Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.2000, Side 10

Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.2000, Side 10
10 Útgáfufélag: Frjáls fjölmiölun hf. Stjórnarformaður og útgáfustjóri: Sveinn R. Eyjólfsson Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: Eyjólfur Svelnsson Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason Aðstoöarritstjóri: Jónas Haraldsson Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000 Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999 Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777 Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/ Vfsir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is Akureyri: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605 Setning og umbrot: Frjáls fjölmiðlun hf. Filmu- og plötugerð: ísafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf. Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m, vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk. DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endur- gjalds. DV greiðir ekki viömælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim. Stíflur válda tjóni Alþjóðlega stíflunefndin skilaði á fimmtudaginn áliti sinu til Sameinuðu þjóðanna, Alþjóðaþankans, ýmissa rikisstjórna, orkuveitna og stórfyrirtækja, sem standa að nefndinni og íjármagna hana. Niðurstaðan er, að stíflur vatnsorkuvera séu oft skaðlegar efnahag þjóða. Niðurstaða nefndarinnar mun leiða til þess, að Al- þjóðabankinn og fleiri fjölþjóðlegar lánastofnanir munu framvegis fara miklu varlegar í að lána fé til virkjana vatnsfalla. Langtímaáhrif stíflugerðar verða hér eftir könnuð miklu betur en áður hefur verið gert. í sviðsljósi skýrslunnar eru hinar miklu breytingar, sem verða á umhverfinu af völdum stíflugerðar. Meðal annars myndast mikill aur og koltvísýringur, þannig að vatnsorka er ekki lengur talin hin hreina og vistvæna orka, sem margir íslendingar hafa viljað trúa. Nefndin hefur einnig kannað efnahagslegar afleiðingar eittþúsund virkjana viðs vegar um heiminn. Niðurstaðan er, að ávinningur hefur verið langt undir væntingum og i ýmsum tilvikum beinlinis neikvæður. Eru þó ekki enn öll kurl komin til grafar í skráningu langtímaáhrifa. Fyrir íslendinga er sérstaklega athyglisverð sú niður- staða nefndarinnar, að pólitískar ástæður, en ekki efna- hagslegar, valdi oft virkjunum fallvatna. Fjölyrt sé um hagnað af orkuverunum, en í rauninni sé verið að útvega mönnum vinnu og að þjónusta sérhagsmuni. Við þekkjum dæmið um pólitískt orkuver frá Grímsár- virkjun á Héraði, sem var svo vatnslítil, að erfitt var að fá vatn í steypuna. Nú stendur enn til að virkja pólitískt á Héraði, svo að menn geti fengið timabundna vinnu og verktakar aflað sér tímabundinnar veltu. Af taugaveiklun ráðamanna félagsins Afls fyrir Aust- urland má ráða, að landauðn verði á Austfjörðum, ef ekki verði af framkvæmum við Kárahnjúka. Af skýrslu Al- þjóðlegu stíflunefndarinnar má hins vegar ráða, að byggðaáhrif orkuvera séu síður en svo jákvæð. Raunar sagði forstjóri Norsk Hydro, þegar hann kom í haust, að fyrirtæki hans hefði áhyggjur af áhrifum Reyð- aráls á innviði atvinnulífsins á Austfjörðum, þótt sam- starfsaðilar hans á íslandi virtust ekki hafa þær. Hann fylgist með umheiminum, en íslenzku aðilarnir ekki. Við sjáum á loftslagsráðstefnunni í Haag og í skýrslu Alþjóðlegu stíflunefndarinnar, hvað er að gerast i um- heiminum. Við kostnað af stóriðju þarf að bæta kostnaði við mengunarkvóta og við kostnað af orkuveri þarf að bæta kostnaði við fjölmörg neikvæð áhrif. Hingað til hefur slíkt ekki verið gert í dæmum þeirra, sem gamna sér við Kárahnjúkaver og Reyðarál. Draum- sýnir duga skammt, þegar til kastanna kemur. Þá neyð- ast málsaðilar til að fara að taka tillit til kostnaðarliða, sem alþjóðasamfélagið er að verða sammála um. Þegar búið er að reikna allan kostnað í dæmið, verður komið undirverð á orkuna frá Kárahnjúkavirkjun, svo að ekki svarar kostnaði að leggja út í ævintýrið. Eigi að síð- ur munu menn streitast við að reyna að virkja, af því að málið er pólitískt, en ekki efnahagslegt. Þannig hefur framvinda stóriðjumála verið að stað- festa og mun áfram staðfesta þær skoðanir, sem koma fram í skýrslu Alþjóðlegu stíflunefndarinnar, að slík mál séu keyrð fram af pólitískum hagsmunum, en hinn efna- hagslegi ávinningur sé aðeins hafður að yfirvarpi. Því meiri tími, sem líður, þeim mun fleiri gögn hrann- ast upp og þeim mun erfiðara verður fyrir menn að leggja allt undir veðmálið um Afl fyrir Austurland. Jónas Kristjánsson ____________________________________________LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 2000 Skoðun E>V Kenning um árekstur í Barentshafi Svona hljóðar samsæriskenningin: 12. ágúst 2000 lenti bandarískur