Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.1997, Blaðsíða 26

26 wennmg
MÁNUDAGUR 15. DESEMBER 1997 JD"V
Tenórtöfrar
Þeir eru ekki margir tónlistarmennirnir í
heiminum sem gætu státað af öðrum eins
viðbrögðum við komu sinni tii íslands og
Kristján Jóhannsson nú. Fyrirhugaðir eru
margir tónleikar og varla búið að opna
miðasölu þegar allt er uppselt.
Hallgrímskirkja var fuhskipuð áheyrend-
um löngu áður en auglýstur tónleikatími
hófst síðastliöinn laugardag. Þó að nafn
Kristjáns hafi verið stærst í hópi flytjenda
voru þeir fjölmargir tónlistarmennimir sem
þama komu fram. Fyrst er að nefna
Mótettukór Hallgrímskirkju ásamt stjóm-
anda sínum, Herði Áskelssyni, og var kór-
inn þarna í raun í aðalhlutverki. Hljóm-
skálakvintettinn, sem sóknarbörn Hall-
grimsskirkju þekkja vel, lék bæði einn sér
og með öðrum flytjendum, á orgelið lék
Douglas A. Brotchie og á óbó lék Daði Kol-
beinsson.
Tónlist
Sigfríður Bjömsdóttir
Efnisskrá þessara jólatónleika var að
mestu með hefðbundnum hætti. Þarna
hljómuðu lög eins og þjóðsöngur okkar,
Heims ból, Ó, helga nótt, Ave Maria eftir
Bach og Gounod, Nóttin var sú ágæt ein og
Ave María Kaldalóns. Á efnisskránni vom
líka verk sem ekki heyrast eins oft, bæði eft-
ir erlenda og innlenda höfunda. í heildina
var þetta vel samansett og var fjölbreytni
Kristján Jóhannsson - syngur betur en
nokkru sinni fyrr. DV-mynd BG
útsetninga sérstaklega þakkarverð, það er
óneitanlega skemmtilegra að lífga áðeins
upp á jólatónleikafyrirbærið með slíkri til-
breytni. Óbóleikur Daða Kolbeinssonar var
vel þegin viðbót við söng og orgelleik og
skilaði hann sínu mjög vel. Aukarödd Jónu
Fanneyjar Svavarsdóttur var líka áberandi
falleg og birtan sem frá henni stafaði mjúk
og hlý.
Hljómskálakvintettinn var fullósýnilegur
fyrir okkur sem sátum á öftustu bekkjunum
miðað við skipan mála en í Hallgrímskirkju
er kirkjubekkjum iðulega snúið við á tón-
leikum og hafa tónleikagestir þá hljóðfærið
mikla og fallega fyrir augum. Hvað varðar
blásarana þá heyrðist álíka vel til þeirra og
sást, eða í öllu falli bar hljómurinn ekki leik
þeirra nógu vel. Orgelleikur Douglas A.
Brotchie var á stundum ekki viðunandi.
Það er atriði að menn finni flöt á því að geta
verið samtaka í þessu húsi án þess að mað-
ur viti nákvæmlega í hverju sá vandi felst.
Mótettukór Hallgrímskirkju hljómaði
mjög vel, söngurinn hreinn og skýrleiki
mikill. Ekki átti það síst við í texta og er
það með ólíkindum að hægt sé að flytja
texta svona skýrt í þessari kirkju. Kven-
raddir hljómuðu óvenjulega bjartar og létt-
ar og jafnvægi var gott. Þessi lýsing á t.d.
við flutning á laginu Oss barn er fætt, en a
capella söngur kórsins var almennt mjög
góður.
Kristján Jóhannsson er óumdeildur stór-
söngvari. Hann syngur betur en nokkru
sinni fyrr. Túlkun hans er meira lifandi, lit-
ir raddar fiölbreyttari og styrkleikabreyt-
ingar meira unnar. Framburður var góður.
