Dagblaðið Vísir - DV - 31.12.1999, Qupperneq 8

8 ■éyggðamáI
FÖSTUDAGUR 31. DESEMBER 1999
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri:
Fólksflóttinn áhyggjuefni
„Ef ég horfi á þetta með mlnum
hefðbundnu gleraugum sveitar-
stjórnarmanns á suðvesturhorn-
inu þá ætti ég að sjálfsögðu að
segja fjölgun hér fagnaðarefni og
til marks um það að hér er með
sanni öflugt samfélag sem fólk er
að sækja í. Þetta ástand er þó
vissulega áhyggjuefni vegna þess
að mín skoðun er sú að íslenskt
samfélag verði miklu fátækara og
fjölbreytnin minni ef fólk flyst að
mestu hér á suðvesturhomið,“
segir Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
borgarstjóri I Reykjavík, um þá
byggðaröskun sem nú stendur
sem hæst.
„Ég óttast að það sé erfltt að
koma vömum við hvað lands-
byggðina varðar. Menn einblína
um of á atvinnulífið í samhengi
við fólksflótta. Það hefur ekki ver-
ið þannig að menn hafi flust
vegna atvinnuleysis. Jafnvel þegar
atvinnuleysið var sem mest í
Reykjavík og næga vinnu að hafa
úti á landi var fólkið samt að
flytja. Það er fyrst og fremst
menntun, menning, opinber þjón-
usta og verslunin sem fólk er að
sækja í á þetta svæði,“ segir Ingi-
björg Sólrún.
„Það sem einna helst gæti
stöðvað þessa þróun væri ef nógu
stórir byggðakjarnar yrðu til úti á
landi. Akureyri getur orðið mót-
vægi en hún þarf að verða stærri,
því það dugar ekki 15 þúsund
manna samfélag. Hvað smærri
staði varðar þá getur verið að
þeir geti lifað. Ég bendi á að
Grímsey getur komist af með sína
100 íbúa en þá er það einfaldlega
val að lifa í litlu samfélagi með
þeim kostum sem því fylgja en
jafnframt veit fólk að það getur
ekki haft þá þjónustu sem
stærri stöðum fylgja,“ segir
Ingibjörg Sólrún.
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir vill mótvægi
viö höfuö-
borgarsvæöiö.
Jón Kristjánsson alþingismaður:
Árið 1999 var enn eitt ár byggðaröskunar:
Straumurinn er
þungur
„Það vantar meiri
fjölbreytni í atvinnu-
líf og menntun.
Straumurinn er þung-
ur og það hefur enn
ekki tekist að stöðva
hann,“ segir Jón
Kristjánsson, alþing-
ismaður Austurlands,
um stöðu landsbyggð-
arinnar.
„Á árinu höfum við Austfirðingar
staðið í miklum átökum um að bæta
einni stoð til viðbótar við atvinnulífið,
sem er orkunýting. Frá árinu eru mér
þau gríðarlegu átök sem um það hafa
staðið minnistæðust," segir Jón.
„Það hefur þrátt fyrir þetta mörgu
verið þokað áleiðis til að snúa þessu
við. Við síðustu fjárlagagerð var hald-
ið áfram að jafna tiifinnanlegan að-
stöðumun svo sem við húshitunar-
kostnað og námskostnað. Næstu ár
verða örlagarík og mitt mat er að við
verðum að ná jafhvægi. Annars er
samfélagið syðra orðið svo stórt að það
dregur sjálfkrafa að sér,“ segir Jón.
Ögmundur Jónasson:
Landið
sporðreisist
„Ef fólk kemur
hingað i stríðum
straumum eins og
gerst hefur í of ríkum
mæli þá höldum við
ekki í við í uppbygg-
ingu þjónustu og
sköpum félagsleg
vandamál. Þjóðhags-
legan kostnað af ójafn-
væginu ber þjóðin
öll," segir Ögmundur Jónasson, alþing-
ismaður Vinstrihreyfmgarinnar -
græns framboðs í Reykjavík, um fólks-
flóttann suður.
„Reykvíkingar, ekki síður en aðrir,
eru fylgjandi jafnvægi í byggð landsins.
Landið sporðreisist i efnahagslegu tiiliti
ef ölium er hlaðið á suðvesturhomið því
verðmæta verður að afla á landinu alit
um kring,“ segir ögmundur.
Einar K. Guðfínnsson:
Mesta þjóðfé-
lagsmeinið
„Þessi byggðaþró-
un er mesta þjóðfé-
lagsmein okkar ís-
lendinga,“ segir Einar
K. Guðfinnsson, al-
þingismaður Vestfirð-
inga, um flóttann af
landsbyggðinni suð-
ur.
