Dagblaðið Vísir - DV - 04.01.1997, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 4. JANÚAR 1997 13 "V
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Hroki án dómgreindar
Þegar Finnur Ingólfsson ráðherra framlengdi síðast
leyfi Björns Friðfinnssonar frá störfum ráðuneytisstjóra
til starfs hjá Fríverzlunarsamtökunum fyrir rúmu ári,
var leyfið til eins árs og háð því skilyrði, að Björn kæmi
til síns gamla starfs í ráðuneytinu nú um áramótin.
Það kom því öllum á óvart, að ráðherrann vildi fyrir
síðustu jól ekki fá ráðuneytisstjórann aftur til starfa og
hugðist koma honum fyrir annars staðar í kerfinu. Sam-
komulag náðist samt daginn fyrir gamlársdag um, að
ráðuneytisstjórinn fengi starf sitt síðar á árinu.
Samkomulagið er staðfest af forsætis- og utanríkisráð-
herra, af því að undirskrift Finns var ekki talin mark-
tæk. Niðurstaðan felst í, að ráðuneytisstjórinn gegni að
sinni hlutverki sérstaks ráðgjafa ríkisstjórnarinnar, en
fái starf sitt aftur í síðasta lagi fyrir næstu áramót.
Mál þetta olli ríkisstjórninni vandræðum og álits-
hnekki. Ungur ráðherra hafði blindazt svo af upphefð
sinni, að hann taldi sig vera yfir siðareglur hafinn og
bjóst við að komast upp með það. Hroki og dómgreind-
arskortur leiddu ráðherrann til fingurbrots.
Málið varð ríkisstjórninni óþægilegra fyrir þá sök, að
ráðherrann gerði undirskriftir sínar verðlausar á einu
bretti. Það varð til þess, að leiðtogar ríkisstjórnarinnar
urðu að taka þátt í að hreinsa upp eftir hann og ábyrgj-
ast undirritun hans á samkomulaginu um áramótin.
Lausnin felst eins og venjulega í, að ráðherra ber enga
ábyrgð á misgerðum sínum, heldur verður reikningur-
inn sendur skattgreiðendum. Búin er til staða, sem ekki
er á fjárlögum, til að gera ráðherranum kleift að tefja
innkomu ráðuneytisstjórans í nokkra mánuði eða heilt
ár.
Ráðherrarnir, sem komu að málinu, tóku sér fjárveit-
ingavald, er á að vera í höndum Alþingis, til að bjarga
andliti ráðherrans. Ekki verður þó séð, að það bjargi
andliti hans eða félaga hans að framlengja dómgreindar-
skerta og hrokafulla ráðstöfun til bráðabirgða.
Ráðherrann hefði hins vegar getað bjargað andlitinu
strax með því að segjast hafa gleymt fyrra bréfi sínu og
taka ráðuneytisstjórann inn um þessi áramót. Frestun
heimkomunnar í ráðuneytið felur ekki í sér neina and-<
litsbjörgun, heldur er hún almennt höfð í flimtingum.
Fram að máli Finns hafði ríkisstjórnin sloppið að
mestu við þá umræðu um spillingu og hroka, sem tengzt
haföi næstu ríkisstjórnum á undan henni. Líklegt er, að
hún láti málið sér að kenningu verða og haldi sig að
mestu frá vandræðum á þessum afmörkuðu sviðum.
Sterk bein þarf til að þola ráðherradóm í okkar þjóð-
félagi, sem byggist óeðlilega mikið á reglugerðum og til-
skipunum ráðherra og óeðlilega lítið á settum leikregl-
um þingræðisins. Of miklu valdi er safnað í hendur ráð-
herra, sem reynast misvitrir eins og annað fólk.
Fjölþjóðleg reynsla er fyrir því, að hefðbundið lýðræði
er heppilegra rekstrarform þjóðfélags en ráðherralýð-
ræðið, sem komið hefur verið upp hér á landi. Tímabili
menntaðra einvalda er fyrir löngu lokið í veraldarsög-
unni, enda reyndist það stjórnkerfi illa til lengdar.
Setja þarf auknar skorður við rassaköstum ráðherra
og takmarka útgáfu þeirra á tilkynningum af ýmsu tagi,
einkum þeirra, sem valda útgjöldum af hálfu ríkisins.
