Dagblaðið Vísir - DV - 26.10.2001, Side 11

11
FÖSTUDAGUR 26. OKTÓBER 2001____________________________
X>V ______________________________________________________ Neytendur
Frumvarp til laga um fasteignakaup:
Mikilvæg réttarbót
- með mörgum athyglisverðum nýjungum
í nýju frumvarpi um fasteigna-
kaup, sem væntanlega tekur gildi 1.
júní 2002, eru margar nýjungar og í
þeim felst mikil réttarbót, bæði fyr-
ir kaupendur og seljendur. Neyt-
endasíðan gluggaði i frumvarpið og
skoðaði athyglisverða kafla sem í
því eru.
Lögin munu gilda í öllum fast-
eignakaupum en eru frávíkjanleg
semjist svo um, nema þegar um
svokölluð neytendakaup er að ræða.
Neytendakaup eiga sér staö þegar
keyptar eru fasteignir af þeim sem
hafa atvinnu af því að byggja og
selja íbúðarhúsnæði. Afar brýnt
þykir að bæta réttarstöðu neytenda
við slík kaup, enda oft ekki jafnræði
með einstaklingi sem er að kaupa
íbúðarhúsnæði, e.t.v. í fyrsta sinn,
og stóru byggingarfyrirtæki sem
selur tugi eða fleiri íbúðir á ári.
Reglur laganna munu því veita í
þeim tilvikum neytendum vernd
sem ekki er heimilt að víkja frá í
samningum.
Ástandsskýrslur
Helsta nýjungin er ef til vill sú að
í bígerð er að þeir sem hyggjast
selja fasteign láti fylgja með henni
svokallaða ástandsskýrslu. Ástands-
skýrsla er gerð af hlutlausum aðila
sem hefur opinbert leyfi tii að gera
slíka skýrslu og greiðir seljandinn
fyrir þá vinnu. Á hún m.a. að taka
til eftirfarandi þátta fasteignar:
(a) Lýsing á byggingartíma fast-
eignar og byggingarefni hvers hluta
hennar,
(b) stærðar, bæði flatarmáls og
rúmmáls, eignarinnar í heild og
flatarmál hvers rýmis fyrir sig,
(c) skipan herbergja og allra ann-
arra rýma í fasteign og skal sérstak-
lega tekið fram ef fasteign er ekki í
samræmi við samþykktar teikning-
ar byggingaryfirvalda,
(d) að hvaða leyti einstakir hlutar
eða búnaður fasteignar hefur verið
endurnýjaður frá því fasteign var
byggð,
(e) ástand fasteignar og einstakra
hluta hennar með hliösjón af aldri
hennar, byggingarefni og gerð.
(f) hvort á eign séu raka- eða
lekaskemmdir eða hvort líklegt sé
að í fasteign sé raki eða leki,
(g) hvort einhverjir gallar séu á
fasteign, einkum hvort hún og bún-
aður hennar sé ekki í samræmi við
fyrirmæli í reglum sem giltú um
þau atriði er fasteign var byggð,
hvort á henni séu skemmdir sem
séu meiri en telja megi til venjulegs
slits miðað við aldur hennar eða
endurbætur, sem á henni hafa verið
gerðar, hvort hönnunargallar séu á
fasteign eða búnaði hennar eða aðr-
ir gallar.
Ef galli sem ekki er tilgreindur i
ástandsskýrslu finnst í fasteign, eða
fasteignin reynist ekki í samræmi
við skýrsluna getur kaupandi krafið
höfund hennar um bætur vegna
beins og óbeins tjóns sem hann hef-
Þjóðarauður-
inn falinn í
fasteignum
- og því mikilvægt að setja skýra löggjöf um þau mál
„í gegnum tíðina
hefur það verið
þýðingarmikill
þáttur í hagsmuna-
baráttu Húseig-
endafélagsins að
stuðla að réttarbót-
um á þeim réttar-
sviðum sem snerta
fasteignir og eig-
Sigurður Helgi endur þeirra,“ seg-
Guöjonsson. ir sigurður Heigi
Guðjónsson, formaður Húseigendafé-
lagsins. „Mjög mörg mál koma til
kasta félagsins viðvíkjandi viðskipti
með fasteignir og vanefndir á þeim.
