Dagblaðið Vísir - DV - 29.01.2000, Blaðsíða 33

32 helgarviðtalið
LAUGARDAGUR 29. JANÚAR 2000 lö'W
13"V LAUGARDAGUR 29. JANÚAR 2000
Welgarviðtalið «
au tlðindi bárust í vik-
unni að Jóhann Páll
Valdimarsson, útgáfu-
stjóri Forlagsins og yf-
irmaður markaðssviðs
Máls og menningar og Forlagsins,
hefði verið ráðinn sem fram-
kvæmdastjóri Genealogia Island-
orum, eða Genis, sem er styttri út-
gáfa af nafni fyrirtækisins.
Ráðning Jóhanns vakti athygli
þar sem Genis virtist hafa verið
stofnað með önnur markmið í
huga en almenna bókaútgáfu en
Jóhann er einn þekktasti bókaút-
gefandi landsins, alinn upp í fag-
inu hjá foður sínum, Valdimar í
Iðunni; tók við framkvæmda-
stjórastarfinu þar af honum, stofn-
aði síöan sína eigin bókaútgáfu,
Forlagið, 1984, seldi meirihluta
hennar til Máls og menningar sex
árum síðar og hefur í því sam-
starfi haft sjálfstæði í útgáfu og
hefur marga af fremstu rithöfund-
um þjóðarinnar á sinum snærum.
En á síðustu dögum hefur kom-
ið í ljós að hluti af starfsemi Gen-
is verður mikil útgáfa á sviði ætt-
fræði, auk þess sem fyrirtækinu
er ætlað að gefa út bækur fyrir al-
mennan markað, enda segir Jó-
hann að ástæðan fyrir þvi að
hann hafi tekið þessu atvinnutil-
boði sé að þar bjóðist honum að
byggja upp útgáfu fyrir almennan
markað með höfundum sem hann
hafi verið svo lánsamur að vinna
með í gegnum tíöina.
Baktería sem ég losna
aldrei við
„Útgáfustarf er líf mitt og yndi og
augljóslega baktería sem ég losna
aldrei við,“ segir Jóhann og bætir
því við að á meðan hann eigi þess
kost að vinna með jafn góðum höf-
undum og raun ber vitni síðustu 26
árin muni hann halda sig við bóka-
útgáfu.
„Ég er fæddur inn í bókaútgáfu
og allt mitt uppeldi snerist um
hana. Heimilislífið einkenndist
mjög af umræðu um bækur og bóka-
útgáfu. Ég var bara smápjakkur
þegar ég fór að afgreiöa í forlags-
versluninni þar sem ég hlýddi á um-
ræöur um bækur allan daginn. Ég
tileinkaði mér alla frasana um bæk-
umar og stóð þama smágutti sem
náði varla upp á afgreiösluboröið og
talaði mjög fjálglega um verkin -
rétt eins og hálærður bókmennta-
fræðingur."
Þegar Jóhann er spurður hvort
hann hafi ekki þótt heldur rogginn
með sig, svarar hann því neitandi
og segir að það hafi einmitt verið
svo merkilegt að menn hefðu verið
tilbúnir til að hlusta. Kannski
vegna þess að foreldrar hans, Ing-
unn og Valdimar, hefðu snemma
kennt honum að upplýsingar af
þessu tagi hefðu mikið að segja í
bókavali kúnnans. „Það var merki-
legt hvað fólk tók mark þessum
strákgutta," segir Jóhann, „en ég
fylgdi alveg frá upphafi þeim ráðum
foreldra minna að reyna alltaf að
ráða fólki heilt; reyna alltaf að átta
mig á því fyrir hvaða fólk var verið
að kaupa bók; hvert áhugasviðið
væri, því þannig byggði maöur upp
traust viðskiptavinanna. Þeir yrðu
ánægðir með þær bækur sem þeir
keyptu og kæmu þar af leiöandi aft-
ur og aftur.
Eftir því sem áratugimir líða
finnst mér að þessum þáttum hafi
hrakað í bókaverslun hér á landi.
Afgreiðslufólk er almennt ekki nógu
vel upplýst og ekki nægilega með-
vitað um ábyrgö sína þótt auðvitað
fmnist dæmi um hið gagnstæða."
