Dagblaðið Vísir - DV - 09.05.1998, Qupperneq 20

LAUGARDAGUR 9. MAÍ 1998
2o Jréttaljós

Fálagsbústaðir hf:
Vandræðabarnið sveitarfélagsígildið
Stofnun rekstrarfélags Reykjavíkur-
borgar á leiguhúsnæði í hennar eigu,
Félagsbústöðum hf., hefur einkennst af
vandræðagangi. Sá vandræðagangur er
einkum tvenns konar: Annars vegar
hefur gengið erfiðlega að finna félaginu
löglegan starfsgrundvöll. Á hinn bóg-
inn hafa yfirlýsingar um hærri húsa-
leigu stefnt samskiptum borgarinnar
og leigutaka hjá borginni í óefni. íbú-
arnir óttast um hag sinn, en hafa ekki
fengið skýlaus svör um væntanlega
húsaleigu Félagsbústaða. Það breyttist
í vikunni þegar DV greindi frá því að
einn leigjandi, Sonja Guðrúnardóttir,
hefði neitað að gera leigusamning við
Féalgsbústaði og verið hótað útburði.
Frétt DV varð tO þess að Ingibjörg Sól-
rún Gísladóttir borgarstjóri gekk í mál-
ið og gerði Sonju tilboð.
Ástæður viðbragða borgarstjóra
skýrast af þeim vandræðagangi sem
verið hefur á hlutafélaginu Félagsbú-
stöðum, tilurð þess og raunar allri
tveggja ára sögu.
Frétt DV af máli Sonju Guðrúnar-
dóttur vakti gríðarleg viðbrögð, ekki
síst meðal leigjenda Reykjavíkurborgar
sem hafa óttast mjög um sinn hag og
ekki fengið svör þrátt fyrir eftirgangs-
muni, um það hvemig leiga kæmi til
með að breytast þegar Félagsbústaðir
taka að fullu við rekstri leiguhúsnæðis
borgarinnar. Þessu vildi Sonja Guðrún-
ardóttir ekki una og neitaði að gera
nýjan leigusamning um íbúð sína á
þeirri forsendu að hún teldi starfsemi
Félagsbústaða í blóra við lög. Hún af-
tók einfaldlega að gera leigusamning
um slík býtti. Hún væri hins vegar til-
búin til að endurnýja leigusamninginn
við Félagsmálastofnun.
Tvöföld hækkun
Á fundi sem stjóm Félagsbústaða hf.
hélt með leigjendum borgarinnar, full-
trúum Leigjendasamtakanna og Bú-
seta þann 3. desember á síðasta ári
kom fram hjá stjómarformanni fyrir-
tækisins að leigan myndi einmitt
hækka um helming að meðaltali.
Gengið var eftir því á þessum fundi
hvort átt væri við tvöföldun leigu eða
100% hækkun og var þeim skilningi
ekki mótmælt að sögn Jóns Kjartans-
sonar og fleiri sem þennan fund sátu.
Stjómarmennimir sögðu á fundin-
um að þessari hækkun yrði miðlað út
til leigjenda þannig að sumar, þar á
meðal eldri íbúðir, myndu hækka
minna í leigu en þær nýrri og betri.
DV gekk í vikunni eftir svörum
Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur borg-
arstjóra um það hvemig greiðslubyrði
leigjendanna yrði eftir 100% hækkun
húsaleigunnar. Hún sagði að þeir sem
ekki hefðu greiðslugetu til að standa
undir hækkunum myndu ekki þurfa
að bera þær. Reykjavíkurborg myndi
koma til móts við þá tekjulágu með
húsaleigubótum og með því að niður-
greiða leiguna til Félagsbústaða þar
sem húsaleigubætur dygðu ekki. Fé-
lagsbústaðir væm fyrirtæki sem þyrfti
að afla nægra tekna til að standa und-
ir starfsemi sinni, en þeir tekjulægstu
myndu ekki þurfa að standa undir því.
Það myndi borgin gera.
Ótraustur lagagrunnur
I svari borgarsljóra felst það að
borgin ætlar ekki að hlaupa frá laga-
skyldu sinni að sjá hinum tekjulægri
fyrir húsnæði. Borgin hefur sinnt þess-
ari skyldu sinni m.a. með því að
byggja verkamannabústaði og með því
að koma upp félagslegu leiguhúsnæði.
En vandinn er sá að lagagrunnur
undir starfsemi Félagsbústaða er
ótraustur því að um félagslegt leigu-
húsnæði gilda sérstök lög og reglu-
gerðir. í 73. grein húsnæðisiaga em
ákvæði um hversu há húsaleiga í fé-
lagslegu leiguhúsnæði má vera og er
það nánar útfært í 70. grein reglugerð-
ar. í henni segir að leiga í félagslegu
leiguhúsnæði megi aldrei nema hærri
fjárhæð en sem svarar samanlögðum
kostnaði af ársvöxtum, afborgunum og
verðbótum lána úr Byggingarsjóði
verkamanna og Byggingarsjóði ríkis-
ins. Vextir af þessum lánum em lög-
bundnir og aðeins 1%.
