Dagblaðið Vísir - DV - 31.12.1999, Side 37

UV FÖSTUDAGUR 31. DESEMBER 1999
útlönd .
Jörg Haider, leiðtogi Frelsisflokksins í Austurríki, flokks hægriöfgamanna, vann umtals
verðan kosningasigur þegar flokkur hans fékk um 27 prósent atkvæða í þingkosningun-
um í október. Þessi mynd var hins vegar tekin eftir héraðskosningarnar í Carinthia-
héraði í mars. Bangsinn heitir Kenny og er ekki að sjá annað en honum líki vel að
láta stjórnmálamanninn mata sig. Haider hefur þá stefnu helsta að vera á móti
innflytjendum.
meðal bandamanna hans í Kreml.
Forsetinn, sem stundum er óút-
reiknanlegur, rak tvo forsætisráð-
herra áður en hann útnefndi fyrr-
verandi foringja í KGB, Vladimir
Pútín, til að stjóma stríðsrekstri
Rússlands á öðru ólgusvæði í Evr-
ópu, norðurhluta Kákasus.
Sameinuöu þjóðimar voru varla
Vladímír Pútín kom fram á svið
rússneskra stjórnmála á árinu þeg-
ar hann var skipaður forsætisráð-
herra. Hann nýtur nú mikilla vin-
sælda vegna hörku sinnar í garð
uppreisnarmanna í Tsjetsjeníu.
búnar að ákæra Milosevic fyrir
stríðsglæpi og flóttamenn komnir
haftur heim til Kosovo þegar rúss-
neskir skriðdrekar óku í átt að
Tsjetsjeníu til að reyna að binda
enda á uppreisn sem hrellt hafði
Moskvu frá miðjum tíunda áratugn-
um.
Vesturlönd fordæmdu
grimmd Rússa
Vesturlönd fordæmdu grimmd
Rússa í áhlaupinu sem hafði í fór
með sér dauða fjölda óbreyttra borg-
ara og stökkti tugum þúsunda á
flótta til nágrannaríkisins Ingú-
setíu.
Sjálfstæðisbarátta skók einnig
Indónesíu, sem þveröfugt viö mörg
önnur lönd í suðausturhluta Asíu,
þoldi ekki eftirköst efnahagsumróts-
ins tveimur árum áður.
Fallvölt stjóm Indónesíu leyfði
Austur-Tímorbúum að greiða at-
kvæði um sjálfstæði. En vígasveitir
hliðhollar Indónesíu skildu eftir sig
blóði drifna slóð um fyrrverandi ný-
Borgaralegari stjórn í Pakistan
lauk þegar herinn rændi völdum í
þeim tilgangi að binda enda á
spillingu og hnignun efnahagslífs-
ins, eins og það var orðað.
í Nígeríu, fjölmennasta ríki
Afríku, var hins vegar bundinn
endi á 15 ára herstjóm og
borgaraleg stjóm sett á lagg-
irnar. Friður komst á í
Sierra Leone eftir margra
ára hryllilegt borgara-
stríð.
Fridur á
N-lrlandi
Friðvænlega horfði
einnig á írlandi þegar
lýðveldisssinnar og
sambandssinnar sam-
einuðust loks í stjóm
á N-írlandi. Þar með
lauk aldarfjórð-
ungslangri beinni
stjóm Englands yfir
svæðinu.
í Mexíkó sýndi
Byltingarflokkur inn,
sem verið hefur
óslitið við völd í 70
ár, loks svolitla
ábyrgð með því að
efha í fyrsta sinn til
forkosninga fyrir
forsetakosningamar
á næsta ári. Örlítið
sunnar afhenti Jimmy
Carter, fyrrverandi for-
seti Bandaríkjanna,
stjómvöldum í Panama
yfirráð yflr Panamaskurð-
inum.
Bjartsvn
austurlö
m í Mið-
öndum
í lok ársins gætir á ný
bjartsýni í Miðausturlönd-
um. Vonir eru bundnar
við að ísrael og Sýrlandi
takist að jafna ágreining-
inn um Gólanhæðir.
