Dagblaðið Vísir - DV - 13.05.1998, Qupperneq 14

14
MIÐVIKUDAGUR 13. MAÍ 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
StjórnarformaéLir og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVlK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblaö 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
Nýr feluskattur
Meirihluti Alþingis hefur samþykkt breytingu við
frumvarp til nýrra sveitarstjómarlaga sem heimilar
sveitarfélögum að taka arð af þjónustufyrirtækjum í eigu
þeirra. Þetta er afar vafasöm breyting enda galopnar hún
leið til nýrrar, falinnar skattheimtu.
Heimildin kom fram í breytingartillögu sem
meirihluti félagsmálanefndar lagði fram við frumvarp
ríkisstjórnarinnar. Uppruni hennar er hins vegar í
borgarstjóm Reykjavíkur þar sem hún nýtur stuðnings
bæði Reykjavíkurlistans og Sjálfstæðisflokksins.
Breytingin heimilar sveitarfélögum að haga gjaldskrá
þjónustufyrirtækja þannig að gjöldin dugi ekki aðeins til
að mæta kostnaði við rekstur heldur líka til að greiða
arð af viðkomandi fyrirtækjum í sjóði sveitarfélaganna.
Arðinn á ekki einu sinni að reikna af þeim flármunum
sem sveitarfélagið hefur lagt til viðkomandi fyrirtækis.
Þess í stað má miða hann við skráð verðmæti
fyrirtækjanna í reikningum sveitarfélaganna sem
hækkar auðvitað tekjur þeirra af feluskattinum.
Engar leiðbeiningar er að finna um hversu hár
skatturinn má vera í þeim gögnum sem fylgdu tilögunni
frá þingnefndinni sem lagði hana fram. Einungis er talað
um „eðlilegan afrakstur“. Sveitarfélögin geta því túfkað
þetta eins og þeim sýnist.
Verjendur hins nýja feluskatts skáka í því skjóli að
arðgreiðslur þjónustufyrirtækja sveitarfélaganna hafi
tíðkast í meira en hálfa öld. Það er ótrúlega léleg afsökun
fyrir því að lögbinda beinlínis galopna heimild til nýrrar
skattheimtu.
Mönnum væri nær að athuga hvort skortur á lagastoð
fyrir gjaldtökunni fyrr á árum jafngildir ekki
heimildarlausri skattheimtu af borgurunum? Hvað segja
Neytendasamtökin? Höfum í huga að til eru lög um
endurgreiðslu oftekinna skatta.
Breytingin virðist einnig fela í sér möguleika
umsvifamikilla sveitarfélaga til að heimta skatt af íbúum
annarra smærri sveitarfélaga. Það skýrist af einföldu
dæmi:
Geri sveitarfélag samning við önnur sveitarfélög um
að selja tiltekna þjónustu, svo sem vatn eða rafmagn, er
þjónustugjald sem felur í sér arðtöku um leið orðið
skattheimta seljandans af íbúum þeirra sveitarfélaga
sem kaupa þjónustuna. Hafa menn hugsað það til enda?
Sveitarstjómir, sem þjást af sífelldu fjárhungri, eru
vitaskuld líklegar til að standa upp og klappa fyrir
hugmynd af þessu tagi. Þær geta stutt hana
margvíslegum rökum, eins og þeim að arðurinn komi
íbúunum sjálfum að lokum til góða.
Það eru hins vegar falsrök. Borgararnir eiga
heimtingu á að vita hvenær þeir em að borga
þjónustugjald, og hvenær þeir eru að greiða skatt.
Óhófleg arðgreiðsla er nefnilega ekkert annað en nýr
feluskattur.
Hið dapurlega í málinu er sú staðreynd að mörg önnur
ákvæði frumvarpsins fyrirskipa sveitarfélögunum
loksins aukinn aga í fjármálum sínum. Þetta ákvæði
gengur hins vegar í þveröfuga átt. Það gefur sveitar-
félögunum opið veiðileyfi á pyngjur skattborgaranna.
