Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.2000, Qupperneq 11

11
LAUGARDAGUR 6. MAÍ 2000
DV Skoðun
Dulbúinn Dalmatíuhundur
„Ég vil bara Nike. Það er svo
fínt,“ sagði sú stutta við foður
sinn sem reyndi að telja
henni trú um að glimr-
andi fin rauð úlpa
gæti orðið henni
skjól í vorhretinu.
Þetta var einn *§§
þeirra daga sem
húsbóndinn, þrúg-
aður vegna fallandi
vísareiknings,
ákvað að láta heim-
ilið njóta góðs af
hagsýni sinni. Hann
laumaðist því út
með barnið snemma
á laugardagsmorgni í
skjóli þess að móðirin
svaf. Stefnan var sett á
Kolaportið þar sem hann
vissi að hægt var að
gera glimrandi
kaup á alls kyns £
vamingi.
Þriggja ára
stúlku-
barnið
var
frekar en feldi af minki eða öðrum
skepnum. Það var með sér-
stakri ánægju að
hann borgaði 5
þúsund
krónur fyr-
ir feld-
inn, húf-
una og
veskið á
meðan
barnið
hjalaði í
fangi
Phans. í
ánægju
sinni yfir
góðum
kaupum
splæsti hann í
ís handa barn-
inu og þau héldu
glöð heimleiðis.
Þegar
þang-
að kom var annað fjölskyldufólk
komið á fætur og hann laumaðist
með bamið og pokann afsíðis. Þar
klæddi hann stúlkuna upp og kall-
aði síðan fjölskylduna saman svo
allir mættu sjá hve vel hefði tekist
til. Inni í loðfeldunum glitti í ör-
smátt bamsandlitið og stoltum fóð-
urnum fannst hann ekki í annan
Hún leit á mann sinn
með alvörusvip. „Þetta er
bara drasl úr nœloni, “
sagði hún og fimm
þúsund kallinn
á vörum hans hrökk til
baka svo við lá að
honum svelgdist á.
tima hafa séð mannveru með feg-
urri umgjörð. Honum þótti fjöl-
skyldufólkið lengi að taka við sér og
ítrekaði því að allir ættu að koma
strax og sjá yngsta meðlim fjöl-
skyldunnar. Það voru engin svip-
brigði að sjá á þeim fyrstu sem
komu og næstyngsta
Konan gaf
sig hvergi og
benti honum
ítrekað á aö
börn sem ekki
væri klædd
samkvæmt viö-
urkenndum for-
múlum samfé-
lagsins sættu
einelti eöa
stríöni leikfélaga.
Myndin tengist
ekki efni pistils-
ins.
grandalaust í
aftursætinu
þar sem
feðginin óku í
morgunbirt-
unni til
móts við
hagsýnina.
„Fæ ég
ís?“ spurði
hún en faðir-
inn gaf ekk-
ert út á slíkt
enda var til-
gangurinn sá
að fata barnið
upp en ekki að
ausa í það sæt-
indum.
Smekkvísi
Þrátt fyrir að
hún væri ung
að árum hafði
hún þegar sýnt
af sér smekkvísi í
fatavali og hún
kunni skil á öllum
helstu viðurkenndum
fatamerkjum. Það var
nokkuð um liðið síðan
feðginin höfðu farið
saman i Kolaportið og
sameiginlega höfðu þau
ekki keypt föt síðan hún
var á öðru ári. Þá höfðu
þau farið í verslunarferð
og ómálga bamið eignað-
ist forláta pels sem fað-
irinn taldi vera kosta-
kaup. Kaupunum fylgdi
húfa af sama sauðakyni
og veski. Allur búning-
urinn var loðinn og
hann giskaði á að herleg-
heitin væru úr kasmírull
barnið
spurði þurrlega;
„Ertu búinn að dulbúa
hana sem Dalmatíuhund?" Faðir-
inn leit á hann og brúnimar sigu
eitt augnablik en síðan sá hann að
sér og sagði glaðbeittur. „Þú hefur
ekkert vit á þess. Er mamma þín
ekki að koma? Sú verður aldeilis
hrifm,“ og það hlakkaði í honum
vegna þeirra uppreisnar sem hann
taldi sig eiga í vændum. Þegar móð-
irin birtist sagði hún fátt en galopin
augu hennar gátu bent til þess að
annaðhvort væri hún stórhrifin eða
skelfingu lostin. Hún gekk að barn-
inu hægum skrefum og sem í
leiðslu greip hún í feldinn. Maður
hennar beið spenntur eftir einkunn-
inni sem hann fengi og hann var
með 5 þúsund kallinn tilbúinn á
vörunum. „Þetta er líklega
kasmírull," sagði hann og ætlaði að
halda áfram lýsingunni á gæðum og
verði þegar hann sá sér til undrun-
ar að eiginkona hans til fjölmargra
ára dró að sér höndina og með
fylgdi lufsa af svarthvítum hárum.
