Dagblaðið Vísir - DV - 29.01.2000, Blaðsíða 14

Ik
LAUGARDAGUR 29. JANÚAR 2000 DV
m
Gott að vera íslenskur lista-
maður í Bandaríkjunum
„Að geta sagt að ég sé íslendingur
opnar mér flestar leiðir i listaheim-
inum í Bandaríkjunum," segir
Anna Concetta Fugaro, sem margir
þekkja af sérstæðum collage-verk-
um sem hún vann þegar hún bjó á
íslandi um árabil. Anna, sem á ís-
lenska móður, hefur verið með ann-
an fótinn á íslandi frá því að hún
var krakki og á endanum flutti hún
alveg til íslands og kynntist hér
manni sínum, Sigurði Guðjónssyni,
sem er húsasmiður, eða öllu heldur
ómetanlegur timburlistamaður og
var íbúð þeirra viö Laugaveginn
þekkt sem útskorna íbúðin en þar
hafði Sigurður skorið út heilu vegg-
ina.
íslensk í kaþólsku um-
hverfi
Faðir Önnu er ítalskur og er hún
alin upp í Bronx í New York, ramm-
kaþólsku umhverfi sem hefur,
ásamt íslenskri náttúru, mótað
hennar mjög svo sérstæðu mynd-
sýn.
„Ekki bara íslensk náttúra," segir
Anna, „heldur öllu heldur þessi sér-
stæða tilflnning fyrir menningu
sem er á íslandi. Ég kom hingað í
fyrsta sinn þegar ég var fimm ára.
Þá hitti ég tvíburasystur ömmu
minnar, Ástríði. Hún var mjög ást-
rík kona og stolt. Hún var mjög stolt
yfir frænda sínum sem var Matthí-
as Jochumsson og það var í fyrsta
sinn sem ég heyrði að fólk væri
stolt af því að hafa listamann í fjöl-
skyldunni, einhvern sem eykur við
menningararfleifðina. Þessi ömmu-
systir var óþreytandi við að troða
þvi í hausinn á mér að ég væri af
mjög sterku fólki og miklum lista-
mönnum og það var ekki fyrr en
löngu seinna að ég skildi til fulls um
hvað hún var að tala. Engu að síður
tók ég þessa innrætingu með mér
aftur til Bandaríkjanna, í mitt
ítalska hverfi. Það hjálpaði mér
mjög mikið vegna þess að ég var
óskaplega smávaxin og þetta var
nokkuð harður heimur. Þetta sum-
ar, 1952, var ég meðal annars svo
heppin að dvelja um tíma við Isa-
flörð með frændfólki mínu, fjórum
öldruðum frænkum og frændum,
þar sem mér var kennt að leika mér
með leggi og skeljar og að þekkja
fuglaegg í sundur.
Ég var aldrei ánægð með að þurfa
að snúa aftur til Bandaríkjanna, því
þótt þessi heimsókn hefði gefið mér
mikinn styrk var ég hrædd um að
missa þaö „ídentítet," sem ég hafði
fundið á íslandi. Ég var hrædd við
að tapa tilfinningunni fyrir því að
vera af sterku fólki.“
- Anna Concetta Fugaro
er af íslensku og ítölsku
bergi brotin, starfaði
sem myndlistarmaður
hár á landi í nokkur ár en
flutti síðan til Bandaríkj-
anna og hefur gengið
vel. Hún segir mikinn
áhuga á íslenskum lista-
mönnum þar
Of erfitt að búa á ís-
landi
Fyrir um þrettán árum
ákváðu þau Anna og Sigurður
að söðla um og flytjast til
Bandaríkjanna. Móðir Önnu,
Guðrún Sigmundsdóttir, hafði
endur fyrir löngu keypt heil-
mikið land í Vermont á Nýja-
Englandi og fluttist þangað
um það leyti sem Anna fór að
heiman. Á þeim tíma sem
landið var keypt var Vermont
nokkuð verðlaus útkjálki en
er i dag paradís þar sem ríka
og fræga fólkið hamast við að
komast sér fyrir, Rockefellerar
og aðrir sem ekki vita aura
sinna tal. Þau Anna og Sigurð-
ur ákváðu að reisa sér hús í
landi Guðrúnar og setjast þar
að. „Það var frá litlu að hverfa
hér,“ segir Anna þegar hún er
spurð hvort ekki hafl verið
erfltt að rífa sig upp með rót-
um eftir að hafa búið sér til
fallegt heimili og gríðarmik-
inn vinahóp. „Auðvitað var
erfitt að kveðja vinina, en það
var ekki eins og við værum að
fara á enda veraldar. Við höf-
um haldið sambandi við okkar
vini og þeir hafa flestir komið
að heimsækja okkur, oftar en
einu sinni og oftar en tvisvar.