Ætlaði að leggjast í
flakk
Það var í nóvember sem Jóhann
Páll sagði lausu starfi sínu sem yfir-
maður markaðssviðs Máls og menn-
ingar og Forlagsins, ákveðinn í að
einbeita sér að sjálfu útgáfustarfi
Forlagsins.
„Þetta var liður í þeim breyting-
um sem ég hef verið að gera á lífi
mínu að undanfomu,“ segir hann.
„Við Guðrún, konan mín, seldum
einbýlishúsið okkar í Skerjafirði til
að skapa okkur fjárhagslegt svig-
rúm og hugsunin var sú að leggjast
í stóraukin ferðalög og umfram allt
að næra andann. Ég ætlaði að hlúa
miklu betur að sjálfum mér sem ein-
staklingi.
En síðan gerist það síðustu vik-
una fyrir jól að ég er boðaður á fund
meö forsvarsmönnum Genis. Þeir
bjóða mér að taka við framkvæmda-
stjóm fyrirtækisins. Ég svaraði því
Eg mun fara í þetta starf af lífi og sál og að sjálfsögðu verða andvaka yfir velferð fyrirtækisins. Það er einfaldlega
mitt eðli.
til aö ég hefði allt annað á prjónun-
um og sagöist ætla að hægja á mér
og fara að einbeita mér að sjálfu út-
gáfustarfinu.
Þeir sögðu strax að þeir myndu
fagna því að ég renndi fleiri stoðum
undir fyrirtækið og vildu að ég færi
í sem öflugasta bókaútgáfu sem ég
ræki algerlega eftir mínu höfði.
í ljósi þessa var ljóst að ég yrði að
hugsa þetta mál mjög vandlega. Mér
þótti fyrirhuguð starfsemi Genis
ákaflega spennandi og ákvað aö
taka mér umhugsunarfrest."
Afþakkaði starfið í
fyrstu
„Síðan fór ég til Kanaríeyja milli
jóla og nýárs, illa haldinn af flensu.
Ég var svo veikur að ég komst að
þeirri niðurstöðu að þetta væru
skilaboð af himnum ofan um að ég
ætti að fara mér hægt í stað þess að
auka mér álag. Þegar ég kom heim
afþakkaði ég strax þetta starf af ótta
við að ég væri að stefna heilsu
minni í voða með þessu álagi.
Forsvarsmenn fyrirtækisins
sögðu hins vegar aö þetta væri ekk-
ert vandamál, vegna þess að þeir
hefðu ekki hugsað sér að ég sæti
þama upp fyrir haus í daglegum
rekstri og skýrslugerðum og sögðu
að ég skyldi ganga í að ráða mér þá
aðstoðarmenn sem ég þyrfti á að
halda - og þá stóðst ég þessa áskor-
un ekki lengur.“
Forlagshöfundarnir
fylgja
Sem fyrr segir hefur Jóhann Páll
verið útgefandi ýmissa af fremstu
rithöfundum landsins og þar sem
hann þykir hreinskiptinn og trygg-
ur sem slíkur, auk þess að vera
blátt áfram og merkilegheitalaus í
samstarfi, er vist að þeim hefur
brugðið í brún þegar fréttist að
hann væri á förum frá Forlaginu.
En hvað verður um þessa höfunda?
eiginlegri niðurstöðu með öðrum,“
segir Jóhann Páll en bætir við eftir
smá umhugsun: „En ég er nú einu
sinni þannig gerður að ég vil hafa
allt eftir minu höfði, enda hefur mér
fundist að málamiðlanir leiði iðu-
lega til útvatnaðrar niðurstöðu.
Auðvitað getur verið mjög gott að
geta skipst á skoðunum við aðra
varðandi ýmiss konar ákvarðana-
töku en ég held að góður stjómandi
verði að vera fær um að taka sjálf-
stæðar ákvarðanir fljótt og vel
vegna þess að tímasetning skiptir
iðulega svo miklu máli og auðvitað
taka allir einhverjar vitlausar
ákvarðanir. Málið er að hinar réttu
ákvarðanir séu fleiri en þær röngu.