Aðrir þættir sem ráða upphæð húsa-
leigu eru vaxtakostnaður fram-
kvæmdaaðila upp að hámarki vaxta á
lánum til almennra kaupleiguíbúða á
hverjum tíma, fasteigna og brunabóta-
iðgjöld og kostnaður við viðhald íbúða
og sameigna. Aðra þætti er óheimilt að
reikna inn í húsaleigu.
f öðra lagi era lánveitingar til bygg-
ingar félagslegs leiguhúsnæðis lögum
samkvæmt einvörðungu bundnar við
sveitarfélög og tengd þeirri skyldu
sveitarfélaga að ala önn fyrir þeim
sem ófærir era um að framfleyta sér
að hluta eða öllu leyti. Meðan slík lán
hvíla á félagslegu húsnæði er sveitar-
félögum óheimilt að selja það eða
framselja í hendur annarra. Undir
þennan leka var reynt að setja þegar
félagsmálaráðuneytið gaf það út að þar
sem Félagsbústaðir væra alfarið í eigu
Reykjavíkm-borgar og Reykjavík bak-
tryggði félagið og allar skuldbindingar
þess, bæri að líta á hlutafélagið sem
ígildi sveitarfélags.
Þetta þykir mörgum einkennileg
niðurstaða og DV spurði á sínum tima
virta lögmenn um hvaða þýðingu orð-
ið ígildi hefði í þessu samhengi. Eng-
inn treysti sér tU að svara því.
Vandræðamál
Þetta era helstu fingurbrjótarnir í
tUveru Félagsbústaða hf. og um þetta
hafa erindi gengið bréflega fram og tU
baka mUli forráðamanna Félagsbú-
staða hf, borgarstjóra og borgarstjórn-
ar, félagsmálaráðuneytisins og Hús-
næðisstofnunar og ótal fundir verið
haldnir. Á meðan hafa leigjendur borg-
arinnar beðið í óvissu. Búið er að segja
þeim upp húsaleigusamningunum sem
Reykjavíkurborg gerði við þá og þeim
uppálagt að gera nýja við Félagsbú-
staði, í síðasta lagi fyrir 1. júlí i sum-
ar, en þá rennur þorri samninganna
út. Eftir því sem næst varð komist í
vikunni af viðtölum við leigjendur og
talsmenn þeirra þá hafa mjög fáir gert
samninga við Félagsbústaði. Því neit-
aði hins vegar Sigurður Friðriksson
framkvæmdastjóri í samtali við DV og
sagði að flestir væra búnir að semja.
Leigusamningur Sonju Guðrúnar-
dóttur rann út i aprU og hefur hún
fram að þessu neitað að gera nýjan
samning við Félagsbústaði þar sem
framsal borgarinnar á félagslegu leigu-
húsnæði tU einkafyrirtækis brjóti í
bága við lög sem áður hafa verið
nefnd. Sonja styðst í þessu efni við
álitsgerð Lúðvíks EmUs Kaaber lög-
manns.
Álitamál
DV hefur undir höndum talsvert af
bréfum sem gengið hafa mUli ráðuneyt-
is, borgar, Húsnæðisstofnunar og Fé-
lagsbústaða og af lestri þeirra er vand-
ræðagangurinn augljós. Eitt þessara
bréfa er umsögn Percys Stefánssonar
deUdarstjóra hjá Húsnæðisstofnun.
Percy er gjörkunnugur löggjöf um hús-
næðismál og Húsnæðisstofnun og nið-
urstaða hans, dagsett 12. ágúst 1997, er
skýr: „Það er skoðun undirritaðs.....
að byggingarsjóður verkamanna geti
ekki samþykkt yfirtöku Félagsbústaða
hf. á lánum á umræddum ibúðum eins
og málið stendur í dag.“
í álitsgerð Percys segir m.a. um
„sveitarfélagsígUdið:" „Réttindi við-
skiptamanna kunna að verða með öðr-
um hætti þegar þeir eiga viðskipti við
hlutafélag en sveitarfélag. Hlutafélag er
ekki ígUdi sveitarfélags og skoðast ekki
sem stjómvald."
Um hlutverk sveitastjóma segir
Percy: „Sveitarstjórnir hafa lögbundnu
hlutverki að gegna, m.a. í húsnæðismál-
um. Slik lögbundin verkefni og skyldur
er ekki unnt að fela/framselja öðram,
nema tU þess komi heimild í lögum.
