Dagblaðið Vísir - DV - 28.02.1997, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 28. FEBRÚAR 1997
óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
StjórnarformaBur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aóstoöarrrtstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuöi 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverö 150 kr. m. vsk., Helgarblaö 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
Menningarverðlaun DV
Menningarverðlaun DV voru veitt í nítjánda sinn í
gær og eru líklega orðin langlífustu verðlaun fyrir list-
ræn afrek sem þessi sundurlynda þjóð hefur orðið að
sætta sig við. Sjálfsagt eru margar ástæður fyrir þessu
langlífi en kannski sú helst að í dómnefndir hafa jaöian
valist einstaklingar sem leyfðu sannfæringu sinni að
ráða en létu ekki undan þrýstingi neins staðar að. Þess
vegna tekur fólk mark á þeim þótt því sé það jafnvel
þvert um geð.
Fólkið í dómnefndunum vinnur sitt starf af áhuga á
listgreinunum og löngun til að ýta undir þá einstaklinga
sem vel hafa gert. Og meira en vel. Því oft verða á þessu
landi listræn undur þrátt fyrir fámenni, stöðugan íjárs-
kort til lista og algengt áhugaleysi ráðamanna.
Það sem viðheldur áhuganum á DV-verðlaununum er
líka hvað þau eru fjölbreytt. íslendingar eru vanir bók-
menntaverðlaunum af ýmsu tagi, frá Fræðsluráði
Reykjavíkur, bókaforlögum og samtökum útgefenda;
sum eru kennd við þekkta skáldjöfra, sum eru veitt eft-
ir á fyrir útgefnar bækur, önnur fyrirfram fyrir aðsend
handrit. En Menningarverðlaun DV eru veitt í sjö list-
greinum, og það skemmtilega við þau er ekki síst að þar
koma saman aðilar ffá hinum ýmsu listgreinum, hittast
og spjalla dagstund og skoða hvað hinir hafa ffam að
færa.
Stærsta einstaklingsverkið sem verðlaunað var í ár er
Galdra-Loftur, ópera Jóns Ásgeirssonar, sem frumflutt
var af íslensku óperunni á Listahátíð 1996. Frumsamin
íslensk ópera í fullri lengd er sjaldgæft fyrirbæri á okk-
ar landi, enn þá sjaldgæfara er að fá að sjá hana setta
upp af fagmönnum. Fyrsta ópera Norðmanna, Friðkolla,
var samin 1858 og sett upp í fyrsta sinn í byrjun þessa
árs. Hún beið síns tíma í 140 ár! Heppinn var Jón að
þurfa ekki að bíða svo lengi.
Einar Kárason skapaði fjölskylduna í Gamla húsinu í
þriggja binda bókaflokki sem hefur gert víðreist. ís-
lenska kvikmyndasamsteypan hlaut kvikmyndaverð-
laun DV fyrir kvikmyndina eftir þeim sögum, Djöflaeyj-
una, sem einnig gerir víðreist um þessar mundir og
dreifir hugverki Einars til enn þá fleira fólks en hefur
tækifæri til að lesa bækurnar. Bókmenntaverðlaunin
hlaut Gyrðir Elíasson sem einnig hefur verið þýddur á
granntungur okkar en ekki kvikmyndaður enn, enda
snilld hans fólgin í furðulegu valdi á máli fremur en í
djörfum söguþræði sem hægt er að færa upp á tjald.
Steve Christer og Margrét Harðardóttir fengu verð-
laun fyrir Dómhús Hæstaréttar, sem var umdeilt áður
en það reis en blasir nú við í tign sinni frá Amarhóli.
Myndlistarverðlaunin hlaut Steina Vasulka sem fluttist
ung að heiman og gerðist brautryðjandi í myndbanda-
gerð og nýtti miðilinn á svo skapandi hátt að athygli hef-
ur vakið víða um heim. Hennar verður jafnan minnst
þegar fjallað er um rafræna margmiðlun í listum.