Engu að siður hefur það verið
mjög hollur skóli fyrir mig að þurfa
að komast að sameiginlegri niöur-
stöðu og samstarf mitt við alla í
Máli og menningu hefur undantekn-
ingalaust verið gott.“
Nú virðist starfið hjá Genis vera
æði yfirgripsmikið. Hvernig
ætlarðu að fara að því að lenda ekki
á bólakafi?
„Það er nú það,“ segir Jóhann,
„ég er nú einu sini þannig gerður að
ég get aldrei sætt mig við að gera
hlutina ekki eins vel og ég vil og
hæfileikar mínir leyfa. Ég veit
ósköp vel að ég mun fara í þetta
starf af lífi og sál og að sjálfsögðu
verða andvaka yfir velferð fyrirtæk-
isins. Það er einfaldlega mitt eðli,
þannig að ég verð að slá á frest
áformum mínum um langdvalir er-
lendis í þeim tilgangi að drekka í
mig erlenda menningarstrauma.
Þær verða í eitthvað minni skömmt-
um.
Framtíð þessa nýja fyrirtækis
ræðst af því að mér takist að fá til
starfa hæfileikaríkasta fólkið á
hverju sviði. Andinn í fyrirtækinu
verður umfram allt að vera óhemju-
lega skemmtilegur, þannig að menn
gefi glaðir allt sem þeir hafa að gefa
og það er mun ásættanlegra að lát-
ast úr hjartaslagi hafi starfið verið
mjög skemmtilegt.
Ég treysti mér ekki til að útskýra
„Ég veit að kollegar mínir í Máli og menningu eru sammála mér um að samstarfið hafi verið mjög farsælt og báðum til hagsbóta. Þetta hefur verið mjög lærdómsríkur tími fyrir mig; að þurfa að
vinna með öðrum og þurfa að komast að sameiginlegri niðurstöðu með öðrum,“ segir Jóhann Pál. DV-myndir ÞÖK
„Þetta hefur allt borið mjög brátt
að en ég hef samt náð að tala við
nánast alla höfunda Forlagsins. Þeir
hafa allir óskað eftir því að fylgja
mér nema tveir sem ekki geta það af
persónulegum ástæðum sem eru
fullkomlega eðlilegar."
En þú skilur þitt fyrirtæki eftir.
„Já, en Forlagið er í sjálfu sér
ekkert nema ég og höfundamir.
Auðvitað verða einstök verk eftir
sem ég hef gefið út í gegnum tíðina
en það er ekki stórt mál í mínum
huga. Kjami málsins er að geta átt
áfram samstarf við þá höfunda sem
ég hef átt samstarf við í gegnum tíð-
ina. Það skiptir mig öllu máli.“
Lánsamur þann daginn
En hvers vegna seldirðu Máli og
menningu meirihlutann í Forlaginu
fyrir áratug?
„Ástæðan fyrir því að ég seldi á
þessum tíma var sú að í mér var
mikill uggur um bókamarkaðinn og
hvert hann stefndi. Enda kom það í
ljós strax seinna að bókamarkaður-
inn tók mjög bratta stefnu niður og
stór og smá útgáfufyrirtæki fóru á
hausinn í kjölfariö, eða þá að starf-
semi þeirra dróst verulega saman.
Ég reyndist afar lánsamur þann
daginn, eins og svo oft i lífinu, að
hafa selt þá í stað þess að bíða þar
til allt var komið í kaldakol og ég
hefði enga samningsaðstöðu haft.
