Dagblaðið Vísir - DV - 08.05.1999, Blaðsíða 54

66
LAUGARDAGUR 8. MAI 1999
^jfyndbönd
On the Border
Suðræn svitastækja
Þessi mynd skipast í flokk mynda sem eiginlega er að verða sérstök kvik-
myndastefna. Þetta eru bandarískar myndir sem gerast annað hvort i
Mexíkó eða einhverju suðurríkjanna, bara að það sé nógu heitt í veðri, svo
persónurnar geti svitnað rækilega. Söguhetjan er yflrleitt lágstéttarfoli sem
meha býr í en núverandi staða hans gefur til kynna. Hann flækist síðan í
svikavef sem einkennist af fláráðum tálkvendum og svikulum glæpamönn-
um. Heitar ástríður og köld svikráð, kynlíf og ofbeldi.
Þetta er ekki kvikmyndaform sem dregur að sér mikið af hæfileikafólki,
en gefur af sér skítsæmilegar myndir öðru hverju. Til þess að svo megi
verða þarf myndin að gangast við lágmenningunni í sér, sem On the
Border gerir varla, og hefði þurft að velta sér miklu meira upp úr subbu-
skapnum til að verða þokkalega safarík afþreying. Það er síðan algjör
dauðadómur yflr myndinni að velja hæflleikalausan sykurgæja eins og
Casper Van Dien í aðalhlutverkið. Það vhkaði í Starship Troopers, þar sem
allir áttu hvort sem er að vera eins og framleiddh í súkkulaðiverksmiðju,
en í suðrænum hreysum og svitastækju er hann algjörlega út úr kú. Aðrir
falla betur í umhverfið en eru ekkert að leika af neinu viti, utan Bryan
Brown, sem skapar skemmtilega pervertískan hrotta. Hann á þessa hálfu
stjörnu sem myndin fær.
Útgefandi: Myndform. Leikstjóri: Bob Misiorowski. Aðalhlutverk: Casper
Van Dien, Bryan Brown og Camilla Overbye Roos. Bandarísk, 1998.
Lengd: 90 mín. Bönnuð innan 16 ára. -PJ
Men
Á „heimspekilegu" karlafari
Stella James (Sean Young) býr í upphafi mynd-
arinnar með byttunni Teo (Dylan Walsh) sem er þó
hinn vænsti maður. Henni þykh afskaplega vænt
um hann en stundar kynlif einkum með öðrum
karlmönnum. Teo óttast að draga hana með sér í
volæðið og sendh hana til Los Angeles. Líkt og í
New York forðum kynnist hún karlmönnum i öllum regnbogans litum.
Og áður en hún veit af er hún orðin ástfangin.
Þetta er fyrsta mynd Zoe Clarke-Williams, en því miður stendm- af-
raksturinn metnaði leikstjórans langt að baki. Men á að vera listrænt
ferðalag ungrar konu í átt til sjálfsþekkingar og lífsfyllingar, og því
bagalegt að sjá hina fertugu Sean Young (óháð „leikarahæfileikum"
hennar) í aðalhlutverkinu. Aðrar persónur eru reyndar síður sannfær-
andi, en verst af þeim öllum er draumaprins Stellu. Hin „listræna" um-
gjörð er uppfull af klisjum og virkar oftast nær tilgerðarleg. Á stöku stað
hefur maður þó á tilfinningunni að myndin hefði getað orðið eitthvað
annað og meira og því rétt að gleyma ekki nafni leikstjórans shax.
Útgefandi: Háskólabíó. Leikstóri: Zoe Clarke-Williams. Aðalhlutverk: Sean
Young, John Herard, Dylan Walsh og Richard Hillman. Bandarísk, 1997.
Lengd: 90 mín. Bönnuð innan 16. -bæn
Dirty Work
Hefndarenglar
★★★
Mitch og Sam hafa verið vinh frá því í æsku þeg-
ar þeir lifðu samkvæmt þeirri kenningu að láta þá
sem eitthvað höfðu gert á þeirra hlut hafa það
óþvegið. Þeir eru því orðnir sérfræðingar í grimmi-
legum og hugvitssömum hefndaraðgerðum. Þeh
þurfa að afla fjár í hvelli til að koma fóður annars þehra (reyndar
beggja, en það er annað mál) í hjartaaðgerð, og ákveða því að stofna fyr-
irtæki sem tekur að sér hefndaraðgerðh gegn greiðslu.
