Dagblaðið Vísir - DV - 27.01.2001, Blaðsíða 11

11
LAUGARDAGUR 27. JANÚAR 2001
DV Skoðun
' V-
«S

jX***í»*.»r*: ••****
Vort daglegt brauð
„Aðalatriðið er að láta kjötstriml-
ana hoppa á pönnunni, heyra snarkið
í þeim, þá fullkomnast rétturinn. Síð-
an þarf að krydda rétt,“ sagði annar
viðmælenda minna og fylgdi lýsing-
unni eftir með því að tíunda gómsætt
meðlætiö. „Þetta tekur aðeins tuttugu
mínútur og er frábær réttur. Ég verð
að segja eins og er að konan, þótt hún
sé afbragðs kokkur, fylgir mér ekki í
þessari matargerð. Þetta nálgast full-
komnun," sagði hann af þeirri innlif-
un að við hinir sáum nánast hvernig
hvítlaukurinn samsamaði sig striml-
unum. „Gott rauðvín með,“ bætti
hann við, „og maður er til í allt á eft-
ir.“
Hinn fylgdist áhugasamur með en
var aðeins á öðrum nótum. Hann
hafði líka komið sterkm: inn í matar-
gerðina með fiskréttum en ekki síst
þorramat í tilefni árstíðarinnar. Þá
hafði hann reynt kútmaga á sínu fólki
en það var misheppnað að því leyti að
aðeins húsbóndinn og hundurinn
réðu við svo þjóðlegan rétt. Þó var
ekkert út á matreiðsluna að setja.
Hann hafði tekið kútmagana og nudd-
að með grófu salti til þess að losa af
þeim slímið, skafið vel og skolað. Þá
tók sá góði maður fisklifrina og stakk
í kútmagann og fyllti til háifs og stakk
í pott. Eftir að suðan kom upp bland-
aði hann rúgmjöli saman við lifrina
og sauð. Þetta góðmeti bauð hann
sínu fólki, eiginkonu og bömum, allt
Jónas
Haraldsson
aðstoðar-
ritstjóri
frá leikskólaaldri til stálpaðra ung-
linga. Svo furðulegt sem það er þá
fúlsaði fjölskyldan við þessu.
Slakt toppnúmer
Ég hélt mig svolítið til hlés í um-
ræöunni en spurði þó gáfulegra
spuminga milli þess sem sessunaut-
arnir skiptust á uppskriftum. Miðað
við þá þekkingu, bóklega jafnt sem
faglega, sem ég fann að þeir bjuggu
yfir haföi ég grátlega lítið fram að
færa. Ég var viss um að ég bætti ekki
reynsluheim þeirra með því að segja
frá toppnúmeri mínu, hakki og spa-
gettíi. Krakkarnir fúlsa að vísu ekki
við því heima, né heldur konan, en
þeir uppkomnu hafa þó bent góðfús-
lega á að ekki beri að mauksjóöa spa-
gettíið. Það sé skemmtilegra, lystugra
og á allan hátt heppilegra ef hægt sé
að aðskilja lengjurnar. Ég mundi það
að vísu ekki í svipinn þar sem ég sat
með þessum matmönnum, en stað-
reynd er það engu að síður að ég bý til
ágætt kakó. Þó er ég ekki viss um að
kakógerð hefði passað inn í umræð-
una. Hún var á það háu plani.
Lífsnautn haukanna
Það er til marks um breyttan tíðar-
anda að þessir menn, sem settust inn
til mín í vinnutímanum, voru ekki
matreiðslumenn og því síður aldir
upp við að matbúa. Þeir eru á mínum
aldri og mæður þeirra sáu um það
sem viðkom matseld í uppvextinum.
Þá datt engum í hug að nefna það við
stráka að henda ýsuporði í pott né
skræla kartöflur. Nú sátu þeir hjá
mér, á nýrri öld, tveir af helstu frétta-
haukum ritstjórnarinnar og ræddu
matargerð. Hasar í pólitík, öryrkja-
málið, heilsa heilbrigðisráðherrans,
staða forsetans og gengisfall krónunn-
ar, allt vék þetta fyrir því sem mestu
máli skipti, magafyllinni. Ekki bara
að seðja hungrið heldur gera það með
stæl, af lífsnautn.
