Dagblaðið Vísir - DV - 04.02.2000, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 4. FEBRÚAR 2000
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sfmi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins I stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl viö þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Réttur til lífsgæða
Verslunarmannafélag Reykjavíkur hefur slegið nýjan
tón í samningagerð, tón sem eftir er tekið og er þegar
orðin fyrirmynd annarra. Verslunarmannafélagið er eitt
öflugasta stéttarfélag landsins og hefur réttilega bent á
að hlutverk slíkra félaga snýst um annað og meira en
reglulegar samningalotur við vinnuveitendur. Hlutverk
félagsins er að mynda þéttriðið öryggisnet utan um þarf-
ir ailra félagsmanna sinna. Verslunarmannafélagið legg-
ur á það áherslu að ánægja í starfi er nátengd vinnu-
afköstum og um leið afkomu fyrirtækjanna. Það fer fram-
hjá hefðbundinni kjarabaráttu en bendir á réttinn til lífs-
gæða, styttri vinnuviku, sveigjanlegs vinnutíma og or-
lofs.
Það er hins vegar ekki nóg að líta aðeins til dagsins í
dag. Trygg afkoma við starfslok er grundvallaratriði. Að
þeim þáttum þarf að huga við upphaf starfsævinnar,
jafnvel þótt hugur ungs fólks á vinnumarkaði sé bundinn
öðru en lífeyrisstöðu efri ára. Þá er rétt að hafa í huga
nýja rannsókn Félagsvísindastofnunar Háskóla íslands.
Þar kemur fram að 72 prósent eftirlaunaþega eru í tveim-
ur lægstu tekjuhópum og 84 prósent, eða allur megin-
þorri eftirlaunaþega, í þremur lægstu tekjuhópunum. Fé-
lag eldri borgara benti á það fyrr í vikunni að margir líf-
eyrisþegar nálgast fátækramörk.
Lífeyrismálin eru því veigamikill þáttur þeirra kjara-
samninga sem framundan eru. Þar hafa Verslunar-
mannafélag Reykjavíkur og viðsemjandi þess, Samtök
verslunarinnar, gefið ágætt fordæmi. Frá því var greint
í DV í gær að nýgerður kjarasamningur þeirra leiddi til
þess að viðbótarlífeyrissjóður yxi mun hraðar en hjá
þeim sem spara samkvæmt „gamla“ lífeyrissjóðakerfinu,
kerfi því sem flestir landsmenn búa við.
Samningurinn verður til þess að þeir sem byrja ungir
að spara í viðbótarlífeyrissjóð geta allt að tvöfaldað mán-
aðargreiðslur úr sjóðnum eftir 60 ára aldur miðað við al-
mennu regluna nú. í samningnum er gert ráð fyrir við-
bótarframlagi launþega, 2 prósent. Ofan á 0,2 prósent
framlag vinnuveitanda bætist 2 prósent viðbótarframlag
vinnuveitanda. Framlag í viðbótarlífeyrissjóð verður því
4,2 prósent og lífeyrisgreiðslur í heild nema því 14,2 pró-
sentum í stað lögbundinna 10 prósenta.
Það kemur fram í blaðinu í dag að Flóabandalagið svo-
kallaða, verkalýðsfélögin við Faxaflóa, Efling í Reykja-
vík, Hlíf í Hafnarfirði og Verkalýðs- og sjómannafélag
Keflavíkur setja fram sams konar kröfur og um samdist
í samningum Verslunarmannafélags Reykjavíkur og
Samtaka verslunarinnar. Fulltrúar verkalýðsfélaganna
eru sammála um að ákvæði sem þessi séu mikil hvatn-
ing til sparnaðar. Þau eru hagstæð launamanninum og
um leið samfélaginu.
Aukið mótframlag vinnuveitanda er, segir Halldór
Bjömsson, formaður Eflingar, meiri hvati fyrir félags-
menn að leggja fyrir í séreignalífeyrissjóð og í raun
lykillinn að því að þetta verði myndarlegur sjóður. Þá
skiptir það og verulegu máli að sjóður sem verður til
vegna viðbótarlífeyrisspamaðar er séreign og erflst ef
viðkomandi fellur frá.
Verslunarmannafélag Reykjavíkur og viðsemjandi
þess, Samtök verslunarinnar, lögðu línur til þess að
brjótast út úr hefðbundnu fari kjarasamninga með mark-
aðskjarasamningi sínum á dögunum og ekki síst lífeyris-
þætti samningsins. Önnur stór verkalýðsfélög virðast
ætla að feta í fótsporin, minnug þarfa félagsmanna sinna.