íslendingar em þegar að kikna undan hömlulausri
skattgleði stjórnvalda. Alþingi getur ekki samþykkt
þessa breytingu í núverandi mynd nema verða sér til
hneisu. Það þarf að kanna málið miklu betur. í því
sambandi þarf það að svara eftirfarandi lykilspurningu:
Hvenær hættir gjald að vera gjald og breytist í skatt?
Össur Skarphéðinsson
Verður þéttbýlisbúum meinaður aögangur aö hálendinu? Verður hálendinu spillt til frambúðar? - Vanþekking á
málinu og vísvitandi rangfærslur, segir m.a í grein Magnúsar.
Herferðin gegn
landsbyggðinni
einn af ritstjórum DV er
farinn að trúa þessum
ósannindum og taka
undir þau í leiðurum
blaðsins. Það mætti
álykta sem svo að þing-
menn Alþýðuflokksins
hafi einhvem sérstakan
aðgang að þessum rit-
stjóra hins frjálsa og
óháða dagblaðs.
Vanþekking og vís-
vitandi rangfærslur
í umræðunni um mið-
hálendið er því meðal
annars haldið fram að
með nýjum sveitar-
stjórnarlögum sé verið
að færa örfáum sveitar-
félögum, þar sem lítið
„í hugum landsbyggöarþing-
manna ganga hlutirnir ekki upp í
þessu samhengi ogbúast má við
að svo geti farið að lengra verði
í breytingar á kosningalöggjöf-
inni og kjördæmaskipan en sum-
ir ætla.u
Kjallarinn
Magnús
Stefánsson
alþingismaður
Undanfarið hef-
ur verið uppi at-
hyglisverð umræða
um miðhálendi ís-
lands. Umræðan er
fyrst og fremst at-
hyglisverð fyrir
það hvernig mála-
tilbúnaður ýmissa
aðila hefur verið.
Þessi umræða hef-
ur verið einna há-
værust í tengslum
við umfjöllun Al-
þingis um frum-
varp til nýrra
sveitarstjómar-
laga, þar sem með-
al annars er gert
ráð fyrir því að
landinu verði öllu
skipað innan
marka sveitarfé-
laga.
Þáttur Alþýðu-
flokksins
Kratar eru
þekktir fyrir það
að vera tækifæris-
sinnaðir í umræðu
um einstök mál og
þá sérstaklega á
þann hátt að reyna
að enduróma sjón-
armið sem þeir telja hverju sinni
til þess fallin að auka þeim vin-
sældir í þéttbýlinu á höfitðborgar-
svæðinu. Umræðan um miðhá-
lendið er lifandi dæmi um þessi
vinnubrögð kratanna, þar sem
þeir berjast um á hæl og hnakka
við að telja þéttbýlisbúum trú um
að með frumvarpinu til sveitar-
stjómarlaga sé verið að stela há-
lendinu frá þéttbýlisbúum.
Þetta hefur gengið svo langt að
brot þjóðarinnar býr, öll yfirráð
yfir hálendinu.
Með því verði þéttbýlisbúum
meinaður aðgangur að hálendinu
og að þessu fylgi að landsbyggðar-
menn munu spilla hálendinu var-
anlega til frambúðar þannig að
þessi perla þjóðarinnar verði
eyðilögð. Þessar skoðanir lýsa
ekki aðeins ótrúlegum hroka og
ómálefnalegum máiflutningi sem
byggist annars vegar á vanþekk-
ingu á málinu og hins vegar á vís-
vitandi rangfærslum.
Áróðurinn veldur óeiningu
Þessi málflutningur lýsir ekki
síður ótrúlegri andúð margra þétt-
býlisbúa á landsbyggðarfólki og er
það einna alvarlegast við þessa um-
ræðu. Það er til þess fallið að skipta
þjóðinni í aðskilda hópa eftir bú-
setu og mun kalla á það að þing-
menn landsbyggðarinnar munu
spyma enn frekar við fótum og
verja hagsmuni landsbyggðarfólks
af enn meira afli en hingað til.
