Dagblaðið Vísir - DV - 17.03.2001, Blaðsíða 10

Dagblaðið Vísir - DV - 17.03.2001, Blaðsíða 10
10 Skoðun LAUGARDAGUR 17. MARS 2001 Útgáfufélag: Frjáls fjölmiölun hf. Stjórnarformaður og útgáfustjóri: Sveinn R. Eyjóifsson Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason Aðstoóarritstjóri: Jónas Haraldsson Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000 Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999 Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777 Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/ Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is Akureyri: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 461 1605 Setning og umbrot: Frjáls fjölmiölun hf. Plötugerö: ísafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf. Áskriftarverö á mánuði 2050 kr. m. vsk. Lausasöluverð 190 kr. m. vsk., Helgarblaö 280 kr. m. vsk. DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endur- gjalds. DV greiðir ekki viömælendum fyrir viötöl viö þá eða fyrir myndbirtingar af þeim. Land tcekifœra-skorts Tíu af hundraði landsframleiðslunnar í Finnlandi eru borin upp af erlendri fjárfestingu, en aðeins tvö af hundraði hér á landi. Þetta segir okkur, að fjárglöggir er- lendir aðilar með auraráð eru fimmfalt fúsari að festa peninga sína í Finnlandi en hér á landi. Finnland og Svíþjóð eru orðin lönd tækifæranna á Vesturlöndum. Hátæknibyltingin í löndunum tveimur sogaði til sín erlent íjármagn á síðari hluta nýliðins ára- tugar. Svo hratt gerðist þetta í Svíþjóð, að sum árin tvö- faldaðist erlend fjárfesting miili ára. Fjárfesting í hlutabréfum hefur önnur áhrif en lán, sem þarf að endurgreiða. Þess vegna teljast hlutabréf í eigu útlendinga ekki til skulda þjóðarbúsins. Lántökur í útlöndum eru þvi lakari þróunarkostur en sala á hluta- bréfum íslenzkra fyrirtækja til erlendra aðila. Hagvexti okkar hefur síðan 1997 verið í of miklum mæli verið haldið uppi af lántökum í útlöndum. Löng er- lend lán voru lengst af um og innan við 50% af landsfram- leiðslunni, en fóru í fyrra upp í 86%, sem er hæsta hundraðstala, sem mælzt hefur i sögunni. Sömu sögu er að segja af erlendum skammtímalánum. Þau voru lengi svipuð og gjaldeyrisforðinn, en hafa nú á fáum árum rokið upp undir þrefaldan gjaldeyrisforða. Allar þær viðmiðunartölur, sem hér hafa verið nefndar, eru langt yfir alþjóðlegum hættumörkum. Erlendar skuldir þjóðarinnar i heild fóru i fyrra sem hlutfall af landsframleiðslu yfir meðaltal Afríku, sem er mest skuldsetta álfa heimsins. Þetta kann ekki góðri lukku að stýra, hvað sem ríkisstjómin segir. Við verðum að snúa af braut endalausrar skuldasöfnunar. Því miður mun ástandið enn versna á þessu ári. Við- skiptahallinn gagnvart útlöndum verður svipaður og í fyrra samkvæmt spám fjármálastofnana, rúmlega níu af hundraði landsframleiðslunnar. Þetta er íjórða árið í röð með stjarnfræðilegum viðskiptahalla. Að hluta stafar viðskiptahallinn að vísu af miklum fjárfestingum lífeyrissjóða í útlöndum og er að því marki réttlætanlegur, svo framarlega sem skynsamlega er fjár- fest. Mikilvægt er, að öryggissjóðir landsmanna séu sum- part fjárfestir utan við séríslenzkar hagsveiflur. Að mestum hluta felur