Leiklistaráhuga þessarar þjóðar hefur verið við brugð-
ið, og eitt yngsta atvinnuleikhúsið á landinu hlaut leik-
listarverðlaunin í ár: Hafharfjarðarleikhúsið Hermóður
og Háðvör, sem hafa látið gesti sína æpa af kátínu á báð-
um sýningunum sem þau hafa sett upp, Himnaríki og
Birtingi. Það var ekkert minna en ofdirfska að ætla sér
að setja sjálfan Birting upp á eitt svið, en það tókst svo
vel að nú hafa þúsundir íslendinga kynnst þessum sér-
kennilega karakter sem Voltaire bjó til fyrir nærri 240
árum. Það eru ótrúleg framfór í þessum besta heimi
allra heima.
Silja Aðalsteinsdóttir
„Hin almenna jafnræöisregla í skattalögum felst í því aö leikreglurnar séu sem almennastar og aö ekki séu sér-
reglur fyrir sérstaka hópa.“
Jafnræði og
skattalög
Bandaríkjanna var sett
að jafnræði ætti að
gilda milli hvítra og
svartra. En nú eru að
sjáifsögðu allir jafnir
fyrir lögum í Banda-
ríkjunum óháð litar-
hætti. Þannig nemur
jafnræðisreglan ný
lönd.
Jafnræðisreglan hefur
að ýmsu leyti átt erfitt
uppdráttar í skattalög-
um. Flestum þykir
sjálfsagt að þeir ein-
staklingar sem hafa
sömu tekjur og eru að
öðru leyti í sömu stöðu
greiði sama tekjuskatt
og segja má að sú regla
gildi stórt séð í skatta-
lögum okkar. En málið
„Landamæri jafnræðisreglunnar
hafa veríð að færast út og ná
lengra og lengra yfír á svíð skatta-
laganna. Þvi er nauðsynlegt að
endurskoða skattkerfíð með tilliti
til jafnræðisreglunnar og bæta úr
þar sem gengið er á svig við hana
án nægilegs rökstuðnings.u
Kjallarinn
Vilhjálmur
Egilsson
alþm., framkvstj. Versl-
unarráös íslands
Hin almenna
jafhræðisregla er
eitt af lykilhugtök-
um i löggjöf i nú-
tíma réttarríki. Al-
mennt þykir sú
regla sjálfsögð að
einstaklingamir
séu jafnir fyrir lög-
unum. Stjómar-
skránni hefur ný-
lega verið breytt og
jafnræðisreglan
skráð í 65. grein
hennar sem orðast
svo: „Allir skulu
vera jafnir fyrir lög-
um og njóta mann-
réttinda án tillits til
kynferðis, trúar-
bragða, skoðana,
þjóðemisuppruna,
kynþáttar, litar-
háttar, efnahags,
ættemis, og stöðu
að öðru leyti.“
Mismunun í
gangi
Nú mætti ætla
að jafnræðisreglan
í stjórnarskránni
ætti líka við um
skattalög. En málið
er ekki alveg svo
einfalt. Spumingin
snýst nefnilega
líka um almennan hugsunarhátt
og í skattalögum hefur löngum
þótt sjálfsagt að mismuna aðilum
á margvíslegum gmndvelli, mis-
jafnlega vel rökstuddum. Reyndar
má segja að landamæri jafnræðis-
reglunnar séu alltaf að breytast.
Við getum tekið sem dæmi að jafn-
ræðisreglan náði fyrst alvöra fót-
festu í löggjöf ríkja á átjándu öld
og stjómarskrá Bandaríkjanna er
ein af grundvallarplöggum jafn-
ræðisins. Samt datt fáum i hug á
þeim tíma sem stjórnarskrá
vandast þegar óbeinir skattar eiga
í hlut. Það er mikil mismunun í
gangi eftir því í hvaða störfum
einstaklingarnir afla teknanna og
eftir því hvemig þeir eyða tekjun-
um. Sum mismunun er á eðlileg-
um forsendum og á rétt á sér en
margvísleg mismunun er á grand-
velli tilfinninga og geðþótta.
Mismunun óhagkvæm
Hin almenna jafnræðisregla í
skattalögum felst í því að leikregl-
umar séu sem almennastar og að
ekki séu sérreglur fyrir sérstaka
hópa. Gagnvart atvinnulífinu þarf
fyrst og fremst að gæta þess að
skattar raski ekki samkeppnis-
skilyrðum milli keppinauta og
ekki heldur milli atvinnugreina.
