Dagblaðið Vísir - DV - 22.10.2002, Qupperneq 15

15
ÞRIÐJUDAGUR 22. OKTÓBER 2002
DV
Perlur fyrir svín
Zblgniew Dublk, Siguröur Halldórsson, Helga Bryndís Magnúsdóttir, Karólína Eiríksdóttir tónskáld
og Guðni Franzson
EJns og Karólína heföi reynt aö mála mynd affögru landslagi sem birtist manni Ijóslifandi...
Caput-hópurinn birti okkur nærmynd af
Karólínu Eiriksdóttur tónskáldi á 15:15 tónleik-
um í Borgarleikhúsinu síðastliðinn laugardag.
Fyrst á efnisskránni var tónsmíð að nafni IVP
fyrir flautu, fiðlu og selló og voru flytjendur
Kolbeinn Bjarnason flautuleikari, Zbigniew
Dubik fiðluleikari og Sigurður Halldórsson
sellóleikari. Komu þeir verkinu mun betur til
skila en þegar það var flutt á Skálholtstónleik-
um í fyrra. Þá virkaði tónlistin klisjukennd;
hér var hljóðfæraleikurinn samstæðari og var
túlkunin svo afslöppuð og íhugul að það var
eins og maður væri á mörkum draums og veru-
leika. Er þetta enn og aftur til marks um hve
miklu máli skiptir að tónlist, ekki síst sú sem
Karólína semur, sé almennilega flutt.
Gradus ad Profundum fyrir kontrabassa,
sem Hávarður Tryggvason spilaði, kom einnig
prýðilega út, verkið hófst á einkar nostalgisk-
um söng sem virkaði í meðförum Hávarðar
eins og hann væri leikinn af gamalli, rispaðri
plötu, og þannig átti hann greinilega að vera.
Andrúmsloft ljúfsárrar eftirsjáar hélt áfram í
örstuttri hendingu sem auðheyrilega átti að
vera tilvitnun í Bach en það sem á eftir kom
var nútímaleg útfærsla frumhendinganna þar
sem framvindan var blátt áfram og frjálsleg og
var það allt saman afar áhrifamikið.
Rapsódía fyrir píanó í flutningi Valgerðar
Andrésdóttur hitti ekki eins vel í mark, tónlist-
in virkaði stefnulaus og handahófskennd og
spuröi maður sjálfan sig hvort meiri stígandi
hefði ekki mátt vera í túlkun píanóleikarans.
Hljómur píanósins sjálfs var líka takmarkaður,
enda er þetta gamla hljóðfærið úr Austurbæjar-
bíói, að því er mér skilst, og væri gaman að
heyra umrætt verk leikið aftur á almennilegan
Steinway-flygil.
Öðru máli gegndi um síðustu tónsmið fyrir
hlé, Impromptu, sem var hin skemmtilegasta,
fjörleg og hnitmiðuð og ágætlega leikin af Kol-
beini, Zbigniew, Sigurði og Helgu Bryndísi
Magnúsdóttur píanóleikara. Impromptu var
samið fyrir átta árum að beiöni sænskra hljóð-
færaleikara en þeir höfðu fengið þá hugmynd
að láta allmörg norræn tónskáld semja tónlist
til flutnings á skandinavískum börum, án þess
aö tónskáldin aðlöguðu tónlist sína kröfum
hins dæmigerða kráargests. Verkefnið nefndist
„perlur fyrir svín“ og í tónleikaskránni mátti
lesa að verk Karólínu hefði farið fyrir ofan garð
og neðan „vegna óheppilegra aðstæðna á bam-
um sem varð fyrir valinu í Reykjavík". Auðvelt
er að giska á hverjar þær voru.