Þótt hugmyndin sé góð og oft unnið vel úr gríninu eru menn ekki að
gera neitt sérstaklega frumlega hluti. Mitch og Sam eru dæmigert grín-
par, þar sem Mitch er aðilinn sem hugsar og kemúr með (mis)snjallar
áætlanir, meðan Sam er feitur tuddi sem sér um skítverkin. Norm
Macdonald leikur Mitch og sækh stilinn til Chevy Chase - þ.e. bullar
stanslaust á kurteislegan hátt án þess að bregða skapi. Artie Lange, sem
leikur Sam, er hins vegar þessi dæmigerði feiti villimaður, eins og
Chris Farley heitinn. Báðh þessh leikarar koma reyndar fram i mynd-
inni. Chevy Chase leikur spilasjúkan lækni og Chris Farley subbulega
barflugu með afbitið nef. Myndin er ekkert meistaraverk en oft ágæt-
lega fyndin.
Útgefandi: Sam myndbönd. Leikstjóri: Bob Saget. Aðalhlutverk: IMorm
Macdonald og Artie Lange. Bandarísk, 1998. Lengd: 78 mín. Öllum leyfð.
-PJ
Dead Man's Curve ★
Scream-bylgjan útvatnast enn
Félagamh Tim (Matthew Lillard) og Chris (Michael
Vartan) deila herbergi með Rand (Randall BatinkofE), sem
þeim þykir lítið til koma. Þeh hafa enn fremur sameigin-
legar áhyggjur yflr því að fá ekki inngöngu í Harvard.
Þegar þeir heyra síðan af hefð, sem gengur út á að her-
bergisfélagar nemenda sem fremur sjálfsmorð fá hæstu
einkunn, láta þeir til skarar skríða. Félagamir koma Rand fyrir kattarnef og
láta líta svo út sem að hann hafi verið i sjálfsmorðshugleiðingum, efth að hafa
fengið þær upplýsingar frá námsráðgjafa að helstu þunglyndiseinkennin séu
tónlist Smiths og skandinavískar bíómyndh. (Fyrir þessa óumdeilanlegu snilld
fær myndin stjörnu.) Brátt fer þó lögregluna að gruna að þeh hafi óhreint mjöl
í pokahorninu. Líkt og það væri félögunum ekki æriö áhyggjuefni finnst líkið
af Rand ekki.
Unglingahrollvekjurnar sem fylgja nú í kjölfar Scream hver á fætur annarri
verða æ misheppnaðri. Hér er einmitt að flnna hinn óþolandi Matthew Lillard,
sem leikur einmitt annan morðingjann í fyrrnefndri mynd, og væri það ósk-
andi að ferill hans færi beina leið í hundana líkt og allt bendir til. Svo er bara
að bíða og sjá hvort að sjálfsmorðstíðni hækki ekki í bandarískum mennta-
stofnunum.
Útgefandi: Háskólabíó. Leikstjóri: Dan Rosen. Aðalhlutverk: Matthew Lillard
og Michael Vartan. Bandarísk, 1998. Lengd: 85 mín. Bönnuð innan 16. ,
-bæn

Eðli og þróun njósnamynd
njósnaranna.
braut upp
antísku
Hollywood fljót að snúa formú
upp á nýja óvininn. The
spirator (1949), The Atomic
(1952), The Thief (1952), Pickt
South Street (1953) og A Bulli
Joey (1955) fjalla allar um njó:
á vegum Sovétríkjanna í le
mikilvægum bandarískum
leyndarmálum. Oftar en ekk
þeir á höttunum efth kjarn
leyndarmálum. í The Atomic
er þeir reyndar á efth sjálfri:
sprengjunni þótt Sovétríkin 1
sprengt slíka bombu þremur
fyrir gerð myndarinnar! Líkt o
ur að skilja voru kommúnist
verstu illmenni og margar n
hnar bera þess sterk merki að
framleiddar á tímum Josepl
McCarthys.
ina er
segja að
myndagreinin
verði til sem slík
á árum hennar.
Ekki fór á milli
mála hverjir
voru vondu og
góðu „gæjarnir" í
myndum eins og
Confessions of a
Nazy Spy (1939),
Nazi Agent (1942),
Sabotage Squad
(1942), Secret Agent
of Japan (1942), Nazi
Spy Ring (1942),
Secret Enemies
(1942), Minishy
of Fear (1944)
og The Hou-
se on 92nd
Street
(1945).
Ný meðvitund
A sjöunda áratugnum fóru
myndagerðarmenn aðeins að
um hina þrælpólitísku og hát
legu andstæðu Sovétrikin/Bí
ríkin. Strax 1959 gerði A
Hitchcock stólpagrín að nj
myndum I North by Northwe
gaf greininni afslappaðra andr
loft. Kemur það kannski sk
fram í myndunum um J
Bond, en sú fyrsta, Dr. No
gerð árið 1962. Þrátt fyr:
þær væru rígbun
kalda stríðinu 1í
þær sér að leika
látlega með þ:
köflum. Árið 196
síðan önnur '
mynd frumsýnd,
Spy Who Cami
from the Cold,
hafnaði yfirb
mennsku I
myndanna og re
að grennslast fyri
eðli bæði kalda si
ins og hetja
James Bond er frægasti njósnari kvikmyndanna.
sögnina
áhrifaríkan
máta og i
leiðina
raunsærri
nálgun á
njósnarans.