Nælon
Hún leit á mann sinn með alvöru-
svip. „Þetta er bara drasl úr
næloni," sagði hún og fimm þúsund
kallinn á vörum hans hrökk til baka
svo við lá að honum svelgdist á. Hún
benti honum á að sæist barnið á al-
mannafæri gæti það orðið fórnar-
lamb eineltis. Hann ákvað að hafa
ekki fleiri orð um feldinn og fylgi-
hluti en gekk til þess að klæða sveitt
barnið úr hinu meinta næloni. Hann
lagði ekki út í þann slag að verja
kaupin opinberlega og klappaði sam-
an lófunum og bauð fjölskyldunni í
bUtúr tU Hveragerðis að skoða
apann. Aðeins einu sinni eftir að
innkaupin áttu sér stað kom tU tals
að barnið færi í feldinn. Honum tU
undrunar lagði kona hans tU að
stúlkan færi í loðfeldinn og með húf-
una og veskið á jólaball starfsmanna
í fyrirtæki hans. Hann samþykkti
það en þó skutu upp koUinum grun-
semdir um að hún legði þetta tU í
annarlegum tUgangi. Hann lét sig þó
hafa það að fara með stúlkuna í þess-
um umbúnaði og viðbrögð starfs-
manna urðu á þann veg að eftir ball-
ið var múnderingunni komið varan-
lega fyrir inni í skáp. Honum tU
áminningar minntist kona hans
reglulega á að hún þyrfti að ryk-
suga skápinn. Aðeins stolt hans
stóð í vegi fyrir því að kápan
færi í ruslið.
Eftir þessa útreið ákvaö
húsbóndinn að hafa hægt
um sig og láta konu sina
um fatakaup á börnin.
Hann reyndi að vísu að
malda i móinn þegar merkjavöru og
einelti bar á góma og rifjaði upp þeg-
ar hann á æskuárum gekk gjarnan í
stoppuðum sokkum og dre ifbýlistútt-
um og var stoltur af. Konan gaf sig
hvergi og benti honum ítrekað á að
börn sem ekki væri klædd sam-
kvæmt viðurkenndum formúlum
samfélagsins sættu einelti eða
stríðni leikfélaga. Það ætti við frá
því um miðjan leikskóla og upp í
framhaldsskóia. Ekki var neinu
tauti komið við konuna sem fullyrti
að hún gæti sjálf séð hjálparlaust um
að kaupa föt á skikkanlegu verði.
Sköllóttur pels
Það leið nokkur tími án þess að
niðurbæld hagsýni hans brytist upp
á yfirborðið. Stúlkan lærði að tala
og háifsköllóttur pelsinn hékk inni í
skáp og hélt áfram að fara úr
nælonhárum sínum. Þar kom að út-
gjöld heimilisins urðu til þess að
hann sprakk og laugardagsmorgun
einn læddust feðginin út. Hann
flóttalegur en hún spennt þar sem
góðgæti gat verið í vændum. Þar
sem þau gengu inn í Kolaportið var
það eitt á hreinu að hann myndi
varast pelsa. Það var svo sem eðli-
legt þar sem nú var vor og annar
fatnaður heppilegri. „Vantar þig
ekki úlpu?“ spurði hann barnið
sem umsvifalaust sagði að
mamma sín væri búin að velja
á sig slíka flík en ætti bara
eftir að kaupa hana. Hann
hugsaöi með sér að rétt væri
að kaupa úlpu á skikkanlegu
verði en þar sem hann
skynjaði þvermóðsku í barn-
inu ákvað hann að dreifa huga
hennar. í því skyni kom hann við í
skódeildinni og keypti á hana rósótt
kuldastígvél fyrir þrjú þúsund kall.
Sjálfur ákvað hann að kaupa sér
forláta leðurskó á svipuðu verði.
Siðan skaust hann með barnið inn í
bás þar sem úlpur í fjölbreyttum lit-
um blöstu við. „Þessi er nú aldeilis
flott,“ sagði hann við barnungann
og veifaði flíkinni framan i hann.
Stúlkan horfði á fóður sinn og
myndaði skeifu á munn sér. „Við
mamma viljum ekki svona úlpu,“
sagði hún og krosslagði hendur, svo
ekki fór á milli mála að hún var
með annan smekk en faðirinn.
Hann gerði nokkrar tilraunir enn
og dró fram eiturgræna úlpu og
aðra gula en stúlkan neitaði svo
mikið sem að máta. „Pabbi, við
skulum bara koma heim,“ sagði
hún með rödd sem varð ekki mis-
skilin. Þegar heim kom hljóp hún í
fang móður sinnar og sagði með
sársauka i röddinni og benti á föður
sinn: „Hann reyndi að kaupa á mig
úlpu.“ Móðirin sýndi henni hlut-
tekningu og leit á innkaupapokann
í hendi hans. „Þetta eru kuldastíg-
vél á stelpuna," sagði hann og
skynjaði I þeim töluðum orðum að
það var auðvitað vor og lítil not fyr-
ir þann skóbúnað í næstu framtið.