Mig langaði að nefna við frétta-
haukana matglöðu undirstöðu alls,
sjálft brauðið, en lagði ekki í það. Ég
hef einfaldan smekk, eins og fleiri, og
hef frá barnæsku verið mikið fyrir
brauð. Hið daglega brauð mitt hefur
bara komið úr bakaríinu en miðaö við
talsmáta félaga minna gaf ég mér það
Einn þeirra hafði eignast
brauðgerðarvél og notaði
hana óspart. Hann
kryddaði brauðin hins
vegar ekki eftir bókinni
heldur smekk. Gimileg-
ust þótti góð skvetta af
búrbon-viskíi í deigið.
að þeir bökuðu brauðið sjálfir, brytu
það og gæfu sínum það heitt úr ofnin-
um.
Pressuger húsmæðra
Ég nefndi það því við konuna mína
þegar ég kom heim, enn undir áhrif-
um matgæðinganna, hvort ekki væri
rétt að baka brauð, svona til tflbreyt-
ingar. „Þú verður þá að gera það sjálf-
ur, góði minn, ég hef engan tíma til
þess.“ „Þú veist að ég hef aldrei kom-
ið nálægt bakstri," sagði ég og höfðaði
til betri manns konunnar. „Einhvern
tíma verður allt fyrst," sagði hún,
„lestu þér bara til. Ég man ekki betur
en við eigum Helgu Sigurðar enn i
kústaskápnum. Var það ekki fyrsta
bókin sem þú gafst mér?“ spurði kon-
an og harmaði ekki, eftir allan okkar
búskap, að minna mig á þá róman-
tísku stund í tilhugalífinu er ég færði
henni matreiðslubókina Matur og
drykkur eftir Helgu Sigurðardóttur.
Ég kaus að svara ekki athugasemd-
inni en laumaðist í Helgu þegar allir
voru famir úr eldhúsinu. Ég fletti upp
á kaflanum „Brauð með pressugeri".
Þar sagði frú Helga að pressuger eða
þurrger ætti að vera frjáls verslunar-
vara því allt brauð sem bakað væri
með því væri hollara en brauð sem
önnur lyftiefni væru notuð í. Þá var
því lýst að pressuger væri svipað
kítti, rakt, með sérkennilegri ferskri
lykt, en því miður gætu húsmæður
ekki notfært sér það almennt. Heiga
skrifaði bók sína skömmu eftir stríð,
á tímum hafta og skömmtunarseðla,
svo ég gaf mér það að nú, á tímum
frelsis í viðskiptum, væri hægt að út-
vega pressuger. Það var þó ekki aðal-
atriðið. Frú Helga Sigurðardóttir
sagði það berum orðum í bók sinni að
húsmæður ættu erfitt með að útvega
sér það. í fræðslubókinni, sem konan
min vísaði mér á, var málinu beinlín-
is beint til hennar, húsmóðurinnar á
heimilinu, en alls ekki mín.
Ilmurinn af nýbökuðu
„Elskan,“ kaflaði ég til konunnar
og fékk hana á minn fund. „Nú erum
við í vanda stödd. Ég má alls ekki
handleika pressuger, eða svo segir í
uppskriftabókinni. Þetta er vist þér
einni ætlað,“ sagði ég og benti á þann
stað í bókinni þar sem Helga beindi
máli sínu til húsmæðra. Ekki er rétt,
vegna viðkvæmra, að hafa eftir þau
skflaboð sem ég fékk frá konunni en
svo mikið er víst að ilmur af nýbök-
uðu brauði barst ekki úr eldhúsinu
okkar þann daginn.
Fráleitt var þó rétt að leggja árar í
bát hvað snerti þetta nýja áhugamál
mitt. Við nánari lestur í Helgu Sigurð-
ar sá ég að bakstur brauðanna var of
flókinn fyrir mig. Ég treysti mér ekki
í lífræna lyftingu, hvorki með pressu-
geri, ölgeri, þurrgeri né súrdeigi. Ég
færði mig því yfir á næsta þrep bakst-
ursins og nefndi við konuna strax
næsta dag hvort við ættum ekki að fá
okkur brauðgeröarvél.
„Ég skal gefa þér brauögerðarvél,
minn kæri,“ sagði konan. „Vertu
samt ekki með neinar æFmgar, farðu
bara eftir uppskriftunum sem fylgja
vélinni." Ég vissi svo sem hvað hún
átti við og minntist góðra daga með
nokkrum matmönnum, félögum mín-
um. Einn þeirra hafði eignast brauð-
gerðarvél og notaði hana óspart. Hann
kryddaði brauðin hins vegar ekki eft-
ir bókinni heldur smekk. Girnilegust
þótti góð skvetta af búrbon-vískíi í
deigið. Við vorum árrisulir þá daga og
ilmurinn af nýbökuðu brauöinu var
höfugur.
Líklegt er því að ég blandi mér
meira inn í umræðuna næst þegar
þeir setjast hjá mér, fréttahaukamir,
og skiptast á uppskriftum. Hver veit
nema ég gauki að þeim sinni brauð-
sneiðinni hvorum, lítillega áfengri.
