Dagblaðið Vísir - DV - 22.07.1999, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 22. JÚLÍ 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaöur og útgáfusfjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Reynt að stela innviðunum
Flestum flnnst eðlilegt, að samfélagið eigi sjálft helztu
innviði sina, svo sem samgöngumannvirki á borð við
vegi, hafnir og flugvelli, þótt aðrir eigi tækin, sem nota
innviðina, svo sem bíla, skip og flugvélar. Slík mann-
virki eru raunar einn af hornsteinum ríkisvaldsins.
Sárafáar undantekningar eru til. Hvalfjarðargöng voru
talin áhættusöm framkvæmd og því var hún afhent
einkaaðilum með þeim skilmálum, að mannvirkið rynni
til ríkisins að liðnum ákveðnum úreldingartima fjárfest-
ingarinnar. Göngin verða því ríkiseign að lokum.
Stundum gleyma menn, að símakerfi landsins er að
hluta samgöngumannvirki á borð við vegi, hafnir og
flugvelli. Burðarlínur símakerfisins eru raunar engu
ómerkari en helztu mannvirki annarra samgönguþátta.
Þær ætti ekki að láta í hendur fyrirtækja úti í bæ.
Ljósleiðarakerfi landsins er burðarás síma, tölvusam-
skipta og sjónvarps. Það var að meirihluta kostað af
varnarliðinu á Keflavíkurvelli til að tengja völlinn við
eftirlitsstöðvar í öllum landshornum og er þannig um
leið sjálft æðakerfið í öryggismálum landsins.
Landssíminn er öðrum þætti þjónustufyrirtæki, sem
notar ljósleiðarana í samkeppni við önnur fyrirtæki, sem
vilja veita þjónustu í síma, tölvusamskiptum eða sjón-
varpi. Þetta er það, sem þarf að skilja í sundur, þegar
þjónustuhlutverk Landssímans verður einkavætt.
Við þurfum að eiga sérstaka ríkisstofnun utan um ljós-
leiðarana, þótt við gefum allt frjálst í umferðinni um þá,
rétt eins og ríkið á vegina og veitir öllum frjálsan aðgang
að þeim. Við megum ekki vera upp á einkavædda einok-
un komin á þessu mikilvæga samgöngusviði.
Landssímann má alls ekki selja sem einn einokunar-
pakka. Skilja verður milli ólíkra rekstrarþátta hans og
selja símaþjónustuna sér og margmiðlunina sér, en halda
stofnæðakerfinu eftir í sérstakri stofnun, sem hefur sam-
göngu- og öryggisskyldur ríkisins á herðunum.
Ástæða er til að óttast, að ríkisstjórnin sé höll undir
hugmyndir um söluferli, sem leiði til þess, að ríkiseinok-
un breytist í einkaeinokun. Stofnaður hefur verið sér-
stakur Íslandssími, sem ekki keppir í þjónustu, heldur
bíður færis að kaupa sig inn í Landssímann.
Einn helztu ráðamanna Íslandssíma sat í framtíðar-
nefnd Landssímans og nú hefur stjórnarmaður íslands-
síma verið gerður að framkvæmdastjóra Landssímans.
Við sjáum þegar fyrir okkur ferli, þar sem Landssíminn
verði einkavinavæddur upp á rússnesku.
Ef ráðagerð þessi tekst, verður það meiriháttar fram-
sal landsréttinda í hendur einkaaðila og minnir helzt á
framsal auðlinda sjávar í hendur sægreifanna. Munur-
inn er sá, að auðlindaframsalið var margra ára ferli, en
símann hyggjast menn fá með einum hælkrók.
Þjóðin er svo upptekin af brauði og leikjum, að hún
hefur ekki mátt til að skipta sér af þessu. Hún reynist í
skoðanakönnunum vera andvíg framsali auðlinda sjávar
í hendur sægreifanna, en hefur ekki burði til að taka af-
leiðingum skoðana sinna í einrúmi kjörklefans.
Einkavinir ríkisvaldsins hafa tekið eftir auðnuleysi ís-
lenzkra kjósenda, sem láta allt yfir sig ganga, ef þeir fá
bara brauð og leiki. Kolkrabbinn gengur því hreint til
verks að þessu sinni og ætlar sér að eignast og einoka
ljósleiðarakerfi landsins með einu pennastriki.
Enn er tími til að átta sig á nýrri birtingarmynd ein-
okunarinnar og rísa gegn framsali landsréttinda í sam-
göngum eins og í auðlindum lands og sjávar.
Jónas Kristjánsson
íslendingar búa við lög
um landgræðslu frá 1965.
