Dagblaðið Vísir - DV - 22.03.2003, Síða 10

10
Útgáfufélag: Útgáfufélagiö OV ehf.
Framkvæmdastjóri: Örn Valdimarsson
Aðalritstjóri: Óli Björn Kárason
Ritstjóri: Slgmundur Ernir Rúnarsson
Aðstoöarritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift:
Skaftahlíð 24,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5749
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar' auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Kaupvangsstræti 1, stmi: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerð og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaösins I stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viðmælendum fyrir viðtöl viö þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim.
Harðstjóra nuett afhörku
Stríð er ævinlega neyðarbrauð, í
senn ógnvænlegt og hörmulegt. Slík-
ur hildarleikur bitnar óhjákvæmi-
lega á óbreyttum borgunum, sak-
lausu fólki sem kýs ekkert fremur en
fá að vera í friði. Heimsbyggðin
stendur enn frammi fyrir stríði,
stríði sem raunar hefur verið fyrir-
sjáanlegt um nokkra hríð. Við þær aðstæður er eðlilegt að
spurt sé: Var stríðið óhjákvæmilegt og hvaða afleiðingar
mun það hafa?
Alþjóðasamfélagið hefur lengi fylgst með stjórnarháttum
í írak, harðstjórn, ógnunum og kúgun. Almenningi í írak
hefur staðið ógn af stjórnarherrum þar. Hið sama er að
segja um nágrannaþjóðirnar eins og berlega kom í ljós árið
1991 þegar írakar réðust inn í Kúveit.
Frá ógnarstjórn Saddams Husseins heima fyrir er greint
í blaðinu i dag, miskunnarlausum hreinsunum og drápum,
hvernig harðstjórinn lætur myrða þá sem ekki eru fullkom-
lega undirgefnir. Pyntingum er beitt með kerfisbundnum
hætti og opinberar aftökur komust aftur á i valdatíð Sadd-
ams. Þá er sagt frá svivirðilegum nauðgunum hans.
Stjórnvöld í írak, undir forystu Saddams Husseins, búa
yfir ógnarvopnum og hafa sýnt að þau eru tilbúin til að
nota þau hræðilegu vopn. Eiturefnavopn voru notuð í striði
íraka gegn írönum og þeim var beitt gegn Kúrdum, innan
landamæra íraks, með skelfilegum afleiðingum. Þá stefndu
stjórnvöld í írak leynt og ljóst að smiði kjarnorkuvopna.
Ekki þarf að fara mörgum orðum um hvílík skelfing slík
vopn eru í höndum fanta sem einskis svífast, hvorki gagn-
vart eigin þjóð né öðrum.
Krafa Sameinuðu þjóðanna var sú að írak afvopnaðist;
eyddi gereyðingarvopnum sínum. Hótun fylgdi i kjölfarið
um aðgerðir, yrðu írösk stjórnvöld ekki við þeim kröfum.
írösk stjórnvöld hafa þráast við og beitt blekkingum. Við
sliku verður að bregðast. Hafi aðgerðum verið hótað verða
þjóðir að vera tilbúnar að standa við þær. Um það má hins
vegar deila hversu langan frest á að gefa meðan reynt er
með friðsamlegum aðgerðum að ná viðunandi niðurstöðu.
Líta verður á stríðsaðgerðirnar gegn írak sem nauðvörn
gegn hættulegum harðstjóra, aðgerðir til þess að frelsa
íraska þjóð úr ánauð og draga úr hættu sem öðrum þjóðum
stafar af hinum firrta stjórnanda. Landið býr yfir miklum
auðlindum en þjóðin sem það byggir fær ekki notið þeirra
vegna harðstjórnarinnar. Fólkið þarf að frelsa svo það fái
notið sín. Það kostar hins vegar fómir enda getur stríð
aldrei verið annað en skelfilegt. Því ríður á að árangur ná-
ist skjótt svo heíja megi uppbyggingu samfélagsins á ný.
Þar reynir ekki síst á vestræn ríki þótt þau séu ekki sam-
stiga um stríðsaðgerðir gegn írak. Þar reynir á okkur ís-
lendinga. Við verðum að leggja okkar af mörkum til þeirr-
ar uppbyggingar eftir að stríði lýkur, auk aðstoðar við þá
sem eiga um sárt að binda meðan á aðgerðunum stendur.
Alvarlegar og óhjákvæmilegar afleiðingar fylgja stríði.
Óbreyttir borgarar jafnt sem hermenn falla og særast. Fólk
hrekst frá heimilum sínum. Eignatjón getur orðið gífurlegt.