Það er álit undirritaðs, að lagaheim-
Ud þurfi tU valdframsals, eins og þess,
sem nú hefur farið fram með yfirtöku
Félagsbústaða hf. á félagslegum leiguí-
búðum Reykjavikurborgar..."
Um bakábyrgð Reykjavíkurborgar á
skuldbindingum Félagsbústaða segir
Percy: „Samkv. 89. gr. sveitarstjómar-
laga, nr. 8/1986 era hömlur settar á
sjálfskuldarábyrgð sveitarstjórna,
vegna annarra aðUa en stofnana sveit-
arfélagsins. Ekki verður talið, að Fé-
lagsbústaðir hf. geti skoðast sem stofn-
un sveitarfélagsins eða ígUdi þess, held-
ur er hlutafélagið sjálfstæður lögaðUi.
Undirritaður telur mjög hæpið, að
sjálfskuldarábyrgð Borgarsjóðs á lán-
um Byggingarsjóðs verkamanna stand-
ist umrætt lagaákvæði."
Bókhaldsæfing
Félagsbústaðir hf. eru hlutafélag
með tíu milljóna króna hlutafé. Félag-
ið er alfarið 1 eigu Reykjavíkurborgar.
Félagið var eftir stofnunina látið taka
lán upp á hátt á annan mUljarð króna,
tU að kaupa af einkaeiganda sínum,
Reykjavíkurborg, leiguibúðir borgar-
innar. Gefið var út skuldabréf fyrir
láninu sem borgin ábyrgist skUvísa
greiðslu á. Við þessi viðskipti var
kaupverðið bókfært inn í bókhald
borgarsjóðs og mikUl halli sem var á
honum þar með réttur af í einu vet-
fangi. DV spurði Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur borgarstjóra þess í vik-
unni hvort hallinn á borgarsjóði hefði
ekki veriö hin raunverulega ástæða
fyrir stofnun Félagsbústaða.
Því neitaði borgarstjóri og benti á
að bæði meiri- og minnUUuti hefði
staðið að stofnuninni. „Ástæðan er
einfaldlega sú að það er engin sér-
fræðiþekking á því hér inni í stjóm-
sýslu Reykjavíkurborgar að eiga og
reka fasteignir. Það er sérsvið sem
þarf sérþekkingu í og opinberir aðUar
era ekki bestir tU þess. Þess vegna var
þetta sett inn í þetta tUtekna félag.
Eftir sem áður mun Félagsmála-
stofnun sefja reglur um það hverjir fá
íbúðir og hvað menn þurfa að uppfyUa
tU að fá íbúðir. Félagsmálaráð mun
Innlent
fréttaljós

Stefán Ásgrímsson
samþykkja upphæð húsaleigunnar og
við berum ábyrgð á því, borgin, að sjá
tekjulitlu fólki fyrir húsnæði, þannig
að ábyrgðin er alveg okkar á þessu eft-
ir sem áður,“ sagði borgarstjóri.
Spurð um lagalegu hliðina og fram-
sal á skyldum sveitarfélagsins í hend-
ur hlutafélags sagði borgarstjóri: „Þeir
era ekki með hina félagslegu skyldu.
Hana berum við.“
Aðspurð um hvort flanað hefði ver-
ið að málinu af hálfu borgarinnar
vegna slæmrar stöðu borgarsjóðs sagði
borgarstjóri: „Við eigum Félagsbú-
staði, þeir eru 100% í eigu okkar og
það er ekkert hægt að selja úr því
nema með samþykki félagsmálaráðu-
neytisins, en eins og ég segi; ábyrgðin
er eftir sem áður sveitarfélagsins og
sveitarfélagið er ekki að framselja þá
ábyrgð."
yy\tstercook
Greiöslukjör við allra
kynningarverði
Bjóðum nú þessar frábæru
eldavélar á ótrúlegu
kynningarverði
Láttu ekki happ úr
hendi sleppa!
Keramik hellur
Blástursofn, tímarofi á ofni
Stafræn klukka - Stærð 85x60x60 cm
Kynningarverð Verð stgr. kr. 69.900.-
Wðerumínaestahúsiv/ð
VERIÐ VELKOMIN

áíslandi
Stærsta hoimilis-og raftækjaverslunarkoðja I Evrópu
Fjór , ______________
Hitajafnari í ofni - Stærð 85x50x60 cm
Grill o.fl. Verðstgr.kr. 29.900,-
, hellur þaraf ein
hraðsuðuhella
Blástursofn m/hitajafnara
Grill o.fl. -Stærð 85x50x60 cm
Verð stgr. kr. 36.900.-
- ANNO 1 929 -
Skútuvogur 1 • Sími 568 8660 • Fax 568 0776
hæfi
RflFTOKJfMRZLUN ÍSLflNDS Ff