Ef eitthvað er þá mætti hann kannski passa
að lita ekki sárt upphaf allra sinna fallegu
háu tóna, sennilega arfur frá óperutúlkun
og á betur heima þar. En mun skýrar í
minningunni er örlæti hans í söng, þar er
allt gefið og það ríkulega.

Þrjár nýjar eftir
metsöluhöfundana
Ekki þarf að segja íslenskum
krökkum frá því að enn ein
bókin um Bert sé komin út.
Þau vita það. Og hörðu pakk-
arnir biða þeirra margra þeg-
ar uppi í skáp því gefendur
vita að eins gott er að festa
kaup á henni áður en hún
hverfur af markaði: Upp-
seld!
Bert og baðstrand-
argellumar er sjöunda bókin
um þennan gi'allara. Nú er vin-
urinn í sumarfríi og ætlar að
eyða því i kvennarannsóknir á
heimsmælikvarða. Verst er að
þurfa að burðast með for-
eldra með sér á sólarströnd-
inni sem aldrei geta hagað
sér eins og fólk.
Gott hjá þér Svanur er
sjötta bókin um prakkar-
ann Svan sem líka hefur
mikinn áhuga á kvenfólki en
er ekki orðinn alveg eins
staffirugur og Bert.
Dúfa-Lísa og sonur vinds-
ins er sjálfstætt framhald
bókarinnar Dúfa-Lísa sem
kom út fyrir nokkrum
árrnn. Dúfa-Lísa er á við-
kvæmasta aldri og segir í
sögu hennar frá róm-
antík, sambandi hennar
við foreldra sína og líka
dularfulla skáldið i almennings-
garðinum - son vindsins.
Varla þarf að taka fram að höfundar allra
þessara bóka eru Sören Olsson og Anders Jac-
obsson, Jón Daníelsson þýðir þær og Skjaldborg
gefur út.
Día hörkupía
Það er rík hefð í íslenskum bókmenntum
fyrir andstæðunum sveit og borg. Sigrún
Björgvinsdóttir notar þann efnivið í sögu sína
sem fjallar um 11 ára gamla stúlku sem er
kölluð Día. Stúlkan sú er ekki alveg sátt við að
flytja með pabba sínum úr borginni í sveitina
en er þó fljót að aðlagast nýju lífsmynstri og
eignast vini í heimavistarskólanum sem pabbi
hennar kennir við.
Día lærir margt nýtt í sveitinni, meðal ann-
ars að það getur snjóað svo mikið að húsin sjá-
ist ekki og að það er margt fleira sem þarf að
gera á sveitabæ en á venjulegu heimili í Reykja-
vík. Hún fær að gista heima hjá Kiddu eina
helgi og uppgötvar þá af ___________________
hverju hún virðist eiga svo
fátt sameiginlegt með hin-
um krökkunum í bekkn-
um. „Kidda, sem er svo
einræn og kann allt svo
vel í skólanum, hún vinn-
ur allar helgar eins og full-
orðin manneskja". Ástæðan er sú að móðir
Kiddu er mikill sjúklingur og Uggur á sjúkra-
húsi þannig að hin 11 ára gamla heimasæta sér
að mestu um fóður sinn og tvo bræður.
Bókmenntir
Oddný Árnadóttir
Ekki veit ég hvort þetta er fyrsta verk Sig-
rúnar en það er byrjendabragur á því. Fyrir
kemur að brengl verði í notkun tíða og setn-
ingaröðin er ekki aUtaf ems og best verður á
kosið. Versta dæmið um þetta tvennt er í
sömu málsgrein á bls. 19. „Heil vika líður án
þess að Día sjái Eygló. Sem betur fer hugs-
ar hún með sér. Jónas og fjölskylda hafa
ekki verið heima. Þegar Día kom á fætur
annan morguninn er bíllinn þeirra horf-
inn. Þau hafa skroppið í ferðalag". Þetta
hefði mátt lagfæra i prófarkalestri.