Tónlist
Tvær aðrar tónsmíðar eftir Karólínu voru
leiknar á tónleikunum, Miniatures og Höfuð-
stafir. Hin fyrri, sem var leikin af Zbigniew,
Sigurði, Helgu Bryndísi og Guðna Franzsyni
klarínettuleikara, var hugljúf og friðsæl og var
eins og Karólína hefði reynt að mála mynd af
fögru landslagi sem birtist manni ljóslifandi í
markvissri túlkun hljóðfæraleikaranna. Ekki
eins athyglisverð var síðarnefnda tónsmíðin í
flutningi Kolbeins, Guðna, Hávarðs, Sigurðar,
Zbigniews og Eydísar Franzdóttur óbóleikara,
því þó að spennuþrungin tónlistin lofaöi góðu í
upphafi gerðist einhvem veginn minna en mað-
ur átti von á, alltént við fyrstu áheym!
Að lokum verður að nefna frammistöðu
Tinnu Þorsteinsdóttur, píanóleikara og dóttur
Karólínu, en hún lék Ein Kinderspiel eftir
Helmut Lachenmann. Var það sérdeilis glæsi-
legur flutningur, tær og kraftmikill og ávallt ör-
uggur. Tónlistin var líka litrík og hugvitssam-
leg og var þetta innskot i efnisskrána einstak-
lega vel heppnað.
Jónas Sen
Leiklist_______________________
Firrt samskipti
DV-MYND TEITUR
Maríanna Clara Lúthersdóttir og Esther Talla Casey í Skýfalll
Samskipti þessa fólks einkennast af hörku og öll meöul eru nýtt þegar
kemur aö því aö pota sér upp valdastigann.
Það er alltaf tilhlökkunarefni að
sjá fyrstu sýningu vetrarins í Nem-
endaleikhúsinu því hún gefur yfir-
leitt hugmynd um hvers má vænta
af útskriftamemum. Uppsetningin á
Skýfalli á sunnudagskvöldið gaf
raunar margfalt tilefni til eftirvænt-
ingar því leikritið er frá Spáni,
menningarsvæði sem hefur verið af-
skipt í íslensku leikhúsi, auk þess
sem Egill Heiðar Anton Pálsson er
að hefja leikstjómarferilinn að
loknu námi í Kaupmannahöfn.
Rejmdar notaði hann sumarfríið í
fyrra til að leikstýra Diskópakki eft-
ir Enda Wahls í Vestm-portinu og
tókst sú sýning með ágætum. Enn
einn nýliðinn í aðstandendahópi
uppfærslunnar á Skýfalli er Ólafur
Jónsson sem sér um leikmynd og
búninga en hann ku vera í námi í
arkitektúr við Konunglegu akadem-
íuna í Kaupmannahöfn. Fjórir nem-
endur tónlistardeildar Listaháskól-
ans sjá um tónlist/hljóðmynd og ber
svo sannarlega að fagna því þegar
samstarf tekst milli deilda innan
skólans.
Katalóníubúinn Sergi Belbel hef-
ur verið í fararbroddi nýrrar kyn-
slóðar spænskra leikskálda og vakiö
athygli langt út fyrir heimaland sitt
en Skýfall, sem er rúmlega 10 ára
gamalt, hefur verið sýnt bæði aust-
anhafs og vestan. Þar segir frá hópi
fólks sem vinnur i sama skrifstofu-
háhýsinu en samskipti þeirra fara
einkum fram á þaki þess, þangað
sem starfsfólkið laumast til að
reykja þrátt fyrir algjört reykingabann. Þótt
samræður snúist að stórum hluta um vinnuna
og „fyrirtækið" ber persónulegri mál einnig á
góma. Það verður fljótlega ljóst að samskipti
þessa fólks einkennast af töluverðri hörku og
öll meðul eru nýtt þegar kemur að því aö pota
sér upp valdastigann. Þessu litla samfélagi er
ætlaö að vera dæmigert fyrir samskipti fólks al-
mennt og sú staðreynd að persónur eru ekki
nafngreindar heldur auðkenndar með starfs-
heiti eða háralit undirstrikar þá skoðun enn
frekar. Söguþráðurinn er nokkuð brotakennd-
ur og í uppsetningu Nemendaleikhússins er
harkan og fnringin í fyrirrúmi en að ósekju
heföi mátt leggja meiri áherslu á gamansamari
hliðar verksins.
