Dagblaðið Vísir - DV - 31.12.1999, Page 47

FÖSTUDAGUR 31. DESEMBER 1999
Kþenning „.
!

Menningarárið 1999
Leikstjórinn Hilmir Snær Guðnason fór nýjar leiöir með Gullna hliö Davíðs Stefánssonar og færði það í nútíma-
legan leikhúsbúning. Pað var ekki aöeins Skrattinn sem vakti athygli fyrir það aö vera oröinn kona - enda lengi
verið vitaö að karlmenn líta á konur sem sinn helsta ógæfuvald - heldur var uppsetningin öll stílfærö á þann hátt
sem sæmir samtímauppfærslu á þjóbsögunni sem leikritið er skrifaö eftir.
Hvernig metur maður menn-
ingu?
Ef ein aðferðin er að telja þá má
nefna að á árinu voru birtar hér í
blaðinu umsagnir um talsvert á
annað hundrað tónleika, um fimm-
tíu leiksýningar og álíka margar
myndlistarsýningar og þó fleytum
við bara rjómann ofan af listvið-
burðum.
Meira gaman er að meta menn-
inguna út frá tindunum. Því sem
situr eftir og vekur með manni
gleði af að vera manneskja. Það
sem kemur fyrst í hugann er leik-
hús. Nema hvað! Þrjár sýningar
standa upp úr: Sjálfstætt fólk í
tveimur hlutum í Þjóðleikhúsinu,
Fegurðardrottningin frá Línakri
hjá Leikfélagi Reykjavikur og Krít-
arhringurinn i Kákasus í Þjóðleik-
húsinu. Einkum er það sú síðast-
nefnda sem yljar geðinu áfram og
áfram. Þar mátti enn þá einu sinni
flnna hve mikils virði er að fá fólk
annars staðar að til að vinna með
okkur. Mennimir frá Théátre de
Complicité virkjuðu auðlindir
listamanna hússins á óvæntan og
ögrandi hátt svo að mann langar til
að sjá sýninguna aftur og aftur.
Myndlistarsýningin sem fyrst
kemur í hugann var líka eins kon-
ar leikhús - sýning Magnúsar Páls-
sonar, þess hugkvæma listamanns
í Gailerí i8. Textinn sem hann
flutti á myndbandinu - og flutning-
urinn líka - var innilega fyndinn
en snerti líka taug. Snjallt var af
Listasafni íslands aö fá til landsins
ljósmyndasýningar Inez van
Lamsweerde, Janietu Eyre og Nan
Goldin til að sýna hvemig unnt er
að tjá samtímann á ólíkan hátt
með þessum listmiðli. Og ekki má
gleyma að Hallgrímskirkju hlotn-
aðist stór og merkilegur steindur
gluggi eftir Leif Breiðfjörð undir
árslok sem á eftir að kæta vegfar-
endur um ókomin ár, ég tala nú
ekki um ef hinn Leifurinn, sá
heppni, verður færður um set svo
maður þurfi ekki að gægjast á bak
við hann á gluggann.
Birtingsmenn vom verðlaunaðir
í bókmenntunum, Thor Vilhjálms-
son fyrir skáldsögu og Hörður
Ágústsson fyrir sitt mikla verk um
íslenska byggingarlist. Það er gam-
an þegar kynslóðimar eiga allar
fulltrúa á menningarsviðinu og
gott þegar menn era metnir að
verðleikum meðan þeir geta enn
notið þess. Markvert var fyrr í
þessum mánuði að barnabók
skyldi í fyrsta sinn tilnefnd til ís-
lensku bókmenntaverðlaunanna;
þar braut Andri Snær Magnason
blað.
í tónlistinni heldur Sinfóníu-
hljómsveit íslands, handhafi Menn-
ingarverðlauna DV, áfram að gera
garðinn heimsfrægan eins og ekki
síst má sjá á hljómplötuútgáfu með
leik hennar á árinu.
Sífelldur fáránleiki
Hjá svona lítilli þjóð hlýtur
menningin alltaf aö vera fáránleg.