Um fasteignakaup skortir bagalega,
að mati félagsins, löggjöf sem kveði
skýrt á um það hvernig slík kaup
skuli gerast og hver séu réttindi og
skyldur aðila og skilgreining á van-
efndum og hverju þær varði.“
Ráðherra á þakkir skildar
„Þjóðarauöur okkar er að stórum
hluta í fasteignum falinn og oftast
er aleiga fólks undir í viðskiptum
um slíkar eignir. Samningar um
fasteignakaup eru algengustu og
þýðingarmestu samningarnir sem
venjulegt fólk gerir sín á milli og
sætir i raun furðu að ekki skuli fyr-
ir löngu hafa verið sett lög á þessu
mikilvæga sviði. Við hjá Húseig-
endafélaginu höfum barist fyrir
bættri löggjöf um fasteignir en talað
fyrir daufum eyrum. Dómsmálaráð-
herra á því þakkir skildar fyrir for-
göngu sína í þessu máli og á hún
heiður skilinn fyrir að hafa tekið á
því af slikum skörungsskap og
krafti sem raun ber vitni."
Flest ágreinings- og álitamál
vegna fasteignakaupa eru tilkoinin
vegna þeirrar réttaróvissu sem leið-
ir af skorti á skráðum lagareglum
og eru því eftirmál og ágreinings-
efni mjög tið í fasteignaviðskiptum.
Þess vegna telur Húseigendafélagið
brýna þörf á þessari löggjöf um fast-
eignakaup."
Óljósar, óskráðar reglur
„Um fasteignakaup er og hefur
verið beitt ákvæðum lausafjár-
kaupalaganna nr. 39/1922 með lög-
jöfnun og ýmsum ólögfestum regl-
um og sjónarmiðum og byggist rétt-
arstaða aðila slíkra viðskipta ekki
síst á dómafordæmum. Réttarstaða
aðila í fasteignakaupum byggist
ekki á skráðum og aðgengilegum
réttarreglum, sem almenningur get-
ur kynnt sér og vísað til. Óskráðar
reglur og dómafordæmi eru óljósar
og ótraustar réttarheimildir og ekki
kunnar nema tiltölulega fáum sér-
fræðingum.
Mjög erfitt hefur verið fyrir
venjulega kaupendur og seljendur
að gera sér grein fyrir réttindum
sínum og skyldum og vanefndaúr-
ræðum sínum á þessu sviði. Leiti
aðilar til lögfræðinga eru svörin og
ráðleggingarnar oftar en ekki i vé-
fréttastíl. Það hefur t.d. verið mjög á
huldu hvenær fasteign telst gölluð
og hvenær ekki og til hverra úr-
ræða skal og má grípa og hvers þarf
að gæta í því efni.
Með skýrri og ítarlegri löggjöf
um fasteignakaup verða þessi við-
skipti öruggari og fækkar mjög
ágreiningsefnum og eftirmálum og
dómsmálum, sem er sá dilkur sem
réttaróvissan á þessu sviði hefur
dregið á eftir sér. Eru mörg sorgleg
dæmi um veruleg fjárhagsleg
skakkafoll aðiia þegar slík mál hafa
farið fyrir dómstóla og gildir þá oft
einu hvort menn „vinna" mál eða
tapa því,“ segir Sigurður Helgi.
Stór fjárfesting
Og því mikilvægt aö setja skýrar reglur sem eru til hagsbóta fyrir kaupendur og seljendur.
ur oröið fyrir af þeim völdum. Því
verður það skilyrði leyfisveitingar
til að gera ástandsskýrslur að um-
sækjandi um það leggi fram stað-
festingu um að hann hafi keypt
ábyrgðartryggingu vegna þess
starfa síns.