Það er ekki víst að þeir haldi eins stíft
fram kjötstrimlum og kútmögum eftir
það.
Skoðanir annarra
Gefnar upp sakir
„Hvaða hugs-
anlega réttlæt-
ingu gat Bill
Clinton forseti
haft til að gefa
tveimur fjár-
málamönnum á
flótta, Marc
Rich og Pincus
Green, upp sak-
ir á síðasta
morgni sínum í starfi? Tvímenning-
arnir, sem voru ákærðir 1983 í olíu-
sölumáli þar sem sagt er að ríkis-
stjórnin hafi verið svikin um 50
milljónir dollara, flúðu til Sviss þar
sem þeir hafa alla tíð síðan komið
sér hjá því að mæta fyrir rétt. Lög-
menn þeirra hafa haldið því fram að
ákærumar á hendur þeim hafi ver-
ið gallaðar og að þær hefðu aldrei
verið lagðar fram i dag. Samt hafa
þeir forðast að halda þessum rökum
á lofti í dómsalnum í nærri tvo ára-
tugi. Ólíkt flestum þeim sem gefnar
voru upp sakir á síðasta degi Clint-
ons í embætti hafa Rich og Green
aldrei greitt sekt, aldrei setið dag í
fangelsi, aldrei látið af hendi einn
dollar af meintum illa fengnum
gróða eða endurgreitt bandarískum
skattgreiðendum féð sem sagt er að
þeim sé skuldað.“
Úr forystugrein Washington Post
25. janúar.
Takiö loftslagiö alvarlega
„Helstu loftslagssérfræðingar
heims fullyrða að hitastig jarðar-
innar hækki hraðar en áður var
talið. Sameinuðu þjóðirnar hafa nú
kynnt þriðju svörtu skýrsluna. Vís-
indamennimir fullyrða að hækkun
hitastigsins á síðustu öld hafi verið
meiri en á undanfornum þúsund ár-
um. í skýrslu frá 1995 var gert ráð
fyrir að hækkun hita upp á 1 til 3,5
gráður. Nú telja vísindamenn að
hitastigið geti hækkað um 6 gráður.
Maðurinn sjálfur ber mesta ábyrgð.
Losun gróðurhúsalofttegunda
skiptir miklu máli. Nýleg skýrsla
Evrópusambandsins sýnir að hækk-
un hitastigsins hefur áhrif á efna-
hag í Evrópu í framtíðinni. Búast
má við flóðum og votviðri að vetrar-
lagi i N-Evrópu. Ekki verður hægt
aö fara í vetrarfrí í snjó. Hlutar
Spánar verða eyðimörk samkvæmt
spám vísindamannanna í skýrsl-
unni. Leiðtogar heimsins eru með
framtíö jarðarinnar í hendi sér.“
Úr forystugrein Aftonbladet 23.
janúar.
Harður sænskur dómur
„Er Noregur
„hálfbrjálað
víkingaland“,
utangarðsland
án félagslegrar
greindar?
Þannig lýstu
sænsku kvöld-
blöðin okkur
þegar forsætis-
ráðherrann
okkar var í heimsókn hjá bræðra-
þjóðinni. Þetta er harðasti dómur
Svía yfir okkur frá því að þjóðimar
tvær reyndu að sameina símaþjón-
ustufyrirtæki sín. Stikkorðin í þetta
sinn eru hvalur, selur og úlfur. Sví-
ar hafa svo sem orðið að þola ýmis-
legt fari maður út í það að stimpla
hver annan á Norðurlöndum.
Breskur fréttaritari kallaði Svíþjóð
á sínum tíma blöndu af Ameríku og
A-Þýskalandi. Við Norðmenn emm
sjálfsagt ekki jafn fullkomnir og Sví-
ar. Séu Svíar jafn klárir og við höf-
um haldið ættu þeir að skilja það
sem forsætisráðherrann okkar
reynir að útskýra fyrir þeim, nefni-
lega að hrefna og selur séu ekki í út-
rýmingarhættu. Úlfurinn er verri
höfuðverkur þar sem hann á ekki
samleið með fólki og sauðfé. Svíar
hafa fundið svarið. Þeir hafa fækk-
að sauöfé og flutt fólk frá jaðarsvæð-
um. Á þessu sviði erum við einnig
svolítið á eftir. Við vonumst þó til
að geta smátt og smátt lifað í sátt
við úlfmn. Við þurfum þó tíma til
þess, með eða án siðferðispredikana
stórabróöur.“
Úr forystugrein Aftenposten 25.
janúar.