í þessu samhengi er hlálegt til
þess að hugsa að á sama tíma og
þessi umræða á sér stað em þing-
menn, hvar í flokki sem þeir
standa, að leita samkomulags um
breytingar á kosningalöggjöfinni
og hugsanlega um breytingar á
kjördæmaskipan. Það gengur með-
al annars út á að draga úr misvægi
atkvæða og fjölga þingmönnum á
höfuðborgarsvæðinu á kostnað
landsbyggðarkjördæma, enda hefúr
verið uppi hávær krafa á höfuð-
borgarsvæðinu um að þessar breyt-
ingar verði gerðar.
í hugum landsbyggðarþingmanna
ganga hlutirnir ekki upp í þessu
samhengi og búast má við að svo
geti farið að lengra verði í breyting-
ar á kosningalöggjöfinni og kjör-
dæmaskipan en sumir ætla. Hingað
til hafa landsbyggðarþingmenn
komið að þessu verkefni af fullum
heilindum en eftir þá ómerkilegu
áróðursherferð gegn landsbyggð-
inni sem verið hefur í gangi í
tengslum við hina ótrúlegu umræðu
um miðhálendið er ljóst að a.m.k.
einhverjir þeirra munu koma að
málinu með öðru hugarfari á næst-
unni en verið hefur til þessa.
Magnús Stefánsson
Skoðanir annarra
Frambjóðendur og kjósendur
„Kjósendur eiga sannarlega rétt á að vita hvort
frambjóðendur hafi sýnt af sér framferði sem gerir
þá ótraustvekjandi. Viðbrögð þeirra sem lenda í erf-
iðleikum geta sýnt siðferðisbrest. Draga má hæfni og
heiðarleika í efa með því að rekja feril frambjóð-
enda. Jafnvel krefjast afsagnar kjörinna fulltrúa ef
svo ber undir. En þeir sem sækja slík mál verða að
sýna ábyrgð og færa fram rök. Ella fellur aðförin um
sjálfa sig og verður þeim til hneisu sem að standa.“
Stefán Jón Hafstein í Degi 12. maí.
Þögn fjölmiðla
„Með þögninni bregðast fjölmiðlarnir því trausti,
sem allur almenningur þarf að geta borið til þeirra
... í sæluvímu sjálfsupphafningar hafa fjölmiðlar hér
á landi ekki sparað að dásama nýja tíma frjálsrar
blaðamennsku og íjölmiðlunar, ekki síst halda þeir
því hátt á lofti að flokksmálgögnin séu fyrir bí (er
það?) og ríkið hafi ekki einokun á ljósvakamiðlun-
um ... Erfitt er þó að sjá að þetta hafi leitt til bættr-
ar upplýsingagjafar til almennings ...“
Þórhallur Jósepsson í Mbl. 12. maí.
Kögun hf. opinberuð
„Það er alveg ljóst, að með samningi íslenzkra og
bandaríski-a stjómvalda og með einkaleyfinu til Kög-
unar hf. verða til umtalsverð verðmæti, sem engum
hefði dottið í hug í upphafi að afhenda fámennum
hópi manna, eins og síðar hefur orðið raunin á. Það
er óviðunandi með öllu að sagan frá verktakastarf-
seminni á Keflavíkurflugvelli endurtaki sig með
þessum hætti... Ef hins vegar er um að ræða breytta
stefnu íslenzkra stjómvalda gagnvart eignaraðild að
fyrirtækinu frá því að það var sett á stofn hefur eng-
in grein verið gerð opinberlega fyrir þeirri breyttu
stefnu ... Þá er tímabært að skýrt verði frá því opin-
berlega."
Úr forystugrein Mbl. 12. maí.