Þá er komið að spurningunni um það hvem-
ig tekst að koma „sögunni" yfir til áhorfenda.
Leikstjórinn hefur valið að stilfæra mjög allan
leik sem gerir það að verkum að túlkunin verð-
ur óhjákvæmilega yflrboröskennd. Leikurum
gefst lítið færi á að kafa ofan í sálarlif persón-
anna og við erum þvi litlu nær um
hæfileika þeirra til skapgerðarleiks.
Hlutverkin eru nokkuð jöfn að vægi
og öll gera leikaraefnin vel innan
þess ramma sem stílinn setur þeim.
Af þessari fyrstu sýningu vetrarins
að dæma er hópurinn jafn og góður
og enginn sem skarar áberandi fram
úr. Kynjaskiptingin er sú sama og í
fyrra, fimm stúlkur og þrír piltar, en
hópinn skipa Þorleifur Öm Arnar-
son, Bjöm Thors, María Heba Þor-
kelsdóttir, Bryndís Ásmundsdóttir,
Ilmur Kristjánsdóttir, Esther Talia
Casey, Davíð Guðbrandsson og Mar-
íanna Clara Lúthersdóttir.
Tæknilega er sýningin nokkuð
flókin og stöðugt verið að færa til
leikmyndina sem og áhorfendur.
Fiórmenningamir sem sjá um tón-
listina em ætíð sýnilegir og stund-
um beinir þátttakendur, og tveir
„umferðarstjórar" úr fyrsta bekk
Leiklistardeildar LÍ koma í veg fyrir
umferðaröngþveiti þegar áhorfend-
ur rúlla sér um salinn á skrif-
stofustólimum sínum. Öll umgjörð
er ágætlega heppnuð og ber þess
vott að leikstjóranum hefur tekist að
miðla til allra þeirra sem að upp-
setningunni koma skýrt afmarkaðri
sýn á viðfangsefnið.
Skýfall er kraftmikil og oft á tíð-
um skemmtileg sýning en tekst ekki
að hreyfa tilfinningalega við áhorf-
endum. Sniðugar hugmyndir og
lausnir týnast svolitið í hamagangi
og líklega hefði verið farsælla að
leggja ekki jafii mikið upp úr stíl-
færslunni og raun ber vitni.
Halldóra Friðjónsdóttir
Nemendaleikhúslö sýnlr í Smlöjunnl: Skýfall eftlr
Sergi Belbel. Þýöing: Ingibjörg Haraldsdóttir. Tón-
list/hljðömynd: Hallvaröur Ásgeirsson, Helgi Svavar
Helgason, Hlldur Ingveldar-Guðnadóttir og Olöf Helga
Arnalds. Lelkmynd og búningar: Ólafur Jónsson. Lýs-
Ing: Egill Ingibergsson. Dramatúrg: Magnús Þór Þor-
bergsson. Lelkstjóri: Egill Heiöar Anton Pálsson.
_____________________Menning
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir silja@dv.is
Veraldlegt
og andlegt vald
Annað kvöld kl. 20.30
heldur Félag íslenskra
fræða rannsóknarkvöld í
Sögufélagshúsinu, Fischer-
sundi 3. Fyrirlesari verður
Lára Magnúsardóttir sagn-
fræðingur og erindi hennar
nefnist: „Veraldlegt og and-
legt vald á miðöldum." Þar
fjallar Lára um samband ríkis og kirkju á ís-
landi á miðöldum, reynir að greina breyting-
ar sem urðu á stjómkerfi íslands á áratugn-
um 1270-1280 og ræðir alþjóðlegt sögulegt
samhengi kristinréttar hins nýja frá árinu
1275 og vafaatriði við gildistöku hans. Allir
eru velkomnir.