„Þama er fráleitt
um að ræða einkamál
þeirra byggða sem missa frá sér fólk.
Straumurinn suður kostar sveitarfélög
þar morð fjár; líklega milljarða króna
á ári í fjárfestingum sem þjóðfélagið
getur verið án. Þá hef ég sýnt fram á
að verðsprenging á íbúðamarkaði
syðra er stærri þáttur í verðþróun en
eldsneytishækkanir. Verðbólgan
skrúfar upp lán þeirra sem skuldugast-
ir em og skerðir lífskjör tugþúsunda
íslendinga. Þetta má rekja til íbúaþró-
unarinnar," segir Einar K.
Ögmundur
Jónasson.
Flóttinn sudur
- Vestfirðingar eiga enn eitt íslandsmetið í mannfækkun
Enn flýja landsbyggöarmenn suöur viö litlar vinsældir; bæði þeirra sem þeir yfirgefa sem og
þeirra sem þeir flýja til.
Á árinu 1999 hélt fólksflóttinn af
landsbyggðinni áfram af fullum
krafti. Höfuðborgarsvæðið dafnar
sem aldrei fyrr og byggðin þenst út
til allra átta. Brottfluttir telja þús-
undir á árinu og samsvarar því að
ein fjölskylda flytji til borgarinnar
á hverjum einasta degi. Alls búa á
höfuðborgarsvæðinu 278.702 en
voru ári fyrr 275.264. Þannig hafa
3.438 íbúar bæst við á einu ári. Það
samsvarar öllum íbúum á ísafirði.
Þar er þó ekki um að ræða ein-
göngu flutninga frá landsbyggöinni
heldur er inni í þeirri tölu fjölgun
vegna fæddra umfram látna. Mest
fjölgun á höfuðborgarsvæðinu varð
í Mosfellsbæ þar sem íbúum fjölg-
aði um 6,4 prósent. Ekkert sveitar-
félag á höfuðborgarsvæöinu glímdi
við fækkun nema Seltjamarnes
þar sem íbúum fækkar um 0,7 pró-
sent. Það á sér þær skýringar að
ekkert byggingarland er á svæðinu
og aldurssamsetning þannig að
fæöingar halda ekki í við dauðsföll.
íslandsmet
Einna tæpast stendur byggð á
Vestfjörðum þar sem mannfækk-
unin nemur 3,4 prósentum. Sú
fækkun felur í sér íslandsmet i
mannflótta. Mesta fækkun innan
Vestfjaröa er á Þingeyri þar sem
fækkunin slagar hátt í 10 prósent.
Það á sér þær skýringar að helstu
atvinnufyrirtækin á staðnum hafa
átt í gífurlegum erfiðleikum. Rauð-
síða ehf. varð gjaldþrota en áður
hafði Kaupfélag Dýrfiröinga lagt
upp laupana. Um tíma ríkti algjör
óvissa um framtíðina og nokkrar
fjölskyldur tóku sig upp og fluttu
auk þess að útlendingar sem störf-
uðu við fiskvinnsluna fluttu sig um
set til annarra lifvænlegri staða.
Fiskvinnsla í frystihúsi Þingeyr-
inga var aftur sett af stað undir
merkjum Vísis hf. í Grindavík sem
fékk úthlutað byggðakvóta til
nokkurra ára en þá var skaðinn
skeður. í höfuðstað Vestfjarða, ísa-
firði fækkaði um 4,6 prósent íbúa
en þar ber hæst niðurtalning stór-
fyrirtækisins Básafell sem glímdi
við stórtap sem leiddi til þess að
skip voru seld og einingum úr
rekstrinum lokað. Einn staður á
Vestfjörðum bætir viö sig fólki að
einhverju marki. Það er Tálkna-
fjörður þar sem fjölgar um 6 pró-
sent. Sá staður er hinn eini sem
staðið hefur utan við allar samein-
ingar. í heildina fækkar Vestfirð-
ingum um tæplega 300 manns á ár-
inu eða úr 8601 í 8308. Það sam-
svarar öllum íbúum Flateyrar.
Kyrrstaöa
Á Suðurnesjum stendur fólks-
fjöldi í stað ef miðað er við fjölgun
landsmanna. íbúum fjölgar um 1,4
prósent. Þar er þó að finna íslands-
met í mannfækkun ef litið er til
einstakra svæða. íbúum í Höfnum
fækkar um 11,9 prósent. Þeir voru
126 en verða 111 þegar áriö er gert
upp. Mesta fjölgunin er í Vogum
þar sem íbúum
fjölgar úr 616 í
642 eða sem nem-
ur 4,2 prósent-
um.