Þessi forngripur hefur stað-
ist allar tilraunir til breyt-
inga í skjóli tregðulögmála
sem einkenna meðal annars
landbúnaðarráðuneytið. Ár
eftir ár hefur landbúnaðar-
ráðherra svarað fyrirspurn-
um á Alþingi um frumvarp
til nýrra gróðurverndarlaga
með staðhæfingum um að
unnið sé að frumvarpi sem
senn sjái dagsins ljós. Síðan
ekki söguna meir.
Ýmsir erlendir sérfræð-
ingar hafa að undanfórnu
heimsótt ísland og haldið
hér erindi á vegum ráðu-
neyta og stofnana um gróð-
urverndarmál, innflutning
plantna og landgræðslu.
„Ofnýting og rányrkja á gróðri og jarðvegi blasa við víða um land,“ segir m.a. í grein-
inni. - Náttúruspjöll við Selfjall.
Úrelt land-
græðslulöggjöf
grein) voru tekin
ákvæði um innflutn-
ing, ræktun og dreif-
ingu lifandi lifvera.
Með þeim er um-
hverfisráðherra lögð
sú skylda á herðar að
setja reglugerð, þar
sem m.a. verði birt
skrá yfir tegundir líf-
vera sem óheimilt er
að flytja til landsins
sem og skrá yfír teg-
undir sem heimilt er
að rækta hérlendis og
sleppa í villtri nátt-
úru. Jafnframt skal
umhverfisráðherra
skipa nefnd stjóm-
völdum til ráðgjafar á
þessu sviði. Þessi
„í stað úreltrar og skaðlegrar
landgræðslulöggjafar verða hið
fyrsta að koma til lög um jarð-
vegs- og gróðurvernd sem taki
heildstætt á verndun og nýtingu
þessara auðlinda.“
Kjallarinn
Hjörleifur
Guttormsson
fyrrv. alþingismaður
Fyrir nokkrum árum kom einn
slíkur frá Ástralíu, Jan Hannan að
nafni, og miðlaði fróðleik um það
hvernig stjórnvöld þarlendis
standa að endurskoðun löggjafar á
sviði gróðurverndar og land-
græðslu, meðal annars með hlið-
sjón af Ríó-ferlinu. Málstök þar
voru harla ólík því sem hér
tíðkast. Heimsókn Hannan var
sérstaklega tengd áformaðri end-
urskoðun laga á þessu sviði hér-
lendis. En einnig þetta reyndist
bara plat í þykjustuleik þeirra sem
vilja viðhalda svipuðum vinnu-
brögðum og hér þóttu góð og gild
um miðja öldina.
Tilraunir til lagabóta
Undirritaður lagði fyrir 5 árum,
ásamt tveimur öðrum þingmönn-
um, fram frumvarp til laga um
breytingar á fornaldarlöggjöfmni
um landgræðslu. í lögin skyldi sett
inn nýtt markmið svohljóðandi:
„Við framkvæmd laganna skal
byggt á vistfræðilegri þekkingu og
varúðarrreglu. Við það skal miðað
að viöhalda líffræðilegri fjöl-
breytni og náttúrulegum gróöri
landsins." Gert var ráð fyrir að
taka sérstaklega á innflutningi
plantna til notkunar i land-
græðslu. Fela skyldi Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins í samráði
við aðrar sérfræðistofnanir að
fjalla um slíkan innflutning og
meta hvaða innfluttar tegundir sé
talið óhætt að taka i notkun með
hliðsjón af ofangreindu markmiði.
Þetta frumvarp var endurflutt
inargsinnis og breytt nokkuð í
Ijósi umsagna. Umhverfisnefnd
þingsins lýsti stuðningi sínum við
málið en meirihluti landbúnaðar-
nefndar lagðist jafnoft á frumvarp-
ið, trúlega að boði ráðherrans.
Tillöguflutningurinn hafði þó
þau áhrif að inn í nýja löggjöf um
náttúruvernd (nr. 44/1999, 41.
lagaákvæði eru vissulega til bóta
ef vel verður staðið að fram-
kvæmdinni.
Vítin mörg að varast
íslendingar hafa þegar brennt
sig illilega á gáleysislegum inn-
flutningi lífvera. Þar hafá opinber-
ar stofnanir átt drýgstan hlut að
máli. Ulræmdustu dæmin eru inn-
flutningur minks og lúpínu en
innflutningur búfjár til kynbóta
olli einnig miklum skráveifum
fyrr á öldinni. Baráttan við afleið-
ingar af slíku gáleysi hefur þegar
kostað háar fjárhæðir. Breytingar
á lífríki landsins af völdum slíkra
innrásartegunda eru
enn ekki komnar í
ljós nema að litlu
leyti. Minkurinn hef-
ur þegar tekið sinn
toll en lúpínan er rétt
að byrja sitt landnám
sem valda mun
sprengingu í gróður-
ríkinu á næstu ára-
tugum. Við dreifingu
hennar ganga á und-
an Landgræðsla rík-
isins og Skógrækt
ríkisins með bundið
fyrir bæði augu.