Ennfremur þarf að endurvekja þá gömlu hefð, að ráð-
herrar verði að standa við undirskriftir sínar.
Mál Finns minnir á, að lýðræði á íslandi hefur ekki að
öllu leyti þróazt eftir farsælum brautum nágrannaþjóð-
anna og að endurskoða þarf sérstöðu okkar.
Jónas Kristjánsson
Hriktir í stoðum
veldis Milosevics
Líða tekur á annan mánuðinn
frá því fjöldamótmæli brutust út í
Belgrad og fleiri helstu borgum
Serbíu gegn ákvörðun stjórnvalda
Slobodans Milosevics Serbíufor-
seta að ógilda sigra samfylkingar
stjórnarandstöðuflokka í borgar-
stjórnarkosningum í fjórtán borg-
um, þar á meðal í höfuðborginni.
í Belgrad hafa þátttakendur í
göngum og fundum ná hundruð-
um þúsunda þegar flest var. Öðru
hvoru hefur Milosevic sent fjöl-
mennar lögreglusveitir á vettvang
til að þrengja að göngufólki en
skirrst við að láta lið sitt ráðast á
fjöldann sem fylgt hefur dyggilega
hvatningu forustu stjórnarand-
stöðunnar að forðast allt sem orð-
ið gæti upphaf átaka.
Á valdatíma sínum hefur Milos-
evic komið upp 80.000 manna
óeirðalögreglu, vel búinni vopn-
um, en vanrækt að sama skapi
herinn sem hann telur ekki auð-
velt að gera að verkfæri stjórnar
sinnar.
Nú hefur það gerst að raddir úr
röðum hersins hafa látið til sín
heyra. Á fundum stjórnarandstæð-
inga hefur verið lesið upp opið
bréf frá fulltrúum foringjaliðs her-
sveita á sex stöðum í suðaustan-
verðri Serbíu, stílað til Milosevics
og herforustunnar.
Þar er lýst yflr samúð með bar-
áttunni fyrir heiðarlegum stjóm-
arháttum og frjálsu þjóðlífi og að
hermenn muni ekki virða fyrir-
skipanir um að snúa vopnum sín-
um gegn vopnlausum mótmælend-
um. Sérstaka þýðingu þykir hafa
að meðal þeirra sem sagðir eru
standa að opna bréfinu eru fulltrú-
ar einnar úrvalssveitar hersins, úr
63. sveit, skipaðri fallhlífarher-
mönnum.
Momcilo Perisic hershöfðingi,
yfirmaður herráðsins, brást við
opna bréfinu með yfirlýsingu þar
sem hann lýsti yfir að eining ríkti
í hernum. Hann myndi uppfylla
skyldur sínar við Serbíu og standa
vörð um stöðugleika í landinu. En
enga hollustuyfirlýsingu við
Milosevic er í yfirlýsingu yfirhers-
höfðingjans að finna og þykir það
tíðindum sæta.
Enn alvarlegra fyrir forsetann
er að önnur áhrifamikfl stofnun
Serbíu, sem til þessa hefur verið
talin á hans bandi, serbneska rétt-
trúnaðarkirkjan, hefur opinskátt
,tekið afstöðu með kröfu stjórnar-
andstöðunnar um að lýðræðisregl-
ur séu virtar. Ráð 30 biskupa, und-
ir forustu Pavle patríarka, krefst í
samþykkt raunverulegs frelsis og
réttlætis til handa þjóð og kirkju.
Þá hefur smáflokkur, Nýtt lýð-
ræði, sem starfað hefur með Sósí-
alistaflokki Milosevics, skorað á
forsetann að virða raunveruleg úr-
Pavle, patríarki serbnesku rétttrúnaðarkirkjunnar, hafði forustu um að
biskupar kirkjunnar komu saman til að samþykkja fordæmingu á fram-
komu Milosevics forseta í átökum undanfarinna vikna.
hafa verið látnir þegja um mót-
mælin í höfuðborginni og víðar. í
skjóli upplýsingasveltis mikils
hluta þjóðarinnar virðist hann
hafa ætlað að reyna að bíða af sér
mótmælaölduna i höfuðborginni.