Reglur um ástandsskýrslur eru
algert nýmæli í íslenskri löggjöf og
einsýnt að nokkurn tíma tekur að
undirbúa framkvæmd þeirra. Þvi er
talið eðlilegt að gildistaka þeirra
verði síðar en annarra reglna frum-
varpsins.
Smágallar
í frumvarpinu er einnig tekið á
gallamálum sem upp geta komið og
eru algeng í fasteignaviðskiptum
hérlendis en flest dómsmál sem rek-
in eru milli kaupanda og seljanda
fasteignar eru vegna ágreinings um
hvort fasteign var göiluð eður ei.
Ákvæðin þar að lútandi eru alger
nýjung i íslenskum réttarreglum
um fasteignakaup og er þeim ætlað
að skýra réttarstöðuna um þetta
efni. í greinargerð með frumvarp-
inu er vakin sérstök athygli á þeirri
reglu að sé ágalli á notaðri fasteign
svo smávægilegur að „hann nái
ekki að rýra verðmæti hennar „svo
nokkru nemi“ þá telst hann ekki
galli í skilningi laganna, nema selj-
andi hafi sýnt af sér sök. Ástæða
þessa er sú að allt of mikið hefur
verið um að kaupendur hafi uppi
kröfur vegna ágalla á fasteign, sem
eru í raun smávægilegir miðað við
þá staðreynd að um notaðar eignir
er að ræða, oft eignir sem eru ára-
tugagamlar og eru óhjákvæmilega
farnar að láta eitthvað á sjá vegna
eðlilegs slits.
Hefur mikið borið á óraunhæfum
væntingum kaupenda, sem óeðlilegt
er að seljandi eigi að þurfa að
standa undir.
Ástæðulaust er þó að láta selj-
anda losna undan ábyrgð hafi hann
sýnt af sér saknæma háttsemi og er
því sá fyrirvari gerður að ágalla-
þröskuldur eigi ekki við í þeim til-
vikum. -ÓSB
Verðkönnun Samkeppnisstofnunar á kostnaði við að skipta um hjólbarða:
Meðalverð hækkaði um 21% milli ára
Meðalkostnaður við skiptingu,
umfelgun og jafnvægisstillingu hjól-
barða á fólksbíl hefur hækkað um
21% frá því sambærileg könnun var
gerð síðasta haust. Á sama tíma hef-
ur vísitala neysluverðs hækkað um
8% og launavísitalan um 9,1%. Þess-
ar upplýsingar koma fram í frétta-
tilkynningu frá Samkeppnisstofnun
sem 15. október kannaði verð hjá 26
hjólbarðaverkstæðum á höfuðborg-
arsvæðinu. Sem kunnugt er eiga bíl-
ar að vera komnir á vetrarhjólbarða
þann 1. nóvember nk.
Eins og sjá má á töflunni reyndist
skiptingin dýrust hjá Gúmmívinnu-
stofunni Skipholti og Réttarhálsi,
þar sem hún kostaði 4917 kr„ og
Hjólbarðastofunni BUdshöfða, 4900
kr. Ódýrust var þjónustan hjá
Kaldaseli ehf. á Dalvegi í Kópavogi,
eða 3800 kr„ og hjá Vöku hf„ Elds-
höfða, 4000 kr. Munurinn á hæsta
og lægsta verði var 1117 kr. eða tæp-
lega 30%.
Einnig kannaði Samkeppnisstofn-
un verð á skiptingu, umfelgun og
jafnvægisstillingu á hjólbörðum
sendibUa, auk verðs á negldum og
ónegldum hjólbörðum. Þær niður-
stöður má finna á heimasíðu stofn-
unarinnar www.samkeppni.is.
TiililililililiiiliíilM^V^
.....
Fólksbtlar Sendiferdabilar
Fyrirtæki
Barðinn
Bæjardekk
Dekkiö

Hjólbaröav. Grafarvogs
Hjólbaröav. Klöpp)íji0i
Hjóibaröav. Nesdekk
HjólbaröaviögeröirVesturbæjar
Hjólbaröaviögerðir Bilaspítalans
Hjólbaröahollin
Hjólbaröaþjónusta Hjalta