Ljóðelskur maður
borinn til grafar
DSmásagnasafnið Ljóðelsk-
ur maður borinn til grafar
eftir Maríu Rún Karlsdóttur
hefur að meginþema við-
skilnað og dauða en er þó
alls ekki að öllu leyti dapur-
legt. Á móti efniviðnum
kemur stíllinn sem iðulega
er hlýr og jafiivel gaman-
samur; þó er undirtónn
nokkurra sagnanna átakanlegur og jafnvel
óhugnanlegur.
Sögunum er skipt niður í þrjá hluta. Sá
fyrsti heitir Sögur læknaritarans; þær eru
sagðar í fyrstu persónu en segja þó iðulega
örlagasögur annarra, einkum sjúklinga sem
læknaritarinn kynnist i starfi sínu. Sögumar
í kaflanum Minnisstæðar stundir eru líka í
fyrstu persónu en fjalla ekki um þá sem sög-
una segir nema sú fyrsta, „Áhættusöm við-
skipti".
Lokahluti bókarinnar heitir Stefnumót og
geymir fimm stuttar sögiu. Þar fylgist les-
andi með ungri konu við jarðarför fööur síns
sem ekki var allur þar sem hann var séður
þótt hann fengi einkunnina „ljóöelskur" frá
prestinum, önnur ung kona kveður móður
sína, sú þriðja er týnd á fjalli, klædd eins og
asni í október. Síðustu sögumar tvær fara út
úr raunheimi á áhrifamikinn hátt, önnur inn
í málverk og hin inn í iður ungrar konu.
María Rún er finnsk að uppruna en skrif-
ar sögur sínar á íslensku. Því má segja að hér
birtist rödd og stíll nýbúa á íslensku. María
hefur lengst af starfað sem kennari og blaða-
kona. Bókaútgáfan Vöttur gefur bókina út.
Ritgerðir Freuds
Hið íslenska bókmennta-
félag hefur gefið út Ritgerðir
eftir Sigmund Freud i þýð-
ingu Sigurjóns Björnssonar
sálfræðings.
I bókinni em sex ritgerðir
sem Freud birti á árunum
1914-1924. Verulegar breyt-
ingar urðu á kenningum
hans á þessu tímabili og
gefa ritgerðimar góða yfirsýn yfir þær. Hér
er að finna mikilvæga umfjöllun um Nars-
isma, sorg og þunglyndi, masókisma, sam-
sömun og yfirsjálf, dauðahvöt og þrískiptingu
sálarlífsins i það, sjálf og yfirsjálf. Fyrir alla
sem vilja kynna sér kenningar Freuds eru
þessar ritgerðir nauðsynlegur lestur.
Á undan ritgerðunum fer alllangur inn-
gangur þýðandans um fræðastörf Freuds á
tímabilinu 1919-1926, auk þess sem hverri rit-
gerð fylgir sérstakur inngangur þýðanda. I
bókarlok er „Lítil orðabók með skýringum"
þar sem hann útskýrir hugtök og fræðiorð úr
fagorðasafhi sálkönnunar.
Djasstónleikar
Danski djassfiðlusnillingurinn Kristian
Jörgensen staldrar við á Islandi í dag á ferð
sinni vestur um haf en hann er á leið til
Bandaríkjanna með „strákunum okkar“,
þeim Birni Thoroddsen og Jóni Rafhssyni á
morgun. Djassgeggjarar gripu auðvitað tæki-
færið og fengu þá félaga til þess að leika eina
aukatónleika á Kaffi Reykjavík og veröa þeir
í kvöld kl. 21.
Mósaík í kvöld
SMeðal efnis í Mósaík í
kvöld er bókmenntaspjall
sem Hjálmar Sveinsson stýr-
ir. Hann fær Svanhildi Ósk-
arsdóttur og Ármann Jak-
obsson til sín í sjónvarpssal
til að ræða um raunsæið
sem birtist nú i bókum
margra ungra íslenskra
skálda. Hjónin Ilmur Stefánsdóttir og Valur
Freyr Einarsson bjóða upp á Návígi, litið
verður á Hamlet á Akureyri og rætt við ívar
Öm Sverrisson og Ambjörgu Hlíf Valsdóttur.
Loks kemur hljómsveitin Ensími.