Jafhræði milli einstaklinganna og
milli fyrirtækja og atvinnugreina
er sanngimismál. Það getrn- ekki
verið réttlátt að skattkerfi mis-
muni ómálefhalega milli einstak-
linga eða milli einstakra fyrir-
tækja.
Jafnræði er líka hagkvæmnis-
mál. Það er ekki hagkvæmt fyrir
samfélagið að mismuna starfsemi
í atvinnulífinu með því að halda
niðri fyrirtækjum sem geta lagt
sitt af mörkum til þess í formi
nýrra starfa, launa eða annarrar
verðmætasköpunar. Samfélaginu
famast best þegar atvinnulífið
fær að búa við almennar leikregl-
ur án mismununar og samkeppni
á grundvelli jafnræðis sker úr um
hvaða starfsemi þrífst.
En hvernig stendur á því að
jafnræðisreglunni skuli ekki beitt
afdráttarlausar í skattkerfinu en
reyndin sýnir? Almennur hugs-
unarháttur er líklega stærsta
skýringin sem endurspeglast í því
að ríkisstjórn og löggjafarvald
hafa í gegnum tíðina ekki lagt
nægilega mikla áherslu á hin al-
mennu jafnræðissjónarmið og
önnur sjónarmið hafa vegið of
þungt. Þessi hugsunarháttur hef-
ur þó verið að breytast og nú þyk-
ir mismunun á þessum sviðum
ekki eins sjálfsögð og áður var.
Landamæri jafnræðisreglunnar
hafa verið að færast út og ná
lengra og lengra yfir á svið
skattalaganna. Því er nauðsynlegt
að endurskoða skattkerfið með
tilliti til jafnræðisreglunnar og
bæta úr þar sem gengið er á svig
við hana án nægilegs rökstuðn-
ings.
Vilhjálmur Egilsson
Skoðanir annarra
Lífseðillinn líkamsrækt
„Þau era mörg lyfin sem fundin hafa verið upp til
að bæta heilsu og til varnar gegn sjúkdómum ... Lík-
amsrækt er sá lífseðill sem við viljum selja öllum,
nánast ókeypis, vegna þess að kostnaðurinn þarf í
rauninni ekki að vera annar en vilji og svolítill agi.
Þau útlát era ekki mikil miðað við það heilbrigði
sem fæst í aðra hönd, þá lífsgleði sem skapast og þá
vellíðan sem fylgir þeiiri nautn að finna til máttar
síns og getu.“
Ellert B. Schram í Mbl. 27. febr.
Áfengi - auglýsingar
bannaðar
„Hveijum manni ætti að vera ljóst að þetta bann
takmarkar tjáningafrelsið... Mesti galli við þetta allt
saman er að auglýsingabannið hefur haft í fór með
sér ákveðið siðleysi. Fjölmiðlar hafa látið draga sig
út í það að gera ekki eðlilegan greinarmun á rit-
stjórnarefni og auglýsingaefni og jafnvel látið sig
hafa það að þiggja peninga fyrir kynningar til að
sleppa undan ósanngjömum málarekstri. Þetta er
vond niðurstaða fyrir þá sem trúa því að þama eigi
að vera skýr greinarmunur og gengur reyndar þvert
á siðareglur Blaðamannafélags íslands.“
Sigurður Már Jónsson
í Viðskiptablaðinu 26. febr.
Reykjavíkuflugvöllur
„Augljóst hlýtur að vera að Reykjavíkurflugvöllur
heldur áfram að vera þar sem hann er nú, hvort sem
honum veröur haldið í nothæfu ástandi eða ekki ...
En þegar Reykjavíkurflugvöllur verður loks endur-
byggður verður að sjá svo til að kjördæmaráðherrar
verði ekki búnir að flytja allt það sem nú er sótt til
Reykjavíkur í aðra landshluta til að koma á jafnvægi
í byggð landsins og Reykvíkingar komnir upp í
Hvalfjörð og austur á Mosfellsheiði.“
OÓ í Degi-Tímanum 27. febr.