Siggi hefur líka komið
nokkrum sinnum heim en ég
hef ekki komið í átta ár. Ég
hef einfaldlega haft of mikið
að gera.
En fyrir utan vinina var
ekki frá neinu að hverfa. Það
er eitt að hafa íslenska innræt-
ingu sem listamaður og annað
að starfa sem listamaður á ís-
landi. Ég reyndi það og hefði
aldrei getað lifað á því. Ég
kunni ekkert annað en mynd-
list svo það var vonlaust fyrir
mig að fá vinnu. Þess vegna
fékk ég langvarandi leiðaköst
og við vorum dauðþreytt á því
að vera alltaf blönk. Og þótt
íbúðin okkar væri faileg, þá
var hún alltof lítil til að við
gætum unnið þar, ég við
myndlistina, Siggi við útskurð-
inn - það er að segja þegar
hann var ekki í byggingavinnu. Þótt
við hefðum unnið eins og brjálæð-
ingar alla ævi hefðum við ekki get-
að eignast hús sem hefði passað
okkur hér,“ segir Anna og bætir síð-
an hugsi við: „Það er svo skrýtið að
hér á íslandi er talið nauðsynlegt að
eiga sitt húsnæði en það er svo dýrt
og erfitt að þú getur ekki lifað eða
gert neitt annað árum saman á með-
an þú ert að eignast það.“ Niöur-
staðan hjá okkur varð sú að við
ákváðum að prófa að fara til Banda-
ríkjanna og sjá svo til. Ef við gætum
ekki lifað þar eins og manneskjur
gátum við alltaf komið til baka í
streðið."
Bandaríkjamenn líta á
Island sem kúltúrland
En fljótlega eftir að til Bandaríkj-
anna kom var Sigurður tilbúinn
með teikningu að draumahúsinu
þeirra og upphófust húsbyggingar
sem standa reyndar enn þá, vegna
þess að þau ákváðu að innrétta eitt
herbergi i einu og alveg á þann hátt
sem þau langaði til. Það þýðir oftar
en ekki að vera vakandi fyrir alls
kyns bílskúrsútsölum þar sem
kaupa má gamla, rispaða og snjáða
skápa og kommóður og húsgögn
sem þau Anna og Sigurður slípa
al annars í New York i gall-
eríum sem höfðu bara
skellt á mig dyrunum áður.
Og þá var sko komið að
mér að vera með nefið upp
í loftið - og gat leyft mér
það vegna þess að í kjölfar-
ið á þessari sýningu fékk
ég umboðsmann, mjög góð-
an, sem velur hvar ég sýni
og verðleggur verkin min.
Það merkilegasta við
þetta allt saman er að núna
er talað um mig sem „ís-
lenska listamanninn" og
eftir allt þetta puð og streð
er ég skyndilega við stjórn-
völinn og get sagt já og nei
í þessum húsum þegar mér
sýnist.
Vegna þessarar reynslu
minnar er ég svo viss um
að það er mikill markaður
fyrir íslenska listamenn í
Bandaríkjunum og ég
myndi eindregið ráðleggja
fólki að koma sér í sam-
band við umboðsmenn þar
- ekki vera að vasast í gall-
eríhöldurunum sjálfum eða
þvælast á milli þeirra með
möppurnar sínar. Svo er
alveg hægt að byrja annars
staðar en á Manhattan,
vegna þess að það eru allir
umboðsmenn og gallerí-
haldarar i „örvæntingu" að
leita að hæfileikafólki.
Þetta er allt fólk sem vill
hafa „uppgötvað“ ein-
hvem.“
Ætla að koma
oftar í heimsókn
til Islands
„Þaö merkilegasta viö þetta allt saman er aö núna er talaö um mig sem „íslenska listamann-
inn“ og eftir allt þetta puö og streö er ég skyndilega við stjórnvölinn og get sagt já og nei í
þessum húsum þegar mér sýnist."
upp og mála eftir eigin höfði. Einnig
að sæta færis þegar verið er að
tæma byggingar eða loka verksmiðj-
um og verslunum og fá má fyrir lít-
inn pening eðalfínan gólfmarmara
og annað efni sem ekki verður
keypt á daglaunum verkamannsins.