En persónusköpun í sögunni er ágæt
og sérstaklega tekst höfundi vel upp
____________ með Díu, eins og best
sést í lýsingum á
viðureignum Díu við
verstu stríðnispúkana í
skólanum. Þeir leggja Kiddu í
einelti og það fer svo fyrir
brjóstið á Díu að hún ver hana
með kjafti og klóm - í bókstaf-
legri merkingu: „Hún stekkur fram og bregð-
ur fæti fyrir Ragga. Hann á ekki von á árás,
sist úr þessari átt, svo hann missir fótanna og
dettur. Día sparkar í höndina á honum svo
gulrótin hrekkur út að vegg, beygir sig
eldsnöggt niður og grípur báðum höndum í
eldrauðan hárlubbann og dregur þennan stóra
slána eftir ganginum“.
Af þessari lýsingu er ljóst að Día er
_enginn aukvisi. Hún er sterk
persóna og sprettur lif-
andi ffarn í huga lesanda
sem gleðst yfir sigrum
hennar. Rík réttlætiskennd
er ekki það eina sem prýðir
hana. Hún er afar hnyttin í
tilsvörum þegar strákamir
eru að striða henni og slær þá
oft út af laginu. Dæmi um það
er þegar nafnið hennar ber á
góma. Hvað kemur þér við
hvað ég heiti. Ertu kannski strax
orðinn skotinn í mér? spyr Día.“
Höfundi vex ásmegin eftir því sem á líður
söguna og þegar upp er staðið er bókin ágætis
lesning.
Sigrún Björgvinsdóttir:
Ég er kölluð Día
Mál og menning 1997
Út í bláinn
Skáldsögur Böðvars Guðmundssonar um
íslensku vesturfarana mörkuðu tímamót í
hérlendri bókmenntasögu og vöktu áhuga
margra á afdrifum allra þeirra íslendinga
sem fóru vestur um haf. Nú hefur Kristín
Steinsdóttir skrifað vesturfarasögu fyrir
böm og unglinga og nefnist hún Vestur I
bláinn. Þar segir frá nútímastúlkunni Þóm,
13 ára Reykjavíkurmær, sem kynnist
Magneu Hrólfsdóttur, jafnöldm sinni frá
síöustu öld.
Verkið er fléttað úr þremur frásögnum.
Sú fyrsta er úr nútímanum. Þar segir frá
Þóm og því hvemig hún læsist inni á lista-
safni og sér málverkin lifna við. Hún hverf-
ur inn í eitt verkið en heima hjá henni bíða
fjölskylda og vinir áhyggjufullir. Önnur frá-
sögnin er saga Magneu af for hennar vestur
um haf og dvöl hennar þar fyrsta áriö.
Magnea segir sögu sína sjálf en orðræða
hennar ber þó fá merki þess að vera frá síð-
ari hluta nítjándu aldar. Þriöja frásögnin
era samtöl Magneu og Þóm. Þar kemur
fram að Þóra er áhorfandi að fór Magneu og
reynir jafnvel að blanda sér í atburðarásina.
Það er því óskiljanlegt hvers vegna söguhöf-
undur lætur Magneu segja sögu sína sjálfa.
Viö hvem er hún að tala ef Þóra er áhorf-
andi? Eölilegra hefði verið aö notast við
sögumann og þá hefði nútímaíslenskan á
frásögninni líka verið eðlileg.
Magnea leggur af stað frá Seyðisfirði í júlí
1875 með gufuskipinu Veronu til Skotlands
og þaðan heldur hún til Quebec í Kanada.
Því næst er haldið til Winnipeg. Þar slást
sögupersónur Kristínar í hóp ferðalanga
Böðvars Guðmundssonar í Híbýlum vind-
anna. Rétt eins og persónur hans fara
Magnea og ferðafélagar hennar niöur Rauöá
á flekum að Víðinesi á Nýja-íslandi. Dag-
setningin er sú sama, 17. október 1875. Ef-
laust á þessi sigling sér stoö í raunveruleik-
anum en mér finnst Kristín vera óþarflega
samferða skáldsögu Böövars. Vesturferðir
íslendinga stóðu yfir í rúm fjörutíu ár og
því hefði vel mátt velja annan tíma. Lýsing-
ar á sjóferðinni eru einnig fulllíkar og mað-
Bókmenntir
Margrát Tryggvadóttir
ur veltir þvi fyrir sér hvort Híbýli vindanna
sé eina heimild Kristínar. Þess má þó geta
að væntanlegir lesendur bamabókarinnar
hafa fæstir lesið bækur Böðvars og kæra sig
því sennilega kollótta þó að þetta sé end-
urtekið efni.