Ofnýting og rányrkja
á gróðri og jarðvegi
blasa við víða um
land. Eitt af forgangs-
verkefnum í gróður-
vernd ætti að vera
að friða slík svæði
fyrir beit og skapa
þannig forsendur
fyrir endurgræðslu.
Best er að lofa nátt-
úrunni að spjara sig
sem víðast þótt það
taki tíma. Sums
staðar getur vissu-
lega verið rétt að
hjálpa til með upp-
græðslu en þá ber að beita aðferð-
um sem standast mælikvarða sjálf-
bærrar þróunar og alþjóðlegra
sáttmála í stað þess að greiða götu
innrásartegunda með ófyrirsjáan-
legum afleiðingum fyrir gróður-
ríki landsins.
í stað úreltrar og skaðlegrar
landgræðslulöggjafar verða hið
fyrsta að koma til lög um jarðvegs-
og gróðurvernd sem taki heildstætt
á verndun og nýtingu þessara auð-
linda. Þeim þurfa víða að fylgja rót-
tækar breýtingar á búfjárbeit og
breytt og siðræn afstaða sem
flestra í umgengni við landið.
Hjörleifur Guttormsson
Skoðanir annarra
Atthagafjötrar og réttindabrot
„Tryggingastofnun ríkisins synjaði 73 ára ís-
lenskum ellilífeyrisþega, sem legið hefur fársjúkur
í sjúkrahúsi í Taílandi frá 19. maí sl., um yfirlýs-
ingu um að hann nyti sjúkratryggingar hjá stofnun-
inni og þar með ábyrgð á greiðslu til heilbrigðisyf-
irvalda þar í landi. ... íslendingurinn, sem í hlut á,
á lögheimili á íslandi samkvæmt vottorði Hagstof-
unanr. ... Það er satt að segja afar erfitt að sjá efn-
isleg rök fyrir slíku og alveg ljóst að í því er engin
sanngimi. Slíkar ákvarðanir jafngilda því að fólk
sé sett í átthagafjötra. Ef ný lög og reglur em ekki
alveg skýr að þessu leyti þarf að gera á þeim frek-
ari breytingar."
Úr forystugrein Mbl. 21. júlí.
Gróöi alþjóöavæðingarinnar
„Gróðinn sem alþjóðavæðingin skapar hefur enn
sem komið er lent á fárra höndum. Ný skýrsla Sam-
einuðu þjóðanna um lífsgæði þjóðanna sýnir glögg-
lega að alþjóöavæðingin hefur ekki leitt til aukins
jafnaðar eða réttlætis i heiminum. Þvert á móti. ...
Jafnvel í vestrænum þjóðfélögum hefur misréttið
stóraukist vegna þess að auðugir einstaklingar og
stórfyrirtæki hafa náð til sín mestum hluta hagnað-
arins af alþjóðavæðingunni - og svo auðvitað sam-
félög glæpamanna sem virðast kunna flestum betur
að nýta sér möguleika alþjóðavæðingarinnar til
aukinna umsvifa og gróða."
Elías Snæland Jónsson í Degi 21. júlí.
Vísbendingar um tilætlaöan árangur
„Að undanfömu telur Óðinn sig hafa rekist á
fleiri og fleiri vísbendingar um minnkandi eftir-
spum sem eftir eigi að koma fram í hinum opinberu
hagtölum. T0 að mynda vekja auglýsingar bílaum-
boðanna athygli en dæmi eru um að mikiö kapp sé
lagt á að koma út nýjum bílum með gyOiboðum. Þá
hefur Óðinn tekið eftir því að fasteignaauglýsingar
fyrir sömu eignina em famar að birtast aftur og aft-
ur, viku eftir viku....Einna helst er aukin ásókn í
sólarlandaferðir sem gefur tilefni tO áhyggna. ...
Þetta em einungis vísbendingar um að aðgerðir
Seðlabankans séu að skila tilætluðum árangri og að
hagkerfið muni innan skamms verða þess fuObúið
að halda áfram á vaxtar- og hagræð i ngarbraut. “
Úr vikulegum pistli „Óðins" um efnahagsmál í Við-
skiptablaðinu.