Og smám saman er það að verða til,
draumahúsið með draumagarðinum
sem Anna hefur ræktað upp og á
morgnana er vaknað við beljubaul
og fuglatíst.
En Anna hefur gert fleira en að
gera upp gömul húsgögn. Hún hefur
haldið áfram í sinni list og eins og
svo oft vill verða má sjá islensk
áhrif síast inn i verk hennar eftir að
til Bandaríkjanna kom, rétt eins og
verkin sem hún vann þegar hún bjó
á íslandi voru full af áhrifum frá
Bandaríkjunum, einkum minnum
úr kaþólsku kirkjunni sem Anna
ólst upp við.
„Bandaríkjamenn eru mjög upp-
teknir af því að ísland sé mikið kúlt-
úrland," segir hún, „og um leið og
þeir heyra að við Siggi komum héð-
an verða þeir ein augu og eyru og
spyrja mann spjörunum úr. Þetta á
við flækinga á götunni jafnt sem
sjálfsupptekna, snobbaða galleríeig-
endur. Fremsta myndin í möppunni
minni er frá íslandi og þegar ég
opna hana og galleríhaldarar sjá
hana hrynja allar hindranir og and-
rúmsloftið verður þannig að hægt
er að tala saman.“
íslenskir listamenn
þykja merkilegir
Ertu þá ekki búin að sýna víða?
„Nei, ég vann ekki mikið fyrst eft-
ir að við komum til Bandaríkjanna
vegna húsbyggingarinnar en dund-
aði mér við að senda myndir af
verkunum mínum til alls konar
gallería. Svo heimsótti ég þau tii að
fylgja þessu eftir en það voru allir
með nefið upp í loftið. Það skal tek-
ið fram að þetta voru ekki myndir
sem minntu á ísland.
En svo gerðist það núna í fyrra að
einn af þessum rosalega ríku ein-
staklingum, sem eru að setjast að í
New England, ákvað að eyða dá-
góðri fúlgu í alls konar ungar
frænkur sínar til að hjálpa þeim að
koma undir sig fótunum með því að
gera upp gamalt, virðulegt og mjög
fallegt hús og opna þar gallerí og
veitingastað - mikinn klassastað.
Ég þekkti þessar konur og það varð
að samkomulagi að ég myndi sýna
verkin mín þar þegar staðurinn
yrði opnaður. Og það var eins og við
manninn mælt, ég var komin á kort-
ið. Síðan hefur rignt yfir mig tilboð-
um um að sýna annars staðar, með-
Anna segir þær sýningar
sem hún fer að vinna að
núna þó ekki verða í New
England þar sem hún býr;
hún ætli ekki að halda fleiri
sýningar þar í bráð. „Það er
svo sérkennilegt," segir
hún, „að þótt þetta hafi ver-
ið góður staður fyrir mig til
að koma mér á framfæri er
hann ekki góður til að
selja.“
Hvers vegna ekki?
„Vegna þess að þama býr mjög
rikt fólk sem álítur sig í einhvers
konar „efri klassa" og það vill helst
kaupa gamla, klassíska list; eitthvað
sem er dýrt og gaman að sýna að
maður eigi. Þeir sem safna samtíma-
list og eru að spá í hvaða listamenn
verði stórir í framtíðinni búa annars
staðar."
En Anna segist ekki kvíða framtíð-
inni í Bandaríkjunum; hún hafi góða
aðstöðu til að vinna því húsið sé að
mestu komið í það stand sem hún vilji
hafa það, umboðsmaðurinn sjái um
restina. Aðspurð hvort hún haldi að
hún eigi eftir að flytja aftur til Is-
lands, segir hún: „Ne-ei, varla úr
þessu. Við Siggi höfum komið okkur
vel fyrir og það er auðveldara að kom-
ast af þarna. Hins vegar ætla ég að
heimsækja ísland oftar en ég hef gert,
því núna finn ég hvað ég hef saknað
margs héðan, náttúrunnar, fólksins
og umræðunnar um list. Hún er á allt
öðru plani en í Bandaríkjunum. Það
er eins og hér séu allir að spá í listir
en það er sjaldgæft að rekast á þannig
fólk í Bandaríkjunum. Hinum al-
menna borgara þar er alveg sama,“
segir Anna og bætir svo við: „Það er
gott að koma hingað til að ná andan-
um og næra hann.“
-sús