Dagblaðið Vísir - DV - 26.10.2001, Blaðsíða 28

32
Tilvera
-*----------
FÖSTUDAGUR 26. OKTÓBER 2001
1>V
Gunnlaugur Scheving: Haustkvöld
Sumar sveitalífsmyndir hans minna á helgimyndir.
Prír stórviðburðir í Listasafni íslands á morgun:
Scheving, gagna-
grunnur og netstofa
Tónlist í Dómkirkjunni:
Rafrænt verk
fyrir kór og
einsöngvara
Á sunnudag hefj-
ast Tónlistardagar
Dómkirkjunnar i
Reykjavík í 20.
sinn. í þessari ár-
vissu veislu fyrir
áhugafólk um
kirkjulega tónlist
er enn á ný boðið
upp á frumflutning
á nýju verki. Jafn-
framt því sem Tón-
listardagamir eiga tuttugu ára afmæli
eru þetta fyrstu Tónlistardagamir á nýj-
um aldartug og því vel við hæfi að frum-
flutta verkið er rafrænt, en tónskáldið
er fyrrverandi félagi í kómum, nú tón-
skáld á Ítalíu, Þuríður Jónsdóttir.
Verk hennar, Rauður hringur, er
jafnframt skrifað fyrir blandaðan kór og
þrjá einsöngvara og verður frumflutt á
setningartónleikum Tónlistardaganna
sunnudaginn 28. október, kl. 17.00, í
Dómkirkjunni. Á þeim tónleikum verð-
ur einnig vígður nýr flygill kirkjunnar
og flytur Dómkórinn, auk Alinu Dubik,
verk eftir Fauré og Mendelssohn við
undirleik Hrefnu Eggertsdóttur, undir
stjórn Marteins H. Friðrikssonar.
Brúökaup Tonys og Tinu
Stefán Bjarnarson (Tony) og Halldóra
Jónsdóttir (Tina)
Villt veisla
í Mosfellsbæ
Leikfélag Mosfellssveitar hefur
haflð sýningar á Brúðkaupi Tonys
og Tinu eftir Nancy Cassaro og
fleiri. Formið er svokallað gagn-
virkt leikhúsform þar sem áhorf-
endur taka virkan þátt í sýning-
unni.
Gestir streyma til kirkjunnar líkt og
þeir væru að sækja hefðbundið brúð-
kaup. Á móti þeim taka fjölskyldumeð-
limir brúðhjónanna sem þekkja að sjálf-
sögðu alla - þó svo misjafnlega mörg ár
séu síðan þeir hafa hitt ættingja sína.
Eins og gerist og gengur innan mann-
margra fjölskyldna er misjafn sauður í
mörgu fé og ekkert er til sparað i per-
sónusköpun verksins.
Leikstjóri er Guðný María Jónsdóttir
og alls taka 23 leikarar þátt i sýningunni
og reiknað er með að hámarki 50 gest-
um í brúðkaupinu þannig að nálægð
leikara og áhorfenda er mikil.
Hafnarfjarðarkirkja:
Beethoven og
Hafliði
Sigurgeir Agn-
arsson seflóleikari
og Steinunn Birna
Ragnarsdóttir pí-
anóleikari efna tfl
tónleika i Hásölum,
safhaðarheimili
Hafnargarðar-
kirkju, á sunnudag-
inn kl. 16.
Á efnisskránni
er sónata nr. 6 í C-
dúr eftir Luigi Boccherini, sónata op.
102, nr. 1, eftir L.v. Beethoven, Solitaire
eftir Hafliða Hallgrímsson og Le Grand
Tango eftir Astor Piazzolla.
Undanfarin ár hefur Sigurgeir verið
búsettur í Þýskalandi og er um þessar
mundir að ljúka námi við Robert
Schumann-tónlistarháskólann í
Dússeldorf.
Steinunn Bima er íslenskum tónlist-
aráhugamönnum löngu kunn fyrir
virka þátttöku í islensku tónlistarlífi.
Jafnframt mun Bryndís Halla Gylfadótt-
ir sellóleikari koma fram á tónleikunum
og aðstoða við flutning á einu verkanna.