Hann flýtti sér því að bæta við að
hann hefði gert góð kaup í skóm á
sjálfan sig. „Þetta eru leðurskór
sem geta allt að því nýst sem spari-
skór.“ Hann ákvað að styrkja stööu
sína með því að sýna verðandi
spariskó á undan kuldabomsum
stelpunnar. Þar sem hann slengdi
þeim á borðið var kona hans já-
kvæð og sagði skilningsrík að hann
hefði einmitt vantað skó. Hún fór
höndum um skóna og svo var að sjá
að hún kynni vel að meta hagsýnis-
framtakið. „En ég skil ekki hvað þú
ætlar að gera með spariskó með
stáltá," sagði hún.
Reynir
Traustason
blaöamaöur
m
ME
áður en
stjórnina
Viövörun til Blair
„í dag sigrar
óháði vinstri-
frambjóðandinn
Ken Livingstone í
borgarstj órakosn-
ingunum I
London. Living-
stone stýrði Lon-
don þegar á ni-
unda áratugnum
Thatcher lagði borgar-
niður. Spumingin er
hvort hann sé ekki vinsælli meðal
íbúa London en Tony Blair. Marg-
ir kjósendur eru í raun hrifnir af
stjóm Blairs en þeir eru þreyttir á
sjálfsöryggi hans. Þeir nota
London og Livingstone til þess að
sýna óánægju sína án þess að það
hafl miklar afleiðingar fyrir stefnu
stjómarinnar á landsvísu. Þetta
verður eins og viðvörun til Blairs.
Samt geta borgarstjórakosningarn-
ar haft afleiðingar þegar til lengri
tíma er litið. Hingað til hefur
vinstri vængurinn í Verkamanna-
flokknum og breska verkalýðs-
hreyfingin haldið kyrru fyrir. Nú
sýnir Livingstone að það er hægt
að ögra meginstefnu flokksins og
samt sigra. Ef til vill kyndir það
undir uppreisn vinstri manna."
Úr forystugrein Aftonbladet 4.
mai
Sýndarréttarhöld
„Játning fyrsta íranska gyðings-
ins af 13 sem rétt-
að er yfir í Shiraz
fyrir njósnir,
ásamt fréttum af
frekari játningum
á bak við luktar
dyr, eykur á
áhyggjur manna
um að þessi „rétt-
arhöld“ beri nafn
með réttu. Þetta kyndir einnig
undir rökstuddum gruni um aö
réttarhöldin séu aðeins liður i bar-
áttu harðlínumanna gegn hófsöm-
um umbótasinnum. Harðlínumenn
hafa reynt að gera lítið úr kosn-
ingaúrslitum með handtökum og
banni við útgáfu blaða. Njósnarétt-
arhöldin geta grafið enn frekar
undan herra Khatami. Réttarhöld,
sem ekki taka mið af alþjóðlegum
mannréttindum, gætu lamað til-
raunir forsetans til að afla íran
trúverðugleika erlendis."
Úr forystugrein Washington Post
4. maí.
Óvinir hins frjálsa orös
„Afturkippur hefur komið í var-
færnislegar um-
bætur í íran að
undanfömu.
íhaldsöflin hafa
tekið í taumana,
útgáfa blaða hef-
irn verið bönnuð
og útgefendur
handteknir. Það
er óumdeilt að
skipunin hafi komið frá hæstu
stöðum. Þann 20. apríl síðastliðinn
fullyrði andlegur leiðtogi landsins,
Ali Khamenei, að viss umbótasinn-
uð blöð græfu undan íslam og
væru grundvöllur fyrir óvini
írans. Fréttimar frá íran vekja
óhug en þetta er langt í frá eins-
dæmi. Um allan heim eru blaða-
menn ofsóttir, áreittir, handteknir
og meira að segja myrtir. Glæpur-
inn er oft sá að þeir hafa reynt að
segja sannleikann en það er kúgur-
unum á móti skapi. Hið frjálsa orð
er óvinur einræðisherranna.
Óvinir hins frjálsa orðs eru ekki
bara ríkisstjórnir. Þeir sem hætta
sér inn á svæði skipulagðrar glæp-
astarfsemi eru einnig í hættu. En
það er fyrst og fremst óþol rikj-
anna sem veita verður athygli. Það
er gegn því sem mótmæla verður
hátt. Ekkert ríki, ekki einu sinni
einræðisríki, er til lengdar ónæmt
fyrir alþjóðlegum kröfum. Hvers
vegna eru mótmæli nauðsynleg?
Svarið er einfalt. Tjáningarfrelsi er
grundvallarmannréttindi.
Úr forystugrein DN 3. maí.