kaf- bátur, sennilega annaðhvort Memp- his eða Toledo, i neðansjávarárekstri við rússneska kafbátinn Kúrsk, best búna kafbát rússneska flotans. Áreksturinn olli sprengingu innan- borðs í rússneska kafbátnum, flug- skeyti sem tætti í sundur framhluta hans og drap megnið af áhöfninni. Bandaríski kafbáturinn, mjög laskað- ur að vísu, hafði það til hafnar nokkrum dögum síðar í Björgvin. Þar var honum tjaslað saman til bráða- birgða og svo siglt til Southampton á Englandi í lok ágúst. Yfirmenn rússneska flotans virðast algjörlega sannfærðir um að ein- hvern veginn svona megi skýra kaf- bátaslysið mikla í Barentshafi í ágúst sem valdið hefur griðarlegu uppnámi í Rússlandi. Það breytir engu þó að Bandaríkjamenn og önnur NATO-ríki neiti því staðfastlega að nokkur kaf- bátur á þeirra vegum hafi verið ná- lægt Kúrsk þegar slysið varð. Margir hafa bent á að samsæris- kenningin sé fáránleg, ekki sist fyrir það að hinn kafbáturinn hlyti þá einnig að hafa laskast jafnmikið eða meira en Kúrsk og vonlaust hefði ver- ið að leyna því og koma honum vand- ræðalaust til hafnar. En Rússar standa bara enn fastar á sínu, eins og hver neitun Bandaríkjamanna og NATO herði þá bara enn frekar í þeirri afstöðu sinni að árekstur hljóti það einmitt að hafa verið. Fjölmiðlar taka samsæris- kenninguna alvarlega Fjölmiðlar í Rússlandi hafa Qallað mikið um Kúrsk-slysið upp á síðkastið og meðal annars birt ýmislegt sem talið er benda til að um árekstur hafi verið að ræða. Eitt er mynd af banda- rískum kafbáti við landfestar i Björg- vin og myndin er sögð sýna að verið sé að gera bráðabirgðaviðgerð á hon- um. En talsmaður NATO heldur því fram að myndin sé frá því fyrir 1994. Rússneska sjónvarpstöðin NTV aflaði sér upplýsinga um að bandaríski kaf- báturinn Memphis hefði komið til hafnar i Björgvin sex dögum eftir slys- ið en talsmaður norska flotans fullyrti að sú heimsókn hefði verið skipulögð með margra vikna fyrirvara. Sjónvarpsmenn á staðnum höfðu tekið myndir af kafbátnum þegar hann kom til hafnar en þegar rúss- neska sjónvarpsstöðin vildi fá mynd- böndin lánuð var þvi svarað til að myndirnar hefðu skemmst vegna tæknilegra mistaka og verið fleygt. Þetta jók náttúrlega enn á tortryggni Rússa. Þau merkilegu áhrif eru af mikilli fjölmiðlaumflöllun um hugsanlegan árekstur að fólk er farið að taka þenn- an möguleika góðan og gildan. Það er mikil breyting frá því í sumar eftir að slysið varð þegar enginn tók skýring- ar rússneskra stjórnvalda trúanlegar. Enn mikið fjallað um slysið Er kannski eitthvað til í þessu þeg- ar öllu er á botninn hvolft? Er mögu- leiki á að þrátt fyrir allt hafi árekstur valdið sprengingunni? Það er mun líklegra að yfirmenn rússneska flot- ans haldi fast við sögu sína af tveim ástæðum: Þetta er það sem þeir vildu gjarnan trúa, að Vesturveldin beri með einum eða öðrum hætti sök á slysinu. Á hinn bóginn virðist sagan slá á gagn- rýni heima fyrir, bæði um tildrög slyssins og hina hörmulegu frammi- stöðu yfirvalda við björgunaraðgerð- ir. Kúrsk-slysið er enn eitt helsta fréttaefni í Rússlandi, einkum eftir að kafarar byrjuðu að kafa eftir líkum sjómannanna sem fórust með kaf- bátnum. Einn rússneskur fjölmiðill hefur sett upp sérstaka vefsíðu sem er helguð slysinu og björgunaraðgerð- unum eingöngu (slóðin er http:/ / www.kl41.ru). Slysið og óvinurinn Eftir Kúrsk-slysið í sumar og það fjölmiðlafár sem því fylgdi héldu margir að þessi atburður mundi hafa varanleg áhrif á viðhorf Rússa til stjórnvalda. Aldrei hafa komið fram jafnháværar kröfur um að embættis- og stjórnmálamenn segðu satt og gæfu raunverulegar upplýsingar um það sem gerst hefði. Núna þremur mánuðum síðar er hins vegar ekki að sjá að þróunin muni verða í þessa átt. Stjómvöld hafa þvert á móti fengið Qölmiðla í lið með sér við að velta sér upp úr ósennilegri samsæriskenningu og reyna sem fyrr að tengja harmleikinn við ytri óvini Rússa fremur en að horfast í augu við hið hörmulega ástand heima fyrir. Nú síðast taldi flotinn sig hafa orð- ið varan við ókunnan kafbát að snigl- ast í kringum staðinn þar sem Kúrsk liggur á sjávarbotni og hafist var handa um að sprengja djúpsjávar- sprengjur þar í kring undir því yfir- skini að um „fullkomlega eðlilegar og fyrirbyggjandi aðgerðir" væri að ræða. Þetta er mjög hættuleg þróun og veit ekki á gott fyrir samskipti Rússa við Bandaríkjamenn og NATO. Sagt er að NATO-ríki taki óbeinum ásök- unum Rússa með þögninni til að spilla sambandinu ekki meira en orð- ið er. En ástæðan fyrir því kann líka að vera visst millibilsástand, meðal annars vegna forsetaskipta í Banda- ríkjunum. Og svo mikið er vist að eitt af brýnustu verkefnum nýs Banda- ríkjaforseta, hver svo sem það nú verður, er að endurskilgreina sam- bandið við Rússa.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.