Dagblaðið Vísir - DV - 04.02.2000, Blaðsíða 13

FÖSTUDAGUR 4. FEBRÚAR 2000
13
I>V
Fréttir
Yfirlæknir i Nuuk segir vestræna velmegunarsjúkdóma nema land:
Svínafitan ógnar
Grænlendingum
- hálfrar aldrar glíma við landlæga berkla
Gunnar Paliisgaard yfirlæknir og Halldóra Grétarsdóttir, deildarstjóri á
sjúkrahúsinu í Nuuk. Glíman við berklana stendur sem hæst og hálfa öld
tekur að útrýma ógnvaldinum. DV-mynd Reynir
DV, Nuuk:
„Neysla áfengis og tóbaks er
stærsta heilbrigðisvandamál Græn-
lendinga. Hvað áfengið varðar fylg-
ir því mikið ofbeldi og slys. Þá hafa
sykursýki og hjartasjúkdómar skot-
ið rótum hér með því að Grænlend-
ingar hafa tekið upp vestræna llfs-
hætti.,“ segir Gunnar Pallisgaard,
yfirlæknir Dronning Ingrids Hospi-
tal í Nuuk, í samtali við DV. Hann
segir að svínafita, tóbak, áfengi og
fleira af vestrænum toga hafi gert
það að verkum að nú glími þjóðin
við þessa sjúkdóma í vaxandi mæli.
„Skýrslur sýna svart á hvitu að
hjarta- og æðasjúkdómar fara stig-
vaxandi. Ástæðan er sú að nú reyk-
ir fólk, drekkur mikið og borðar
ótæpilega alltof feitan mat. Þama er
um að ræða sjúkdóma sem áður
voru óþekktir á Grænlandi," segir
hann.
Gunnar yfirlæknir segir að þrátt
fyrir vestræna óhollustu hafi meðal-
aldur Grænlendinga hækkað og þá
sérstaklega í bæjunum á vestur-
ströndinni, svo sem höfuðstaðnum.
Því valdi helst að slysum af náttúr-
legum völdum hafi stórfækkað. Þá
hafi velmegunin orðið til þess að
fólk sé ekki útslitið fyrir aldur fram
eins og var á árum áður þegar óblíð
lifskjör urðu til þess að um fertugt
var fólk gjaman orðið gamalt.
„Maður sér þó enn þá fólk í hin-
um nyrstu byggðum sem er orðið
illa farið strax á unga aldri. Þannig
er ekki langt síðan 58 ára kona í
einu þessara þorpa dó úr elli,“ segir
Gunnar sem reyndar sérhæfir sig í
berklasjúkdómum.
„Ég hef mikið rannsakað berkla.
Þeir eru algengir hér og þá sérstak-
lega í þorpunum norður frá. Því
veldur mengað vatn og þröngt
heilsuspilandi húsnæði auk óþrifa.
Við greindum 96 berklatiifelli árið
1997 en þá náði þetta hámarki. Á
síðasta ári greindum við 45 tilfelli
og ég trúi því að við höfum náð tök-
um á vandanum. En það tekur hálfa
öld að útrýma berklum og þar þarf
markvissar aðgerðir til,“ segir
Gunnar.
Hann segir að stjómvöld hcdi ráð-
ist markvisst að vandanum í ein-
stökum þorpum og náð árangri.
„Ég fór í þorpið Kollorsuaq sem
er norðarlega á vesturströndinni.
Þar em um 300 íbúar og við tókum
alla i berklapróf. Það reyndust 20
manns vera sýktir og það var gripið
til stóraðgerða í þorpinu. Þannig
var tekið til hendinni og klóakið
endurbætt, sem og vatnsbúskapur-
inn. Þá var sett upp þjónustuhús
með hreinlætisaðstöðu þar sem fólk
gat þvegið þvott og farið í bað. Með
þessum markvissu aðgerðum náð-
um við tökum á ástandinu. Þá gild-
ir að uppfræða fólk og fá það til að
auka þrifin, svo sem að hreinsa vel
í kringum kamrana sem eru nánast
alls staðar á þessum slóðum. Það
þarf að bregðast við víðar með sama
hætti til að útrýma þessum skað-
valdi, berklunum. Við vorum að
ráða hjúkrunarfræðing í að sinna
eingöngu berklasjúkdómum og það
er mjög til bóta til að hafa yfirsýn
yfir málið,“ segir Gunnar.