Frásögnin
af lífinu á
Nýja-íslandi
er besti hluti
verksins. Lýs-
ingar á þessum
nýju heimkynn-
um em lifandi og for-
vitnilegar. Sérstaklega fannst mér gaman að
lesa um samskipti Magneu við frumbyggj-
ana en hjá þeim nam hún meðal annars
grasafræði. Gaman hefði verið að fá meira
af slíku. Þá fer bólusóttin að slátra mann-
skapnum (sem kom lesanda Böðvars ekki á
óvart) og heggur nærri Magneu.
Atburðarásin er átakanleg, það vantar
ekki. Sagan er þó ekki sögð á nógu áhrifa-
mikinn hátt til aö hræra lesanda. Þar sem
Vestur í bláinn er bamabók er skiljanlegt
að söguhöfúndur vilji vemda lesendur sína
en hann gengur of langt. Lesendur tengjast
varla öðmm persónum en Magneu og þaö
snertir þá þvi lítið þegar meirihluti persón-
anna deyr.
Þegar á heildina er litið má segja að hér
sé gott söguefni á ferðinni en ekki unnið
nógu vel úr þvi. Því miður.
Kristín Steinsdóttir:
Vestur i bláinn
Vaka-Helgafell 1997.
Tvær frá Sverri
Stormsker
Sverrir Stormsker gefur
þjóð sinni tvær bækur eftfr
sig í jólagjöf í ár. Fjölvi
gefur báðar út.
Önnur er Ijóðabókin
Með ósk um bjarta fram-
tíð, mikil bók upp á 208
síður, full af kveðskap sem oftast er
í hefðbundnu formi - en stafsetningin er óhefð-
bundin. Til dæmis notar Sverrir ekki y. Þetta
eru skemmtileg kvæði, sum full með ólíkindi,
önnur snjallar niðurstöður í meitluðu máli, til
dæmis „Saman-burður":
Bakkabræður reindu
af bestu getu
að bera inn ljósið
í bæinn sinn.
Við gábnaljósin hlæum
að heimsku slíkri
og hellum mirkri
í heiminn inn.
í bókinni eru olíumálverk eftir Sverri sjálfan
og teikningar
Ara Helgason.
Hin bókin frá Sverri er Orð-
engill, „Nýtt tungumál í
sköpum (svo) fyrir næstu
öld. Hátt í annað þúsund
nýyrði skýrð eða gömlum
orðum gefin ný og alls
óvænt merking", eins og
segir i undirtitli. Hún er
skreytt teikningum eftir
Jóhann Valdimarsson
eftir hugmyndum frá Sverri.
Orðengill er eins og hver önnur orðabók,
byrjar á A (abbadís = Agnetha eða Annifrid í
Abba) og endar á Ö (Öskubuska = reykinga-
manneskja). Þar á milli em 176
síður af bröndurum í stafrófs-
röð.
Teflt til sigurs
Vaka-Helgafell gefúr út
bókina Skák og mát eftir
Anatolij Karpov, heims-
meistara í skák. Þar
kennir hann ungum
skákmönnum spennandi að-
ferðir til að tefla til sigurs, alveg
því að þeir læra mannganginn. Til að gera skák-
ina skemmtilegri fær Karpov aöstoð Andrésar,
Mikka, Guffa og fleiri teiknimyndapersóna og í
bókinni er líka teiknimyndasaga um ævintýri
Guffa í Skáklandi. Einnig eru þar fróðleiksmol-
ar úr sögu skáklistarinnar.
Helgi Ólafsson, stórmeistari í skák og skóla-
stjóri Skákskóla íslands, þýddi og staðfærði bók-
ina.