Jónas Haraldsson
„Mér er hins vegar óskiljanlegt hvernig skáldiö getur álitið það málstað sínum til framdráttar að gera lítiö úr og
tala niður til starfsfólks ráðuneytis og Tryggingastofnunar ríkisins," segir greinarhöfundur m.a. - f Trygginga-
stofnun ríkisins.
Skáldatími
réttindum er safnað á
persónulegan reikning
með iðgjaldagreiðslum
og réttindi hvers og eins
reiknast út eftir fram-
lagi hans til sjóðsins.
Ahnannatryggingar,
sem fjármagnaðar eru
af skattfé, eru til þess
ætlaðar að tryggja
framfærslu og hafa
borgararnir þá tryggð-
an rétt til þess að nauð-
synlegustu þörfum
þeirra sé sinnt. Gamla
ómagahugtakið, sem
skáldinu var tíðrætt
um, er þessu auðvitað
óskylt, þótt Grágás hafi
í upphafi talað um rétt
manna til framfærslu.
Kjallarinn
Jón Sæmundur
Sigurjónsson
hagfræðingur
„Nú er þaö auðvítaö frumréttur
hvers höfundar aö fá aö ráöa
sögulokum í verkum sínum og
best ef þau eru nokkuö óvænt
eins og þarna var. Þaö veröur
hins vegar aö segjast aö skáld-
gyöjan er ekki góöur ráögjafí
þegar aö því kemur aö reikna út
dæmi í tryggingarétti. u
Hér fyrir nokkru skrifaði ég
stutta kjallaragrein i DV um nið-
urstöðu Héraðsdóms Reykjavíkur
um réttmæti skerðingar trygg-
ingabóta vegna tekna maka. Dóm-
urinn taldi að það væri að lögum
og útfærði ég nokkur frekari
ástæður sem styddu niðurstöðu
héraðsdóms.
Andstæðar skoöanir
Þá ber svo við að einn helsti
þrætubókcdistamaður þessa lands,
Þorgeir Þorgeirson rithöfundur
lýsir sig gjörsamlega andsnúinn
þessari niðurstöðu og færir sín
rök fyrir því í DV nú nýlega. Það
er auðvitað ekkert nýtt undir sól-
inni að menn greini á og sjónar-
mið Þorgeirs er örugglega eitthvað
sem margir vilja berjast fyrir. Mér
er hins vegar óskOjanlegt hvemig
skáldið getur álitið það málstað
sínum til framdráttar að gera lítið
úr og tala niður til starfsfólks
ráðuneytis og Tryggingastofnunar
ríkisins. Þetta ágæta fólk gerir nú
ekki annað í sínum daglegu störf-
um en að framfylgja samþykktum
Alþingis sem þar að auki hafa m.a.
verið staðfestar af dómstólum.
Þetta nýjasta skáldverk meistar-
ans, sem birtist þarna í DV, er
reyndar það eina sem ég hef lesið
eftir þennan höfund. Það er vart
hægt að segja að þetta sé heimilda-
verk, þótt ört sé vitnað í lög og
reglugerðir. Ritsmíðin er síðan
kórónuð með reiknidæmi einu
miklu sem sýna á hagnað ríkisins,
ef farið væri að hugmyndum meist-
arans. Nú er það auðvitað fmm-
réttur hvers höfundar að fá að ráða
sögulokum í verkum sínum og best
ef þau em nokkuð óvænt eins og
þama var. Það verður hins vegar
að segjast að skáldgyðjan er ekki
góður ráðgjafi þegar að því kemur
aö reikna út dæmi í tryggingarétti.
Eðli almannatrygginga
Almannatryggingar, sem fjár-
magnaðar eru af skattfé, eru ekki
það sama og lífeyrissjóðir þar sem
Gamla ómagahugtakið fól í sér að
fólk þurfti að segja sig til sveitar
og missti ýmis borgaraleg réttindi.
Almannatryggingar gjörbreyttu
þessu með því að skapa fram-
færslurétt.
Þessu fylgir að ríkið beitir tekju-
tengingum, þegar það álítur að fólk
geti framfleytt sér með öðrum ráð-
um en með bótum trygginganna.
Framfærslan er sem sé tryggð með
öðru móti. Þannig hafa hjón ætíð
fengið lægri bætur en tveir ein-
hleypingar, af því að það þykir hag-
kvæmara aö búa í sambúð með til-
liti tO íramfærslu. Fyrir nokkrum
áratugum þótti ódýrara að búa á
landsbyggðinni og
var því landsbyggð-
arfólki greiddar
lægri bætur en
Reykvíkingum. Og
þegar lífeyrisþegi á
vel þénandi maka,
þá er það búbót sem
getur tryggt fram-
færslu hans að öðru
leyti. ísland er langt
í frá einsdæmi hvað
þetta varðar. Tekju-
tengingar eru al-
gengar um aOa Evr-
ópu og tengingar
við tekjur maka
þekktar á Norður-
löndum og á Bret-
landi. Það má segja
að þetta sé eðli al-
mannatrygginga
sem fjármagnaðar
eru af skattfé.