ísraelar fengu nýjan
leiðtoga á árinu, Ehud
Barak, sem var skjólstæð-
Karl Bretaprins brá sér
heimsókn til erkifjendanna í
Argentínu í mars. í heljarmik-
illi matarveislu komst prins-
inn ekki hjá því að dansa
argentínska þjóðardansinn
tangó. Dansfélaginn var ekki af
verri endanum, hin 33 ára og gullfal-
lega Adriana Vasile. Ekki er laust við
að Karl sé eilítið vandræðalegur.
Dauðinn knúði dyra á ný hjá
valdamestu ættinni í pólitík í
Bandaríkjunum. Flugvél Johns F.
Kennedys yngri, eiginkonu hans og
mágkonu hrapaði í Atlantshaf und-
an strönd eyjunnar Martha's Vine-
yard í Massachusetts.
Ösku Kennedys, laglegs tímarits-
útgefanda sem hafði farið leynt með
pólitískan metnað sinn, var dreift í
hafið. Heimurinn velti því fyrir sér
hvort Bandaríkin hefðu misst
mögulegan forseta næsta árþús-
unds.
Meðal annarra eftirtektarverðra
leiðtoga, sem létust á árinu 1999,
voru Hussein Jórdaníukonungur,
máttarstólpi friðarumleitananna í
Miðausturlöndum, og fyrrverandi
forseti Tansaníu, Julius Nyerere,
sem hafði reynt að miöla málum í
þjóðernisátökum í hjarta Afríku.
Franjo Tudjman, umdeildur leiðtogi
Króatíu, lést einnig á árinu. Fjöldi
vestrænna leiðtoga var ekki við-
staddur útfor mannsins sem
gegndi mikilvægu hlutverki í
átökunum á Balkanskaga
snemma á tíunda áratugnum.
Nelson Mandela, fyrsti lýðræðis-
lega kjörni forseti S-Afríku, stóðst
freistingar valdsins og vék til
hliðar. Eftirmaður hans varð
Thabo Mbeki.
Frægir lista-
menn
Nokkrir
frægir lista-
menn hurfu
til feðra
sinna á ár-
inu. Banda-
ríski kvik-
myndaleik-
stjórinn
Stanley
Kubrik
lést
skömmu
eftir að
tökum
lauk á
mynd-
inni
Eyes
Wide Shut.
Kvikmynda-
heimurinn missti
einnig bresku
leikarana Dirk
Bogarde, Oliver
Reed og Desmond
Llewelyn, sem
þekkastur er fyr-
ir að leika brellu-
meistarann Q í
myndunum um
James Bond.
Bandaríski rit-
höfundurinn Joseph
Heller, sem skrifaöi bók-
ina Catch 22 um síðari
heimsstyrjöldina, og breski
rithöfundurinn Iris Murdoch
féllu einnig frá. Sömuleiöis
bandaríski fiðluleikarinn
Yehudi Menuhin og
bandaríski golfkappinn
Payne Stewart. Sá síð-
arnefndi fórst í flug-
slysi.
í Hollywood var
Shakespeare in
Love kjörin
besta kvik-
mynd ársins
og Gwyneth Pal-
trow hlaut óskarinn fyrir besta
kvenhlutverkið. ítalinn Roberto
Benigni var kjörinn besti karlleik-
arinn. Bókmenntaverðlaun Nóbels
hlaut þýski rithöfundurinn Gúnter
Grass.
Hörmungar Kennedy-
fjölskyldimnar
Réttarhöldin voru vegna Monicu
Lewinsky málsins. Forsetinn slapp
þó ekki óskaddaður frá þessu,
hvorki heima né erlendis.
í Moskvu veiktist Borís Jeltsín
hvað eftir annað og olli það tauga-
spennu um eftirmann forsetans
lendu Portúgala áður en þær hurfu
loks frá landsvæðinu sem Suharto,
fyrrverandi forseti, hertók 1975.