Ég veit að kollegar mínir í Máli
og menningu eru sammála mér um
að samstarfið hafi verið mjög far-
sælt og báðum til hagsbóta. Þetta
hefur verið mjög lærdómsríkur timi
fyrir mig; að þurfa að vinna með
öðrum og þurfa að komast að sam-
það fyrir Lykla-Pétri að stressið hafi
drepið mig í einhverju leiðinda-
starfi en ég treysti því að hann skilji
hitt; að það hafi verið ákaflega gam-
an að þessu.“
Fjölskyldan starfar
áfram saman
Þegar Jóhann er spurður hvemig
eiginkonan, Guðrún Sigfúsdóttir, og
bömin þrjú hafi tekið því að hann
hætti við að anda rólega í framtíðinni
viö menningarneyslu, segir hann að
það hafi auðvitað verið vonbrigði fyr-
ir Guðrúnu að þurfa að slá þessum
áformum á frest. „En við ræddum
þetta auðvitað allt áður en ég tók
starfið aö mér. Hún er þó núna fyrst
að átta sig á því hvað þetta hefur
miklar breytingar í for með sér. En
hún stendur þétt við bakið á mér eins
og hún hefur gert í öllum mínum
sviptingum í lífinu þau tæpu þrjátíu
ár sem við höfum verið saman. Hún
verður ritstjóri þessa nýja útgáfufyr-
irtækis eins og hún hefur reyndar
verið síðustu árin hjá Forlaginu. Á
heimilinu em lika dóttirin, Sif, nítján
ára og sonurinn, Valdimar, ellefu ára.
Elsti sonurinn, Egill Örn hefur um
árabil verið sölustjóri Máls og menn-
ingar og Forlagsins og mun fylgja fóð-
ur sínum í nýja útgáfufyrirtækið.
„Ég er þannig gerður að ef fólk sem
ég á samskipti og viðskipti við reynist
mér vel, þá legg ég áherslu á að eiga
áfram samstarf við það og þótt ég fái
ýmis gylliboð frá öðrum aðilum, þá
hleyp ég ekki á eftir þeim.
Á meðan samstarfsfyrirtæki og
samstarfsmenn reynast vel, þá held ég
tryggð við þau.“
En verður bókaútgáfa Genis ekki
eins konar fjölskyldufyrirtæki, með
ykkur hjónin og elsta soninn innan-
borðs?
„Ég er alinn upp við það að fjöl-
skyldan vinni saman og ég kann það.
Engu að síður getur það verið erfitt
fyrir fjölskylduna því maður gerir
miklu meiri kröfur til íjölskyldu sinn-
ar en annarra. Óvensluðu fólki sýnir
maður oft meiri tillitssemi og skiln-
ing. Ég er mjög kröfúharður við alla
sem vinna með mér en ég kappkosta
að vinna með fólki sem þarf ekki að
nöldra í eða vera með afskipti af; fólki
sem axlar sína ábyrgð."
Það var már mikilvægt
að sanna mig
Þú segist hafa lært af foður þín-
um að vinna með fjölskyldunni.
Gerir þú hlutina þá alveg eins og
hann?
„Við feðgamir unnum að sjálf-
sögðu mjög náið saman og í flestu
tilliti gekk það ákaflega vel. En það
voru ákveðin atriði sem voru mér
mjög erfið. Inn í það spilaði að mér
þótti sem ungum manni mjög erfið
tilhugsunin um það að fólk héldi aö
ég væri í þessu starfi vegna tengsla
en ekki vegna hæfileika.
Þess vegna var mér það óendan-
lega mikilvægt að sýna og sanna að
ég hefði getu til að gera það sem ég
var að gera.
Þau atriði, hins vegar, sem reynd-
ust mér erfið í samstarfi við fóður
minn, hafa sem betur fer kennt mér
að foröast ýmislegt sem gæti orðið
Eg er þannig gerður að ef fólk sem ég á samskipti og viðskipti við reynist mér vel þá legg ég áherslu á að eiga áfram til að spilla sambandi mínu við Eg-
samstarf við það og þótt ég fái ýmis gylliboð frá öðrum aðilum hleyp ég ekki á eftir þeim. okkar samstarf hefur verið afar
gott. Við höfum getað unnið faglega
saman og haldið einkalífinu þar fyr-
ir utan. í vinnunni ræði ég við Egil
eins og óvenslaðan aðila - og sem
betur fer eigum við mjög gott feöga-
samband."
-sús
Jóhann Páll Valdi-
marsson segir frá
ákvörðun sinni um að
yfirgefa Mál og
menningu og Forlagið
til að taka við stjárn-
artaumunum í Genis,
f ra mtíðaráf o rm u m
þess fyrirtækis og
heldur því fram að
það sé ásættanlegra
að látast úr
hjartaslagi í
skemmtilegu starfi en
leiðinlegu