þróun
ákveðnu hán
með hinni mögi
mynd Scorpio (1!
Sá mikli njósnari, James Bond, er
eflaust frægasta hetja hvíta tjalds-
ins og ekki að ástæðulausu. Hann
er með eindæmum hæfileikaríkur
og heillar áhorfendur með þokka
sínum og snjöllum tilsvörum. Ekki
spilla fyrir glæsikvendi og kraft-
miklir bílar, sem í hugmyndafræði
Bond-mynda er nokkurn veginn
sami hluturinn. Hvers lags eltingar-
leikir, sprengingar og tækninýjung-
ar Q hyggja að innlifunin verði al-
ger. Enda hefur Bond orðið tákn
alha njósnamynda, sem eiga sér aft-
ur á móti lengri og flóknari sögu.
Upphafið
Þótt rekja megi einstaka
njósnamynd aftur fyrh
seinni heimsstyrjöld-
þræðir þessara mynda gengu oftast
út á það að njósnarar á vegum nas-
ista ógnuðu tilvist Bandaríkjanna,
en bandarískar hetjur björguðu
málunum í lokin. Það kom þó fyrir
að snúið var upp á formúluna og
Bandaríkjamenn settir í hlutverk
njósnaranna, en þeh urðu þá líka
að miklum hetjum, nema að sjálf-
sögðu ef þeir njósnuðu fyrir óvin-
inn.
Kalda stríðið
Þegar andúð Sovétríkjanna og
Bandaríkjanna í garð hvor annars
tók að magnast var
Klassísk myndbönd The Spy Who Came in from the Cold (1965) ||} ★★'j
Raunsætt njósnadrama
Richard Burton leikur njósnarann Alec Leamas.
Kvikmyndin hefst á því að
Alec Leamas (Richard Burton),
lykilmaður bresku leyniþjón-
ustunnar í Berlín, er kallaður
inn „úr kuldanum". Hann er
lítt hrifinn af breyttum lífshátt-
um og tekur að drekka meira
en góðu hófl gegnir. Nýja starf-
ið hans er einnig fullkomin
andhverfa þess gamla en nú
flokkar hann bækur á bóka-
safni. Þar kynnist hann ungri
konu, Nan Perry (Claire
Bloom), sem fellur fyrh hon-
um. Efth að hafa verið fangels-
aður fyrh að ráðast á af-
greiðslumann nokkum í ölæði
hafa kommúnistar upp á Alec
og bjóða honum gull og græna
skóga veiti hann þeim mikil-
vægar upplýsingar. Fyrh til-
stilli bresku leyniþjónustunnar
heldur hann í hættufór til A-Þýska-
lands undh þvi yfirskini að hann sé
orðinn uppljóstrari. Leyniþjónustan
segir honum tilganginn vera að
velta þýska njósnaranum Fiedler
(Oscar Werner) úr sessi en það er
maðkur í mysunni.
The Spy Who Came in from the
Cold lýsh ekki baráttu ills og góðs
líkt og eldri njósnamyndir. Alec seg-
ir lögmál njósnaheimsins bundin
tækifærisstefnu stórveldanna sem
hafi ekkert með göfugar dyggðh að
gera. Vesturveldin og Sovétríkin
beita sömu brögðum og meta líf
njósnara lítils. Þeir era peö sem má
fóma fyrir biskup eða riddara.
Valdataflið er að sjálfsögðu falið
vandlega fyrh almenningi og stefni
hann þvi í voða er líf hans lítið met-
ið. Samkvæmt myndinni voru eng-
ar hetjur í kalda stríðinu ht
beittu stórveldin einskis ri
um einstaklingum fyrh s
hryllilegri valdabaráttu.
Þessa byltingarkenndu
myndarinnar, sem gerð var
1965, má eflaust rekja til þe:
leikstjóri og framleiðandi b
ar, Martin Ritt, mátti ac
nokkrum árum áður dúí
svarta listanum fyrh gömt
skipti af kommúnistaflokki
Listinn hefur reyndar 1
nokkuð í umræðunni að un
förnu vegna óskarsverðl;
uppljóstrarans Elia Kazan
hann hlaut fyrh framlag si
kvikmyndalistarinnar.
hafnar þeirri einföldu sýi
hægt sé að skipta heimsst;
málunum i tvo póla góðs og
líkt og afþreyingarmyndir k
stríðsins gerðu jafnan. Ólíkt
frægum kollega sínum bjargar
ekki heiminum með því að „ne
skutluna og ilimennið hvort i s
merkingunni þó.
Leikstjcri: Martin Ritt. Aðalhlu
verk: Richard Burton, Claire Bl
og Oscar Werner. Bresk/bandí
rísk, 1965. Lengd: 110 mín.
Björn Æ. Norð