Á Vesturlandi
fjölgar fólki und-
ir landsmeðaltali
eða um 0,8 pró-
sent. Mest fækk-
ar í Búðardal eða
um 2,8 prósent en mest fjölgar á
Akranesi eða um 3 prósent.
Á Norðurlandi vestra nemur
fækkun íbúa 1,4 prósentum. Mest
fjölgun er á Hólum þar sem fjölg-
unin er 18,8 prósent en metfækkun
þar er á Blönduósi þar sem fækkun
nemur 5,6 prósentum. Alls fækkar
Norðlendingunum um 131 íbúa.
Þetta kjördæmi glímir því við
mesta fólksfækkun að frátöldum
Vestfjörðum. ívið minni fólksfækk-
un er á Norðurlandi eystra ef mið-
að er við prósent-
ur. Þar fækkar
íbúum um 0,6
prósent og Rauf-
arhöfn glímir við
10,6 prósenta
mannfækkun eða
um 40 manns.
Best er ástandið á
Hjalteyri við
Eyjafjörð þar sem
fjölgun nemur 10,5 prósentum. Að
baki þeirri fjölgun eru þó aðeins 6
manns vegna smæðar samfélags-
ins. Höfuðstaðurinn, Akureyri, er
með 0,2 prósenta fjölgun sem er
einu prósenti undir landsmeðal-
tali.
Austfirðingar
eru fast á hælum
Norðurlands
vestra með 1,2 pró-
sent fækkun. Þar
er blómlegast í
trjárræktinni ef
marka má að íbú-
um Hallormsstað-
ar fjölgar um 20
prósent eða úr 50 í
60 manns. Mesta
fækkunin er á
Breiðdalsvík eða
um 10 prósent. Það
þarf vart að koma
á óvart þar sem sá
staður hefur verið
í umræðunni
vegna kvótaleysis
og viðkvæms at-
vinnuástands. Að
öðru leyti vekur
athygli að sjávar-
pláss eystra sem
búa við gott at-
vinnuástand og
firnasterk sjávar-
útvegsfyrirtæki
glíma samt við
fækkun. Þannig
fækkar íbúum Nes-
kaupstaðar um
nærri 5 prósent í miðju góðærinu.
Á Suðurlandi er lítið um svipt-
ingar. Fjölgun yfir landsmeðaltali
eða sem nemur 1,4 prósentum.
Mest fækkun er í landbúnaðar-
þorpinu Hvolsvelli eða sem nemur
2,9 prósent en mest fjölgun er á
Laugarvatni eða 8,3 prósent. Höf-
uðstaðurinn, Vestmannaeyjar, er
með 0,2 prósent fækkun en hinn
stóri staðurinn, Selfoss, er á góðu
róli með 2,9 prósent fjölgun. Skýr-
ingar á fækkun í Eyjum liggja
væntanlega í erfiðleikum sem
Vinnslustöðin hefur átt við að
glíma en það fyrirtæki er einn
meginburðarásanna í atvinnulífi
Eyjamanna.
Það eru þvi fyrst og fremst sjáv-
arútvegskjördæmin sem glíma við
mannflótta. Vestfirðingar hafa
aldrei verið í eins slæmri stöðu og
nú. Skýringamar liggja í því að
fyrirtæki þar eiga í miklum erfið-
leikum og skip og kvóti streyma
burt auk þess að höfuðborgarsvæð-
ið sogar til sín. Norðurland vestra
og Austfirðir eru á eftir Vestfirð-
ingum í þróuninni en þar kveður
við annan tón í atvinnumálum sem
almennt eru í góðu lagi. Þrátt fyrir
það streymir fólkið suður en nú
við lítinn fógnuð þeirra sveitar-
stjórna sem þurfa að mæta hinum
nýju íbúum með uppbyggingu sem
kostar milljónir á hvem einstak-
ling. Það er því óhamingja á báð-
um endum málsins; þeir sem missa
fólkið suður harma sinn hlut og
þeir sem eiga að taka við mann-
fjöldanum gnísta tönnum.
Mannfjöldi á íslandi — flokkað eftir landshlutum 1998 1999 Breyting
Allt landið 275264 278.702 1,2
Vestfirðlr 8.601 8208 -3,4
Vesturland 13.950 14.056 0,8
Höfuðborgarsvæöið 167.959 17L514 21
Suðurnes 15.823 #WMSW<EÍSí4íw*m^«-..,..'...'.'V"' 16.050 14
Suöurland 20.564 ' .. . 20.843 14
Austurland 12285 12.127 -y
Noröurland eystra 26.501 26.355 -0,6
Norðurland vestra — 9.581 “ 9.449 i -1,4
Áramót
Reynir Traustason