Hann segir að stór hluti vandans
í litlu þorpunum sé sá að læknar
stoppi stutt við og því sé lækning oft
ómarkviss.
„Gömlu heimilislæknarnir eru
nánast horfnir. Nú er algengast að
læknar sérhæfi sig á einhverjum
sviðum og því ráða þeir illa við að
þjóna á einangruðum stöðum þar
sem þeir þurfa að hafa mikla yfir-
sýn yfir sem flesta sjúkdóma. Það er
algengt að skipt sé um lækni i hér-
uðum, jafnvel mánaðarlega," segir
Gunnar.
Árlega deyr að meðaltali einn
Grænlendingur úr berklum. Hall-
dóra Grétarsdóttir hjúkrunarfræð-
ingur er deildarstjóri á lyfja- og
barnadeild sjúkrahússins. Hún seg-
ir að sé brugðist við i tíma takist að
lækna fólk af berklum.
„Við setjum sjúklingana í 14 daga
einangrun og þeir ná fullum bata ef
brugðist er við í tíma og þeir kom-
ast til okkar. En einangrunin er
þeim eðlilega mjög erfið,“ segir hún.
-rt
Bryggjuhús hrundi
- staurar brotnuöu og gámur meö 5 tonnum af skreið lenti niður í fjöru
DV, Breiðdalsvík:
Mikið óveður gekk yfir Austur-
land á dögunum og urðu skemmdir
á ýmsum mannvirkjum. Á Breið-
dalsvík var hvassviðrið slikt að
menn muna ekki annað eins í 30 ár.
Á síldarárunum upp úr 1960 voru
síldveiðar stundaðar á sumrin og
var þá síldin söltuð úti undir berum
himni. Síðan færðust þær fram á
haustið og veturinn. Þá var ekki
lengur hægt að vinna utanhúss og
var þá byggt um 500 fermetra sölt-
unarhús við höfnina. í veðrinu nú
hrundi það til grunna og brak úr
Bryggjuhúsið sem hrundi.
DV-mynd Hanna Ingólfsdóttir.
því fauk um allt svæðið og braut
ljósamastur á bryggjunni og
skemmdi bát sem þar lá.
Ýmsar aðrar skemmdir urðu. Raf-
línustaurar brotnuðu og eru starfs-
menn RARIK í óðaönn að gera við. 40
feta gámur með 5 tonnum af skreið
rann niður í fjöru og gámavagn með
gámi fauk á hús og skemmdust bæði
vagninn og húsið nokkuð.
Hurðir þeyttust upp í nokkrum
fyrirtækjum en tveir ungir fullhugar
fóru út í nóttina til að upplifa óveðr-
ið í návígi og létu þá vita sem þurftu
að líta eftir eigum sínum og kom það
sér vel fyrir hlutaðeigandi. -HI
Myndlist fyrir börn í Gerðubergi
vorönn 2000
Myndlistaskólinn í Reykjavík býður upp á 12 vikna námskeið
fyrir börn í Gerðubergi og hefst kennslan priðjudaginn 8. febrúar nk.
Fyrirá-lOára börn þriðjudaga kl. 15.15-17
Fyrir 10-12 ára börn miðvikudaga kl. 14.30-17.30
Skráning á skrifstofu skólans að Hringbraut 121
í síma 551 1990 og551 193ó.
Skrifstofan er opin mán.-fim. kl. 14-18, föst. kl. 14-17.
MYNDLISTASKOLINN
IHE RfcYKIAVÍK SCHOOl Of ART
fl REYKJAVÍKl
I HRINGBRAUT 121 «107 REYKJAVIK « SIMI 551 1990 |
múlo 8 • Sími 530 2800
www.ormsson.is
KALDIR
Tilboð á
frá 21. j
0 inDesu
© Husqvarna