Forsetinn hefur engin viðbrögð
sýnt við áliti nefndar Öryggis- og
samvinnustofnunar Evrópu sem
hann bað sjálfur að kanna úrslitin
í borgarstjórnarkosningunum.
Nefndin, undir forsæti Felipe
Gonzales, fyrrum forsætisráðherra
Spánar, úrskurðaði stjórnarand-
stöðufylkingunni, Zajedno, í vil.
Helsta krafa Zajedno er nú sú að
Milosevic taki þá niðurstöðu til
greina og rétt kjörnar borgar-
stjórnir fái að taka til starfa með
sama verksviði og hinar fyrri. Þar
felst meðal annars í útgáfa blaða
og rekstur útvarps- og sjónvarps-
stöðva og er ekki vafi á að forset-
anum er einna sárast um að það
verkefni hverfi nú til andstæðinga
hans.
Að þessu skilyrði uppfylltu segj-
ast forustumenn Zajedno reiðu-
búnir að láta af fjöldamótmælum
og bjóða stjórnvöldum viðræður
um frekari lýðræðisþróun, sér í
lagi i fjölmiðlun og að losa at-
vinnulíf undan stjórn ríkisvalds-
ins.
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
slit kosninganna frá 17. nóvember.
Sömuleiðis hefur stjórnin í Svart-
fjallalandi, sem ásamt Serbíu
myndar leifarnar af gömlu
Júgóslavíu, látið í ljós vanþóknun
á síðasta tiltæki Serbíuforseta.
Mflosevic hefur fram til þessa
einkum skákað i því skjóli að rik-
isfjölmiðlar, sem menn hans
stjórna, eru nær einráðir um
fréttaflutning á landshyggðinni og
skoðanir annarra__________________
; Framför í Kóreu
1 „Árum saman hefur N- Kórea reynt að halda S-
j Kóreu úti í kuldanum með því að ræða einslega við
Bandaríkin. En með því að fá N-Kóreumenn til að
i biöjast afsökunar á hinu dularfúfla kafbátaatviki, sem
t leiddi til dauða 24 n-kóreskra hermanna og nokkurra
I s-kóreskra óbreyttra borgara, hefúr bandarískum yfir-
I völdum tekist að fá N-Kóreu til að ræða sameiginlega
j við Bandaríkin og S-Kóreu. Þær viðræður gætu orðið
upphafið að viðræðum um opinber endalok Kóreu-
I stríðsins. Þetta er merkur pólítískur sigur.“
Úr forystugrein New York Times 2. janúar.
1
I Réttur kjósenda
„Sem kjósendur eigum við rétt á heiðarlegum um-
í ræðum, skýrum línum, útskýringum, sem við skilj-
I um, og draumsýnum sem fa okkur til að finnast við
j vera hluti af einhverju sem er miklu stærra en við
I sjálf. En við getum ekki skotist undan meðábyrgð
{ okkar á velferð lýðræðisins. Þó svo að sumir sfjóm-
málamenn hafi fyrir löngu gengið of langt í því að
vekja athygli á sinni eigin persónu höfum við í Dan-
mörku þá stjórnmálamenn sem við verðskuldum."
Úr forystugrein Politiken 30. desember.
Um framkvæmd Óslóarsam-
komulagsins
„í ísrael er rætt um hvort stjómvöld eigi að láta
Óslóarsamkomulagið sigla sinn sjó eða í það minnsta
heimkvaðningu hermanna sem það gerir ráð fyrir eft-
ir brottflutninginn frá Hebron og hefja þess í stað við-
ræður um endanlega stöðu landamæra, landnema,
Jerúsalem og svo framvegis. Ekki að slíkar viðræður
myndu leiða til neins. En þrátefli bæði um fram-
kvæmd Óslóarsamkomulagsins og í viðræðunum um
endanlega stöðu kann að höfða til ísraelsku ríkis-
stjórnarinnar sem hafnar hugmyndum um ríki Palest-
inumanna og hallast fremur að því að láta ekki land í
skiptum fyrir samkomulag og frið.“
Úr forustugrein Washington Post 31. desem-
er.
ií.íSS-í: