Dagblaðið Vísir - DV - 17.03.2001, Page 11

LAUGARDAGUR 17. MARS 2001
11
I>V
Skoðun
Amma er Gvendur jaki
Che „amma“ Guevara
En þótt ég sé hræddur viö gam-
alt fólk þá er mér ekki illa við það.
Ég ber virðingu fyrir eldra fólki
sem kemur fram við mig eins og
manneskju. Ég kvíði þvi þegar
amma mín og vinkonur hennar
storma með Ólafi Ólafssyni niður
aö Alþingi í „Che Guevara-gírn-
um“. Og það er ekki vegna þess að
ég sé hræddur um að amma verði
sett inn. Nei, mér finnst leiðinlegt
að afar og ömmur þessa lands
þurfi að fara í stríð til að pabbar
og mömmur íslands muni eftir því
og komi almennilega fram við
það.
Þeir dagar eru liðnir sem gam-
alt fólk var góðlegt. Það er ekki til
neins að vera góður. Maður lifir
nefnilega ekki á góðmennskunni
strípaðri. Góðmennskan veitir
ekki skattaafslátt.
Kleinum hent í Alþingi
Unglingar ársins 1968 gerðu að-
súg að gömlu gildunum og segja
að eina vopn þeirra hafi verið ást-
in. Þeir börðu foreldra sína til
hlýðni með ástinni og börnin sín
líka. Þetta var fyrsta byltingin
sem var sjónvarpað beint. Svo
kom pönkið sem hippunum fannst
náttúrlega óttalega barnaleg bylt-
ing.
Byltingarnar og ósóminn hafa
vanalega verið bundin við unga
fólkið. Núna er unga fólkið hins
vegar afskaplega yfirvegað og sátt
við aðstöðu sína. Gamla fólkið er
hins vegar orðið dálítið pirrað.
Kannski stefnir það í byltingu ef
ekkert verður gert til að bæta kjör
þess. Kannski vaknar þingheimur
upp við það að mörg þúsund eldri
borgarar eru komnir niður á
Austurvöll og henda kleinum og
öðru bakkelsi í Alþingishúsið.
Götum í miðbænum verður lokað
með ruggustólum og mæðradags-
plöttum fleygt í Víkingasveitina.
Og amma, ef þú vilt endilega
byltingu skaltu bara hringja í
mig. Ég kann að steikja ágæt-
is kleinur.
Þegar ég var barn þá var ég
hræddur við unglinga. Þetta eltist
af mér þegar ég varð unglingur en
þá varð ég hræddur við börn. Enn
þá er ég hræddur við gamalt fólk
sem ég þekki ekki. Gamalt fólk
sem ég mæti í búðum, götum og
sundlaugum - sérstaklega sund-
laugum. í sundlaugunum grúppar
gamalt fólk sig saman og gerir
uppreist gegn samfélaginu og
ákveður, meðvitað eða ómeðvitað,
að brjóta lög. Það stendur í hóp
þar sem djúpa laugin fjarar út og
ræðir málin án tillits til sund-
fólksins - kannski um alheims-
byltingu eldri borgaranna. Ég
gæti alveg trúað því en ég er
stundum með hálfgert of-
sóknaræði þannig að ég trúi ekki
sjálfum mér.
Amma er Gvendur jaki
Gamlar konur ryðjast iðulega
fram fyrir mig í bönkum og öðr-
um þeim stöðum þar sem biðraðir
myndast. Þama er biðröðin á
Kaffibarnum reyndar undantekn-
ing. Núna er ég kominn með ein-
hvem heimabanka þar sem eru
engar biðraðir. Ég get setið ótta-
laus í skrifborðsstólnum og borg-
að reikninga. Elsta konan sem
Sigtryggur
Magnason
blaðamaður
kemur í heimsókn er amma mín.
Og talandi um ömmu mína þá
er ég dálítið súr út i Ólaf Ólafsson
landlækni. Hann er búinn að gera
Gvend jaka úr ömmu minni. Þeg-
ar ég slæðist í heimsókn þá þrum-
ar hún yfir mér um kjör eldri
borgara og hvernig samfélagið
hefur girt þá af. Hún má eiga það
hún amma að hún getur talað í
línuritum. Og auðvitað hafa aldr-
aðir verið girtir af. Það er dálítið
langt síðan það gerðist og það var
eiginlega ekki ég sem ber ábyrgð á
því. Það voru eiginlega foreldrar
mínir - börnin hennar ömmu.
Mín kyiislóð ræður engu um kjör
aldraðra. Það besta sem þessi kyn-
slóð getur gert fyrir eldri borgara
er að heimsækja afa sinn og
ömmu. Og við gerum það.
X-kynslóðin
Þeir sem eru gamlir núna voru
foreldrar árið 1968. Það voru böm-
in þeirra sem voru besta æska í
heimi. Æskan sem breytti heimin-
um, kveikti í skólunum og réðst
inn í sendiráðin. Foreldrunum
fannst það kannski ekkert at-
hugavert þá en ég held að
þeir hafi áttað sig. Það
er bara um seinan. 68-
kynslóðin er búin að
koma sér vel fyrir og
hefur hent hugsjónun-
um með gömlu muss-
unum.
Frá því ég man eftir
mér hefur ástandið á
unga fólkinu aldrei
verið jafn slæmt.
Þannig hefur það ver-
ið á hverju einasta
ári. Æskan er rotin
eins og kívi í vondum
ávaxtabar. Diskókyn-
slóðin var alveg tóm,
pönkkynslóðin var
illa lyktandi og ógn-
vekjandi, Duran-
durankynslóðin var
með bleik bindi, sítt
að aftan og axlapúða
og X-kynslóðin með
e-pillur í rassvasan-
um.
Ég man þegar e-
pillan kom í umræð-
una. Og af því að dæma hvernig
meðvitaðir pólitíkusar á besta
aldri töluðu þá var þessi plága alls
staðar. Maður beið alltaf eftir því
að einhver yrði dreginn upp á Al-
þingi sem eina unga eintakið sem
ekki væri útúrdópað. Það gerðist
ekki og allir töldu að það væri
vegna þess að það væri einfald-
lega ekki til á landinu.
68-kynslóðin var í öngum sín-
um. Hvernig gat þessu unga fólki
dottið i hug að til væri skaðlaust
vímuefni? Vissi þetta fólk ekki
neitt? Hvað hugsuðu foreldrar 68-
kynslóðarinnar á sínum tíma þeg-
ar virðulegir vísindamenn boðuðu
útvíkkun hugans með hjálp LSD?
Ó boj.
Rítalín-
aöur
Grettir
Ung-
lingar eru
vondir.
Þeir ha
alltaf ver-
ið
Kannski vaknar þing-
heimur upp við það að
mörg þúsund eldri borg-
arar eru komnir niður á
Austurvöll og henda
kleinum og öðru bakkelsi
í Alþingishúsið. Götum í
miðbœnum verður lokað
með ruggustólum og
mœðradagsplöttum fleygt
í Víkingasveitina.
en í minn-
ingunni
eru þeir
bara
ágætir.
vondir. Hver man ekki eftir
drykkjulátunum í Agli Skalla-
grímssyni þegar hann var dreng-
ur. Grettir sterki var ekki sérlega
dælt barn, hann væri örugglega á
rítalíni í dag. Og verður rítalinað-
ur Grettir 21. aldarinnar einhvern
tímann hetja?
Það er afskaplega auðvelt að
eyðileggja börn. Þannig hefur það
aUtaf verið. Áður gerði fámennið
og áreitisleysið það að verkum að
foreldrar voru stærsti áhrifaþátt-
urinn. Þá var alveg ljóst hvar
ábyrgðin lá - hjá foreldrunum.
Núna höfum við sjónvarpið og
alla fjölmiölana, skólann og aðrar
„menntastofnanir". Eftir skóla-
væðinguna benda foreldrar alltaf
á aðra þegar kemur að ábyrgðinni
á lifi barna sinna. Grunnskólinn
er auðvitað hlægilegur, nei ekki
hlægilegur, sorgleg-
■. Ég óttast það
að senda
börnin mín í
skóla af því
mér þykir
vænt um
þau.
Eitt sinn ung
Fólk sem kallar sig fullorðið
segir oft að unga fólkið beri enga
virðingu fyrir þeim sem eldri eru.
„Það verða allir gamlir," segir það
í ásökunartón. En það hafa líka
allir verið ungir og í raun miklu
fleiri en lifa það að vera gamlir.
Fólk gleymir því oft og í því felst
hluti af vandamálinu. Þegar fólk
er ungt þá hefur það þörf til að
marka sér sérstöðu, skera á bönd-
in við foreldrana.
Ungt fólk hrærir i heiminum,
gerir heimskulega hluti og gáfu-
lega. Ungt fólk leitar sjálfstæðis
með vali á tónlist sem eldra fólk
hatar. Þannig er það með Eminem
og þannig var það með Rolling
Stones. í raun voru
Rollingarnir alveg
jafn skelfileg
fyrirmynd -
Skoöanir annarra
Rússneskt njósnafár
„Ef trúa má rík-
isstjóm Vladímírs
Pútíns gengur
njósnafaraldur
meðal þegnanna
yfir Rússland.
Tvenn lokuð rétt-
arhöld, yfir gamal-
reyndum stjómar-
erindreka og háskólaborgara,
standa nú yfir. Innan skamms verða
nokkrir til viðbótar ákærðir. Það,
segir Öryggisþjónusta sambandsrík-
isins, eða FSB, arftaki sovésku
leyniþjónustunnar KGB, er aðeins
toppurinn á ísjakanum. I ársskýrslu
hennar kom fram að hún hefði
fylgst með 350 Rússum sem störfuðu
fyrir erlendar leyniþjónustur. Marg-
ir Rússar eru slegnir yfir þessum
fréttum en ekki vegna þess að meint
ríkisleyndarmál hafi glatast. Fólkið
sem er fyrir rétti er virtir háskóla-
borgarar, vísindamenn, blaðamenn
og stjórnarerindrekar og það er
greinilegt að ákærurnar eru tilbún-
ingur.“
Úr forystugrein Washington Post
15. mars.
Styttur og lifandi fólk
„Mótmælin gegn eyðileggingu
Talebana á ómetanlegum listafjár-
sjóðum í Afganistan eru fullkom-
lega réttmæt. En maður getur furð-
að sig á þvi að mótmælin gegn
versnandi lífskjörum lifandi fólks af
völdum Talebana hafa verið miklu
daufari. Maður getur líka furðað sig
á því að hættan á hungurdauða
milljóna Afgana hefur ekki vakið
mikla athygli. Þvert á móti brýst
reiðin í garð Talebana fram í sífellt
meira skeytingarleysi umheimsins
gagnvart þjáningum þjóðarinnar,
eins og starfsmaður hjálparstofnun-
ar bendir á í blaðinu í dag. Hann
óttast að eyðileggingin á Búdda-
styttunum í Afganistan muni ekki
aðeins auka á andstyggð umheims-
ins, heldur einnig draga úr að-
stoðinni, sem er þó lítil fyrir.“
Úr forystugrein Politiken 15.
mars.
Goðsögnin og
réttinom
„Zapatistahreyf-
ingin í Mexíkó er
ekki nein venjuleg
skæruliðasamtök.
Þau hafa ekki
hleypt af skoti í sjö
ár og yrðu auðveld
bráð hermanna kæmi til átaka.
Marcos, grímuklæddur leiðtogi
samtakanna, heyr orrusturnar á
þeim vígvelli sem hann er sterkast-
ur á: í fjölmiðlunum. Margir
menntamenn í Mexíkó eiga erfítt
með að sætta sig við sviðsetningar
hans og marxistaslagorðin sem
flæða úr munni hans. En Marcosi,
sem sjálfur er ekki indíáni, er að
takast það sem engum suður-amer-
ískum leiðtoga hefur tekist áður,
það er að setja þarfir og réttindi
frumbyggjanna efst á dagskrána hjá
ríkinu. Nýr forseti Mexíkó,
Vincente Fox, hefur lagt fram laga-
frumvarp sem staðfestir réttindi
frumbyggjanna. Yrði farið eftir lög-
unum yrðu stórfelldar breytingar á
efnahagnum og þjóðfélaginu."
Úr forystugrein Dagens Nyhet-
er 16. mars.
Evrópusambandið hótar
„Norsk yfirvöld byggðu á þjóðar-
rétti þegar þau settu á bann við inn-
flutningi á kjöti og kjötafurðum frá
öllu ESB og EFTA-svæðinu. Þrátt
fyrir hótanir framkvæmdastjórnar
ESB um gagnaðgerðir heimilar end-
urskoðað öryggisákvæði EES-sam-
komulagsins einstökum löndum að
grípa tU ákveðinna varnaðarað-
gerða þegar heUsu dýra og manna
er alvarleg hætta búin. Hávaðinn í
ESB núna er ekki vegna aðgerða
Noregs. Ástæðunnar á að leita hin-
um megin Atlantshafsins. Það svið-
ur meira þegar Bandarikin loka
landamærum sínum fyrir matarinn-
flutningi frá ESB. Taugaveiklun
ESB stafar einnig af skærum sem
margir óttast að breytist í viðskipta-
stríð miUi ESB og Bandaríkjanna."
Úr forystugrein Aftenposten 15.
mars.