Indland og Pakistan, sem bæði
eru fær um að framleiða kjarnorku-
vopn, voru um skeið á barmi styrj-
aldar vegna deilunnar um Kasmír.
ingur Yitzhaks Rabins, fyrrverandi
forsætisráðherra. Barak, sem sigr-
aði Benjamin Netanyahu, leiðtoga
hægri manna, í almennum kosning-
um, setti í gang viðræður við Palest-
ínumenn.
Heimsmálin féllu oft í skuggann
hjá Bandaríkjamönnum vegna
hörmulegra atburða heima fyrir.
Tveir vopnaðir unglingar í Col-
umbineskólanum í Denver í
Colorado skutu til bana 13 manns
áður en þeir sviptu sjálfa sig lífi.
Bandaríska þjóðin, sem er vön of-
beldi tengdu skotvopnum, varö fyr-
ir miklu áfalli. í kjölfarið voru
framdar skotárásir í þremur öðrum
skólum. Urðu þessar árásir til aö
kynda á ný undir umræðunni um
eftirlit með skotvopnum.
Náttúruhamfarir
áárinu 1999
Árið sem nú er senn liðið fór '
ekki varhluta af gífurlegum nátt-
úruhamförum sem kostuðu tugi
þúsunda manna lífiö viðs vegar
um heiminn.
Fyrst skal geta aurskriðanna
sem urðu í Venesúela rétt rúmri
viku fyrir jól. Talið er að allt að
fimmtíu þúsund manns kunni að
hafa látið lífið þegar aurskriður
af völdum úrhellisrigningar
þeyttust niður fjallshlíðar við
Karíbahafsströnd Venesúela og
grófú undir sér heilu bæina. Bú-
ist er við að uppbyggingarstarfið
taki mörg ár og muni kosta
hundruð milljarða króna.
í nágrannaríkinu Kólumbíu
fórust 1170 manns þegar jarð-
skjálfti, sem mældist 6,3 stig á
Richter, varð í kaffiræktarhér-
aði i miðhluta landsins. Miklar
skemmdir urðu í tuttugu borg-
um og bæjum, þó mestar í hér-
aðshöfuðborginni Armeníu sem
liggur hátt uppi í Andesfjöllum.
Jarðskjálftar í Tyrklandi og á
Taívan í ágúst og september
urðu þó enn mannskæðari.
Jarðskjálftinn í Tyrklandi
þann 17. ágúst mældist 7,4 stig á
Richter og varð rúmlega sautján
þúsund manns að bana í norð-
vesturhluta landsins, í og við
borgina Izmit. Mikill fjöldi öfl-
ugra eftirskjálfta fylgdi í kjölfar-
ið. Eyðileggingin var mikil, eins
og nærri má geta.
Á Taívan skalf jörðin 21. sept-
ember. Skjálftinn xmældist 7,6
stig á Richter og varð rúmlega
tvö þúsund manns að bana.
Mikil snjóflóð féllu í austur-
ríska skíðabænum Galtúr þann
23. febrúar og í nærliggjandi bæ
næsta dag. Alls létust 38 manns í
snjóflóðunum. Margir dalir í
Austurríki lokuðust þessa daga
vegna gríðarlegs fannfergis og
komust ferðamenn seint og illa
burt.
Fellibyljir og skýstrokkar
uröu mannskæðir á árinu eins
og endranær. í maíbyrjun létust
54 þegar tugir skýstrokka fóru
um nokkur riki í sunnanverðum
Bandaríkjunum. Rúmlega eitt
þúsund létust í fellibyl I sunnan-
verðu Pakistan síöar í sama
mánuði. Mannskæðasti fellibyl-
urinn á þessu ári varð þó á Ind-
landi í lok október. Þar létust
tæplega tíu þúsund manns og
eyðileggingin varð gífurleg.
Stórslys voru mörg, til dæmis
eldsvoðinn í göngunum undir
Mont Blanc í Ölpunum, fjöldi
flugslysa og lestarslysið í
Lundúnum þar sem 31 lét lífið í
októberbyrjun.