög-
mundur Sigurðsson, prestur á
Tjöm, varðveitti. Handritið er nú á
Landsbókasafhinu.
Við fluttum verkið í Bessastaða-
stofu sem er matsalur forsetaseturs-
ins. Trúlegt er að leikurinn hafi orð-
ið til þar. Milli þess að nemendur
hafi verið að gleypa í sig latínu og
grísku hafa þeir búið þetta til. Hins
vegar kemur fram í leiknum orða-
lagið „þeir færa sig að hennar
rúmi“ sem bendir til þess að þeir
hafi leikiö það að hluta til uppi á
lofti þar sem vistimar voru. Það
bendir til þess að þeir hafi leikið
það samkvæmt gamalli miðaldahefð
þar sem höfð era mörg leiksvæði
samtímis. í verkinu em fleiri per-
sónur en sem nemur fjölda leikara
hjá Bandamönnum þannig að sumir
léku fleiri en eitt hlutverk.
Flutningurinn á Álfi í Nóatúnum
er sögulegur því verkið hafði ekki
verið flutt í 170 ár og á tímabili
haldið að verkið væri týnt. Við urð-
um að fá færustu menn til að lesa úr
verkinu, menn sem vanir era að
lesa skrift þessa tíma. Tilsvörin á
handritinu eru með venjulegri
skrift en allar ábendingar um leik-
inn era með fljótaskrift. Við erum
búnir að kynna okkur verkið vel en
engar ákvarðamir hafa samt verið
teknar um að flytja verkið á opin-
beram vettvangi. Okkur er hins
vegar ekkert að vanbúnaði að gera
það.“
Næg verkefni
„Leikhópurinn Bandamenn varð
til í kringum Bandamanna sögu
sem framflutt var í Norræna hús-
inu 1992, þá sem framlag hússins til
Listahátíðar í Reykjavík og nor-
rænnar leiklistarhátíðar. Ástæða
þess að Bandamenn fóra á flakk var
fyrst og fremst sú að mikið af nor-
rænu leiklistarfólki kom að sjá
Bandamanna sögu og það bauð okk-
ur síðar út.
Við eru 8 talsins í Bandamönn-
um. Ég leikstýri og sem yfirleitt
texta með öðram í hópnum. Hin era
Borgar Garðarsson, sem býr úti í
Finnlandi, Þórunn Magnúsdóttir,
Felix Bergsson, Jakob Þór Einars-
son, Stefán Sturla Sigurjónsson,
Ragnheiður Elfa Arnardóttir og
Guðni Franzson sem er bæði tón-
skáld og leikari í hópnum og hans
hlutur í sýningunni ekki lítill. AUt
eru þetta þekktir listamenn og eftir-
sóttir og vinna hér og þar. Við þurf-
um því alltaf að hafa töluvert fyrir
þvi að ná hópnum saman en verk-
efnin era alltaf að verða viðameiri.
Ýmsir aðrir hafa svo lagt hönd á
plóginn um dansspor, brúðugerð,
búninga og ljóshönnun og tækni-
stjóri hópsins er Ólafur Örn
Thoroddsen.
Við leitum mjög mikið uppi gaml-
ar heimildir, vinnum úr þeim,
spinnum úr þeim og efnistök okkar
eru að mörgu leyti sérstæð. Við
prófum margar aðferðir og það eiga
allir mjög mikinn þátt í verkunum.
Það sem við síðan sýnum er eitt-
hvað sem allir eiga bæði í og vilja
standa fyrir. Metnaðurinn er þá í
samræmi við það. Við treystum öll
hvort öðra og þetta er samheldinn
og frjór hópur enda förum við alveg
okkar eigin leiðir í þessari nýsköp-
un okkar á fornum menningararfl.
Bandamenn hafa næg verkefni.
Við erum nú að undirbúa ferð til
Finnlands með Amlóða sögu. Það
verk var frumflutt af okkur á Hels-
ingjaeyri í byrjun mars á þessu ári
vegna tengslanna við Hamlet en þar
verða í ár 5 sýningar með þessu
þema. Við höfum áður flutt Banda-
manna sögu í einum 7 löndum og þá
fréttist að við værum að vinna að
nýju þema. í framhaldinu kom fyr-
irspurn og leikhópnum boðið að
flytja Amlóða sögu. Síðan var okkur
boðið til Kaupmannahafnar og þær
sýningar voru liðir i hátíðahöldum
vegna þess að Kaupmannahöfn er
menningarhöfuðborg Evrópu.
Við fengum einnig boð til Fær-
eyja sem við þáðum og fluttum þar
tvær sýningar. Síðan er einnig boð
á listahátíðina í Helsinki. Þar erum
við annar af tveimur erlendum leik-
flokkum. Svo höfum við fengið fyr-
irspumir frá öðrum löndum. Það
eru því næg verkefni framundan
hjá Bandamönnum," sagði Sveinn.
sennilega einn höfunda
Jónas Hallgrímsson