Á morgun er stór dagur í sögu Lista-
safns íslands. Opnuð verður yfirlitssýn-
ing í öllum sölum safnsins d verkum
Gunnlaugs Schevings, eins af merkustu
myndlistarmönnum landsins á öldinni
sem leió; opnaður verður gagnagrunn-
ur Listasafnsins og svokölluð Netstofa
þess.
Markmið yfirlitssýningarinnar á
verkum Gunnlaugs Schevings
(1904-1972) er að sýna allan listferil
hans, og gefur þar að líta fjölda verka
sem aldrei hafa sést opinberlega áður.
Á veggjum safnsins verða um 90 mynd-
ir eftir Gimnlaug, olíumálverk, teikn-
ingar og tréristur frá áranum
1928-1970, en auk þess era sýndar
myndir hans í stafrænum gagna-
grunni. Alls á Listasafn íslands tæp-
lega 2000 verk eftir Gunnlaug (mál-
verk, teikningar, vatnslitamyndir,
skissubækur og grafíkverk) sem lista-
maðurinn ánafnaði því sjálfur. Fyrsta
yfirlitssýning á verkum hans í Lista-
safni íslands var haldin 1970, og fyrir
fjórum áram var stór sýning úr eign
safnsins á verkum Gunnlaugs þar sem
áhersla var lögð á að gefa innsýn í
sköpunarferli verka hans. „Þar sýnd-
um við skissur, teikningar, vatnslita-
myndir - undirbúningsmyndir undir
þessi stóru olíumálverk," sagði Ólafur
Kvaran, forstöðumaður Listasafnsins
og sýningarstjóri, í viðtali við DV fyrr
í haust: „Nú verða eingöngu sýnd mál-
verk, en þessar tvær sýningar á verk-
um hans, 1997 og 2001, mynda eitt
metnaðarfyllsta rannsóknarverkefni
sem við höfum ráðist í hér á safninu."
Sýningin stendur til 9. desember.
Alþýðan í öndvegi
Gunnlaugur Scheving fæddist 1904
og ólst upp á Austurlandi. Seyðisfjörð-
ur var heimabær hans fram á fuflorð-
insár og líka um nokkurra ára skeið
eftir að hann kom frá listnámi erlend-
is. Gunnlaugur hélt fyrstu myndlistar-
sýningu sina í Reykjavík 17 ára eftir
tilsögn hjá Einari Jónssyni og Guð-
mundi Thorsteinssyni (Muggi) en 23
ára hóf hann listnám í Kaupmanna-
höfn.
Gunnlaugur er af þeirri kynslóð
sem fram kom í íslenskri myndlist á
hinum róttæka fjórða áratug þegar ný
myndefni leituðu á: alþýðufólk við dag-
leg störf, götumyndir og hversdagslegt
umhverfi. Hann aflaði sér viðfangsefna
viða um land en árunum 1939-47
dvaldi hann langdvölum í Grindavík.
Þar þróaði hann myndstíl sem skflaði
sér m.a. í stórbrotnum myndum af sjó-
mennsku. í list Gunnlaugs er maður-
inn ávallt í öndvegi, hvort sem um er
að ræða stórsniðnar sjávarmyndir,
draumkenndar sveitalífsmyndir eða
samsett þjóðsagnaminni. Á flórða ára-
tugnum var hann mótaður af ex-
pressjónisma þess tima en síðar mót-
aðist hann fyrst og fremst af viðhorf-
um innan módemismans sem komu
fram tfl dæmis hjá Picasso og Léger,
hinni fígúratívu myndlist sem óx fram
í Evrópu upp úr 1920. Það var innan
þess ramma sem hann þróaði sitt mjög
svo persónulega tjáningarform.
Gunnlaugur reyndi ekki að ögra
með verkum sínum en á áranum
1941-44 var hann ásamt fleiri samtíma-
listamönnum sakaður um að stunda
„úrkynjaða“ list og átti verk á opin-
berri sýningu sem Jónas Jónsson frá
Hriflu lét setja upp til að ófrægja þá.
En Gunnlaugur var þá þegar farinn að
þróa list sína enn frekar í átt að hinu
hlutbundna og frásagnarkennda, þrátt
fyrir uppgang abstraktlistarinnar.