Jöfnuöur eöa
ekki jöfnuöur
Skáldiö sakaði
mig í grein sinni
um skort á jafnað-
armennsku. Þetta
kom vissulega við
kaunin. Þessi sjálf-
skipaði málsvari
vel þénandi maka
lífeyrisþega hafði
meiri áhyggjur af
þeim heldur en ef það var lífeyris-
þeginn sem hafði góðu tekjumar.
Hann hafði ekki áhyggjur af jöfn-
un fjölskyldutekna. Honum virðist
líka vera skitsama þótt tekjur
hjóna, sem verða að draga fram líf-
ið af bótum almannatrygginga ein-
um saman, séu fleiri þúsundum
króna lægri en sem nemur því
marki þar sem bætur lífeyrisþega
með vel þénandi maka byrja yfir-
leitt að skerðast.
Jafnaðarmennska skáldsins, að
bæta betur í hjá þeim sem mikið
hafa, er mér ekki að skapi. Fá-
tæktin er oftast annars staðar.
Jón Sæmundur Sigurjónsson
Skoðanir annarra
Röng skattlagning lífeyris
„Síðan hafið var að innheimta 10% fjármagns-
skatt, hefur verið ljóst að mikið misvægi er í skatt-
lagningu lífeyris frá lífeyrissjóðum, sem eru skatt-
lagðar almennar tekjur meö tæplega 40% skatti, en
ekki 10% eins og aðrar fjármagnstekjur. Það hefur
komið í Ijós að um 2/3 hlutar útgreidds lífeyris er
vegna ávöxtunar þess fjár, sem við höfum greitt með
mánaðarlegum greiðslum í lífeyrissjóð okkar, en sú
upphæð fyUir 1/3 af lífeyrinum. Það er því augljós-
lega rangt að skattleggja aUan lífeyri með hærri pró-
sentunni ... En þessi skattlagning eins og hún er í
dag, er bæði óréttlát, skökk og brýtur gróflega á
stjómarskrá hins íslenska lýðveldis okkar.“
Páll Gíslason læknir í Mbl. 3. febrúar.
Sparnaðarhræðsla?
ísland er ekki rótgróið spamaðarsamfélag og
frjáls sparnaður hefur sjaldnast átt upp á paUborðið.
Spamaður var löngum knúinn fram með skyldu-
spamaði og lífeyrissparnaður er lögbundinn ... í
raun eru fjölmargar leiðir færar til að auka spamað.
Hægt væri að koma á skyldusparnaði á ný en að
flestra mati er slikt tímaskekkja í nútímasamfélagi
... Þó svo að verðtrygging hafi verið við lýði hérlend-
is síðan Ólafslög voru sett árið 1980 þá virðist að ein-
hverju leyti vera undirliggjandi sparnaðarhræðsla i
þjóðfélaginu sem á rætur sínar í mikiUi verðbólgu
sem hér ríkti löngum ... Gamla orðatUtækið grædd-
ur er geymdur eyrir á því vel við ef áframhaldandi
verðlagsstöðugleiki ríkir hér og ef gripið verður tU
skynsamlegra aðgerða tU að örva sparnað."
Bjarni Már Gylfason í Viðskiptablaðinu 2. febrúar.
Aðgangur að auðæfunum
„Enginn efast um að Þorsteinn Vilhelmsson og
fyrrverandi félagar hans í Samherja eru dugmiklir
menn sem hafa byggt upp og rekið fyrirtækið af
miklum krafti og kunnáttu. Fyrir það eiga þeir hrós
skilið og ber auðvitað að hafa af því fjárhagslegan
ávinning. En forsendan fyrir öUu saman hjá þeim
eins og öðrum eigendum útgerðarfyrirtækja er sú
staðreynd, að þeir hafa fengið aðgang umfram aðra
landsmenn að fiskinum í sjónum, sem á þó að vera
sameiginleg eign þjóðarinnar. Á grundveUi þessara
forréttinda hafa ýmsir eigendur útgerðarfyrirtækja
verið að selja hlutabréf sín og hirða stórkostlega
fjármuni."
Elías Snæland Jónsson ritstj. í Degi 3. febrúar.