viðskiptahallinn þó í sér hættu- lega skuldsetningu, sem hlýtur að enda með ósköpum. Lánstraust þjóðarinnar hlýtur að dofna eins og Afríku- ríkjanna í sama flokki. Við þurfum að breyta innstreymi fjármagns úr lántökum yfir í hlutabréfasölu. Fjárfestingartraust felur í sér meira traust en láns- traust gerir. Við getum haft lánstraust, þótt erlendir aðil- ar efist um, að öll lánin fari i nógu arðbæra hluti, en við höfum ekki fjárfestingartraust, nema erlendir aðilar telji, að hlutafé þeirra fari til arðbærra þarfa. Því miður eru ekki líkur á, að erlendir aðilar hafi mik- ið álit á ráðagerðum stjórnvalda um hrikalegar fjárfest- ingar í stórvirkjun við Kárahnjúka og álveri á Reyðar- firði. Það verður í fyrsta skipti í sögunni, að stóriðja hér á landi er ekki borin uppi af erlendu hlutafé. í stað þess að gæla við risaeðluhugmyndir, sem njóta lítils trausts fjárfesta í útlöndum, ber stjórnvöldum að reyna að hlúa að menntun og simenntun í hátækni og öðrum nútímafræðum, svo að hér á landi kvikni við- skiptatækifæri, sem freisti erlendra hluthafa. Það ætti að vera meginverkefni íslenzkra stjórnvalda að búa í haginn fyrir aðstæður, sem sannfæri erlenda fjárfesta um, að ísland sé land tækifæranna. Jónas Kristjánsson DV Rætur stríðsátaka Nú bendir ýmislegt til þess að Makedónía verði næsti vígvöllurinn á Balkanskaga. Skæruhernaður Al- bana hefur nú breiðst út til tveggja borga í vesturhluta Makedóníu, þar sem Albanar eru i meirihluta, og mun sjálfsagt magnast enn frekar. Stjómvöld í Makedóníu eru ákveðin í að kæfa uppreisnina en draga má í efa að stjórnarherinn sé fær um það vegna þess hve illa hann er vopnum búinn. Og þar sem NATO hefur lýst því yfir að bandalagið hyggist ekki skerast í leikinn má gera ráð fyrir því að skæruliðar haldi sínu striki. Nú er hætta á þvi að borgarastyrjöld brjótist út. Hvaðan má rekja þessi átök? í raun ætti það ekki að koma á óvart að Makedónía yrði næst í röðinni eftir þjóðernisstríðin í Slóveniu, Króatíu, Bosníu og Kosovo, þótt þær stríðshörmungar sem átt hafa sér stað á Balkanskaga síðasta ára- tuginn ættu að vera víti til varnað- ar. Sú skoðun var viðtekin eftir að Bosníustríðinu lauk árið 1995 að næsta Balkanstríðið yrði háð í Makedóníu og að jafnvel meiri líkur væru á því að borgarastyrjöld bryt- ist þar út en í Kosovo. í Makedóníu mátti líkja samskiptum slavneska meirihlutans og albanska minni- hlutans við „friðsamlega sambúð", frið sem gæti rofnað af minnsta til- efni. Á síðasta áratug létu Albanar æ meira að sér kveða með kröfum um aukin pólitisk, efnahagsleg og menningarleg réttindi. Þegar Makedónía lýsti yfir sjálfstæði árið 1991 tóku Albanar ekki þátt í þjóð- aratkvæðagreiðslunni í mótmæla- skyni. Staða þeirra styrktist þó við sjálfstæðið og þeir fengu aukin rétt- indi. Leiðtogar Albana lögðu í fyrstu áherslu á fullan aðskilnað með stofnun sjálfstæðs ríkis, Makedóníu-Albana. Þegar þeir féllu frá þeirri kröfu gerðu þeir tilkall til aukinna áhrifa í makedóniskum stjórnmálum. Þótt hófsamir Alban- ar eigi aðild að stjórn Makededóníu fara Slavar með pólitískt forræði. Makdedóníu-Slavar hafa lengi óttast að þeir verði komnir í minnihluta eftir nokkra áratugi vegna hærri fæðingartíðni meðal Albana. Ef þjóðemisdeilurnar magnast enn frekar er hugsanlegt að ríkinu verði skipt i einhvers konar kantónur með víðtækri sjálfstjórn, þótt það héldist saman að öðru leyti. Hugmyndir um Stór-Albaníu Skýringar stjórnvalda i Makedóníu á skæruhernaðinum voru fyrirsjáanlegar: Þau segja að markmið uppreisnarmanna séu að koma á fót stór-albönsku ríki og að barátta þeirra sé runnin undan rifjum Kosovo-Albana. Þetta er of einföld túlkun: Það er vonlaust að • f •f \ ■ \ /I Afi i?Wt! i » ■ > M 1 ■ S: ,y.yÆ- Skæruhernaöur Albana í Makedóníu hefur magnaö spennu milli slav- neska meirihlutans og albanska minnihlutans. Svo gæti fariö aö borgara- styrjöld brytist út. slíta skæruhernaðinn algjörlega úr samhengi við réttindabaráttu Albana og þótt sumir skæruliðar séu fylgjandi stofnun stór-al- bansks ríkis er það ekki ráðandi skoðun í Makedóníu, Albaníu eða Kosovo. Vitaskuld gera albönsk áhrifaöfl í Kosovo sér grein fyrir því að forsenda þess að vestræn ríki fallist einhvem tíma á sjálf- Erlend tíðindi Valur Ingimundarson stjórnmála- sagnfræöingur stæðiskröfur þeirra sé sú að Makedónía leysist ekki upp. Þaö er tómt mál að tala um einhvers konar sameiningu Kosovo og þess svæöis þar sem albanski minni- hlutinn í Makedóníu býr. Þeir Kosovo-Albanar sem flúðu tíma- bundið til Makedóníu, þegar júgóslavneski herinn og serbnesk- ar öryggissveitir gengu berserks- gang i Kosovo eftir að hernaðarí- hlutun NATO hófst vorið 1999, hafa vissulega samúð með málstað Makdedóníu-Albana. En Kosovo- Albanar vita að glati þeir stuðn- ingi alþjóðlegra stofnana eiga þeir sér ekki viðreisnar von, enda eru þeir algerlega háðir þeim í póli- tískum og efnahagslegum skiln- ingi. Af þeim sökum væri það full- komin fásinna að ljá hugmyndum um Stór-Albaníu lið, eins og þeir hafa sjálflr bent á. Viðbrögð Makedóníustjórnar Þótt líta verði á albönsku samfé- lögin í Kosovo, Makedóníu og Al- baníu sem sjálfstæðar heildir er sú skoðun viðtekin í Grikklandi, Búlgaríu og Makedóníu að svo sé ekki. Þar lifir goðsögnin um Stór- Albaníu enn góðu lífi og þar er varað við afleiðingum þess að stofna slíkt ríki. Fjandmenn Grikkja, Tyrkir, fengju þá beinan aðgang að fornu áhrifasvæði, Balkanskaga. Þetta er ein ástæða þess hve Grikkir og Búlgarar voru andsnúnir hernaöaríhlutun NATO í Kosovo. NATO reynir nú að sigla milli skers og báru í samræmi við nýjustu forskrift vestrænna hern- aðarfræða: að taka enga áhættu og forðast mannfall í eigin liði með öllum ráðum. Slavar í Makedóníu eru mjög fjandsamlegir NATO vegna loftárásanna á Serbíu, Svartfjallaland og Kosovo og segja það hafa gengið erinda Albana. Á hinn bóginn vilja Albanar gera aUt tU þess halda stuðningi NATO. Viðbrögð stjómvalda í Makedóníu skipta nú miklu máli. Hugmyndir um að beita fuUri hörku með hern- aðarmeðulum og setja neyðará- standslög eru mjög hættulegar vegna þess að þær gætu aukið stuðning albanska minnihlutans við aðgerðir skæruliða. Þá ykist ekki aðeins hættan á borgarastyrj- öld; það gæti einnig leitt til stríðs- ástands annars staðar á Balkanskaga. Clintonj Clintoni, Clinton... Ég er búinn að fá alveg nóg Þú cettir kannski bara að gefa honum upp sakir.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.