Dýr „óþarfi". Og fyrir kemur aö
manni gremst óskynsemin, eink-
um þegar umsjónarmenn menning-
arstofnana taka fáránlegar ákvarð-
anir. Til dæmis hef ég aldrei skilið
þegar leikhúsin taka til sýninga
verk sem
augljóslega
henta lista-
mönnum
hússins illa.
Besta dæmið
- eða versta -
er nokkurra
ára gamalt -
leikritið M.
Butterfly í Þjóðleikhúsinu. Að taka
það verk til sýningar án þess að
eiga karlleikara sem gæti sýnst
kvenlegri en nokkur kona var af-
leit skyssa. Nýjasta dæmið er Bláa
herbergið hjá Leikfélagi Reykja-
víkur. Afsökunin fyrir því að
taka það rýra verk til sýninga var
að félagiö hefði átt leikara sem
gætu skapaö þessar sundurleitu
persónur og verið fyndnir um leið
- og treyst sér til að leika það af
nautn á litlu sviði, í nánu sam-
bandi við áhorfendur. Má minna
á Svaninn til samanburðar þar
sem stórleikari vann með nær-
göngular kröfur verksins um
nekt af innsæi og snilld.
Mikið vildi ég að ég gæti sagt
eitthvað virkilega fallegt um bíó-
myndir ársins af því þær eru nú
um það bil það fáránlegasta sem
ein smáþjóð getur farið út í, pen-
ingalega séð. Ungfrúin góða og
húsiö og Myrkrahöfðinginn
glöddu augað oft að vísu en sem
heild geiguðu báðar.
Vit í vitleysunni
Sem betur fer gengur hið fárán-
lega oft upp þannig að þaö reynist
rökrétt. Dæmi um slíkt á árinu er
Salurinn í Kópavogi.
I höfuðborginni hafa
menn velt vöngum
árum og jafnvel ára-
tugum saman yfir
þörfmni fyrir sér-
stakt tónlistarhús og
sér ekki fyrir endann
á þeim veltum enn. í
Kópavogi reistu
menn hús á furðu stuttum tíma en
gáfu sér þó tíma til að tryggja eins
góðan hljómburð og aðrar aðstæð-
ur til tónlistarflutnings og einu
sinni er hægt að tryggja. Árangur-
inn er hið yndislegasta hús sem
góður andi flutti inn í um leið og
það var tilbúið og sem vekur undr-
un og fógnuð innlendum og erlend-
um gestum. Salurinn hefur verið í
stöðugri notkun allt árið og fengið*
mikið klapp. Eindregnast sló í gegn
þar dagskrá þremenninganna
Jónasar Ingimundarsonar, guðföð-
ur hússins, Sigrúnar Hjálmtýsdótt-
ur og Bergþórs Pálssonar með lög-
um Sigfúsar Halldórssonar. Þar
runnu saman i eitt hið listræna og
vinsæla.
Nú höldum við niðri í okkur
andanum því fram undan er ein-
hver mesta menningarveisla sem
um getur. Árið 2000 verður kátt í
borginni og á landinu öllu! -SA
Sýning Magnúsar Páissonar í Gallerí i8 nú á haustdögum vakti
veröskuldaöa athygli. Óneitanlega einn af myndlistarviðburðum ársins.
Áramót
Silja Aðalsteinsdóttir
Andri Snær Magnason
rithöfundur:
Hraustlegur Eyja-
bakkagjörningur
„Eyjabakkagjömingurinn þar sem
100 manns af öllu landinu bám grjót til
að leggja í götu Landsvirkjunar stend-
ur upp úr af menn-
ingarviðburðum
ársins í mínum
huga,“ segir Andri
Snær Magnason.
„Fólkið festi þjóð-
sönginn á jafn
marga steina og
orðin era. Stein-
amir vora síðan
lagðir með 100
metra millibili á
þann stað sem
reisa á stífluna við fyrirhugaða Fljóts-
dalsvirkjun þannig að hvert orð fékk
sérstakt vægi. Þetta var hraustlega
gert. Það er oft kvartað yfir því að
listamenn skírskoti ekki beint til sam-
tímans, en þama reyndu þeir að hafa
bein áhrif á þjóðfélagið."
Andri Snær
Magnason
rithöfundur.
Ragna Róbertsdóttir
myndlistarmaður:
Þrjár fallegar í i8
„Ég er búin að vera svo mikið á
flakki á árinu að ég hef misst af mörg-
um listviðburöum," segir Ragna Ró-
bertsdóttir. „Þijár
sýningar standa þó
upp úr af þeim sem ég
sá. Þetta vora sýning-
ar Magnúsar Pálsson-
ar, Kristjáns Guð-
mundssonar og Finn-
boga Péturssonar í
Galleríi i8, allar mjög Ragna Róberts-
fallegar. Af einstökum myndiist-
listaverkum era mér armaöur-
sérstaklega minnis-
stæð verk Harðar Ágústssonar í
Gerðubergi, en þau vora síðast sýnd á
Kjarvalsstöðum fyrir mörgum árum.
Ég var líka hrifm af snjósköflum
Hrafnkels Sigurðssonar í Gerðarsafni.
Verkið samanstendur af ljósmyndum
af snjó sem mokað hefúr verið í haug.
Þetta er flottur íslenskur veruleiki."
Friðrik Þór Friðriksson
Halldór Guðmundsson, útgáfustjóri hjá Máli og menningu:
Lífsþróttur núlifandi
skálda og ítök Laxness
kvikmyndagerðarmaður:
Ágætis byrjun
Sigurrósar
„Til að byija með vil ég minnast á
brúðkaup vina minna, Sigrúnar Sigur-
jónsdóttur og Halldórs Lárassonar, en
þau giftu sig á nýárs-
dag í fyrra,“ segir
Friðrik Þór Friðriks-
son. Af eiginlegum
menningaratburðum
finnst honum þrennt
standa upp úr. „Tón-
leikar Bjarkar Guð-
mundsdóttur í Þjóð-
leikhúsinu era sér-
staklega minnisstæð-
ir. Kvikmyndahátíðin
síðastliðið haust var líka eftirminnileg
og svo svo má ekki gleyma út-
gáfú geisladisks hljómsveit-
arinnar Sigurrós, Ágætis-
byijun."
Friörik Pór
Friöriksson
kvikmynda-
geröarmaður.
Halldór Guömunds-
son útgáfustjóri:
Bókaútgefendur þurfa
ekki að hafa
áhyggjur í 1
breytninni.
fæst við bókaútgáfu svona á milli
jóla og nýárs. Hún sannar að sem
fyrr er bóka- og bókmenntaáhugi
ótrúlega mikill meðal íslendinga,
og reyndar hefur það komið fram
hvað eftir annað á árinu," svarar
Halldór Guðmundsson hjá Máli og
menningu þeirri spurningu hvað
hafi staðið upp úr hjá honum í
menningar- og listalífi landsins á
árinu sem nýverið kvaddi okkur.
„Þannig var haldin stórvel lukk-
uð bókavika í kringum alþjóða-
bókadaginn í vor, og um líkt leyti
sýndu leiksýningamar upp úr
Sjálfstæðu fólki hvað verk Halldórs
Laxness eiga enn mikil ítök í þjóð-
inni.
Af menningarviðburðum sem ég
sótti sjálfur er mér þó minnisstæð-
astur upplestur í Rotterdam; þar
var haldin feiknastór alþjóðleg ljóð-
listarhátíð, og eitt kvöldiö lásu þar
fimm íslensk ljóðskáld, frá Diddu
til Vilborgar Dagbjartsdóttur, yfir
mörg hundruð manna sal. Fjöl-
breytnin og lífsþrótturinn f íslensk-
um bókmenntum er sem betur fer
ein skýringin á öflugum bók-
menntaáhuga þjóðarinnar, og með-
an svo er þarf sá ekki að hafa
áhyggjur sem baukar við bókaút-
gáfu.“ *■
„Nýaf-
staðin
bóka-
vertíð
hlýt-
ur að
vera
efst í
huga
þess
sem
V