Engum líkur
Það er sterkt samhengi í verkum
Gunnlaugs Schevings þegar litið er
yfir ferflinn. Hann einbeitti sér að því
að lýsa lífi vinnandi fólks til sjós og
lands en lagði minni áherslu á lands-
lag og náttúrastemmur. Gunnlaugur
lagði líka mikið upp úr þeirri list sem
stóð nærri alþýðulist. Hann hefur að
margra mati náð íslendinga lengst í
því að lýsa í myndum sambandi
mannsins og hafsins, en sumar sveita-
lífsmyndanna bera svipmót helgi-
mynda.
„Annars vegar er Scheving lista-
maður sem vinnur með mjög sterka
frásögn," sagði Ólafur Kvaran i áður-
nefndu viðtali. „Hann er frásagnarmál-
ari sem fjallar um íslenskan veruleika.
Hins vegar hefur hann nýtt sér í rík-
um mæli bæði hugmyndalega og form-
ræna ávinninga módernismans. Það
gefur honum ákveðna sérstöðu. Ég tel
hann tvímælalaust meðal okkar allra
bestu myndlistarmanna og efnistök
hans, hvemig hann vinnur með
myndefni sitt - manninn - í ólíku sam-
hengi, gera hann afar sérstakan. Um
leið tvinnar hann myndefnið svo vel
inn í alþjóðlegt samhengi. Mig minnir
að Erró hafi einu sinni sagt í viðtali að
maður þekkti Scheving afls staðar,
verk hans væra svo sérstök - og það
hafa margir þá reynslu."
í tflefni sýningarinnar kemur úr
bókin „Gunnlaugur Scheving, yfirlits-
sýning". í henni er ítarleg grein eftir
Gunnar J. Ámason heimspeking um
ævi og listferil Gunnlaugs og útdráttur
hennar á ensku, ásamt ferilskrá og
heimildaskrá og rúmlega 50 myndum
af verkum listamannsins.
Þúsund myndir í gagnagrunni
í stafrænum gagnagrunni sem unn-
ið hefur verið að undanfarin misseri
geta gestir skoðað í tölvum um 1000
verk Gunnlaugs Schevings, og þurfa
notendur ekki að hafa neina sérstaka
tölvukunnáttu til að skoða þessa
„sýndar“-sýningu. Gagnagrannurinn á
að auka aðgengi almennings og fræði-
manna að safneigninni og er áfangi í
umfangsmiklu þróunarverkefni við að
skrá allar tiltækar upplýsingar um
listamenn. Verk þeirra eru ljósmynd-
uð i stafrænu formi og gerð aðgengileg
í tölvum. Gagnagrunnurinn verður öfl-
ugt fræðslu- og rannsóknartæki á sviði
íslenskrar iistasögu og aðgengilegur
öllum sem hafa áhuga á myndlist. Þeg-
ar hafa verið skráð á sjötta hundrað
æviágrip listamanna ásamt sýningar-
ferli.
Gagnagrunnurinn gerir gestinum
kleift að ferðast í veröld málarans á
nýjan hátt. Verkin eru flokkuð eftir
myndefni og tækni. Þannig getur gest-
urinn valið að skoða sjávarmyndir,
sveitamyndir eða konumyndir, eða þá
teikningar, vatnslitamyndir eða olíu-
málverk. Safnið á hundrað mynda eft-
ir Gunnlaug Scheving af sveitabæjum,
þorpum og landshlutum sem eftir er að
bera kennsl á og leitar nú aðstoðar
gesta á sýningunum við að staðsetja og
tímasetja þær myndir sem upplýsingar
vantar um.
Endurgjaldslaust á Netiö
Þar sem áður var veitingastofa
Listasafns íslands verður opnuð net-
stofa safnsins þar sem gestir geta end-
urgjaldslaust notað tölvur til að skoða
vefsíður þekktra erlendra listasafna og
sýningarsala með háhraðatengingu.
Miklar framfarir hafa oröið í framsetn-
ingu safna, listsýninga og listasögu á
veraldarvefnum og geta gestir notfært
sér þjónustu netstofunnar án sérstakr-
ar tölvukunnáttu.
Framsetningu og tæknimál gagna-
grannsins og netstofunnar kostar og
annast Síminn, aðalstyrktaraðili Lista-
safns íslands.
-SA
Þuríöur
Jónsdóttir.
Gunnlaugur Scheving: Hákarlinn tekinn inn
Hinn vinnandi maöur var eitt hetsta viðfangsefni hans og sjómannslífið
málaöi hann í Grindavík.