Friðelskandi fólk, hvort heldur er hér eða annars staðar,
vill eðlilega reyna allt áður en til stríðs kemur. Því er skilj-
anlegt að stríðsrekstri sé mótmælt.
Þær aðstæður geta hins vegar skapast að ekki sé hægt að
sitja hjá. Ástandið verður enn verra sé ekkert að gert; að-
stæðurnar hættulegri en svo að verjandi sé að halda að sér
höndum. Sagan kennir okkur það að yfirgengilegum harð-
stjórum verður að mæta af hörku - ekki með undanláts-
semi. Þá lexiu lærði heimsbyggðin best í aðdraganda seinni
heimsstyrjaldarinnar.
Jónas Haraldsson
________________________________________LAUGARDAGUR 22. MARS 2003
DV
F órnarkostnaðurinn
Sigmundur Ernir R
Rúnarsson * 4U jf
ritstjóri
EndF"
George Bush Bandaríkjaforseti
beindi þeim orðum til íraskrar al-
þýðu í drungalegu ávarpi sínu á
miðvikudagskvöld að árásinni á
írak væri ekki beint gegn fólkinu í
landinu. íröskum almenningi er
ekki mikil huggun í þessum orðum.
íraskur almenningur verður helsta
fómarlamb stríðsins. Ef að líkum
lætur verður hann stráfelldur.
Heyrst hafa útreikningar þess efnis
að stríðið geti kostað állt að hálfa
milljón manna lífið. Þá er vitaskuld
ótalinn enn þá stærri hópur af lim-
lestu fólki.
Það era vitaskuld orðin tóm að
Íraksstríðið beinist ekki að fólkinu
í landinu. Og auðvitað er reynslan
ólygnust í þeim efnum. Samkvæmt
tölum bandarísks lýðfræðings sem
hafði þann starfa að meta afleiðing-
ar Persaflóastríðsins fyrir tólf
árum féllu um 158 þúsund írakar í
þeim ófriði, þar af um 40 þúsund
hermenn. Þetta eru ógnartölur,
einkum þær er lúta að almenningi.
120 þúsund saklausum borgurum
var fómað í skiptum fyrir Kúveit
og í þeim hópi voru 32 þúsund
börn.
„It’s a showtime“
Tilgangur Íraksstríðsins er að
fella einn mann. Best búnu her-
menn heims, vel studdir af liprustu
leyniþjónustum sögunnar, hafa
heimild til að leita hans með öllum
ráðum og gildir þá í sjálfu sér einu
hversu stór hluti almennings verð-
ur á vegi þeirra. Reynslan af síð-
asta Persaflóastríði sýnir að herir
bandamanna munu gereyða því
sem er í skotlínu þeirra. „It’s a
showtime", eins og það heitir á
máli gömlu herskálkanna. Þeirra
sýning er hafin með látum - og
karlmennskan kraumar.
Það fyrsta sem fellur í stríði er
sannleikur og sáttmálar. Sam-
kvæmt Genfarsamningunum um
vemd og virðingu þeirra sem ekki
eiga aðild að átökum er bannað að
beita vopnum eða hernaðaraðferð-
um sem hafa í for með sér þarf-
lausa eyðileggingu eða þjáningu.
Leiki vafi á því að mannvirki séu í
þágu almennings eða hernaðar á al-
menningur að njóta vafans. Þessir
samningar voru þráfaldlega og að
því er virðist skipulega brotnir í
síðasta Persaflóastríði - með
ómældum þjáningum.
Þjösnaskapurinn
Hjálparstarfsmenn og björgim-
armenn sem hreinsuðu til eftir síð-
asta Flóabardaga voru á einu máli
um að eyðileggingin í írak hefði
náð óravegu út fyrir hemaðarlega
nauðsyn. Tilgangurinn með þess-
um þjösnaskap er næsta óljós
nema ef vera kynni sá að leyfa
græjunum að njóta sín. Það gleym-
ist hins vegar á svona ögurstund-
um að það eru milljónir manna
sem þurfa að hefja nýtt líf i þess-
um rústum. Og komast út úr stríði
sem átti náttúrlega ekki að beinast
að þeim!
Nær allar leiðir til lífsviðurværis
voru eyðilagðar í helstu borgum
íraks fyrir röskum áratug. Þannig
voru vatnsveitur eitt af mikilvæg-
ustu skotmörkum bandamanna
sem er algerlega í bága við áður-
nefnda, Genfarsamninga. Öllu raf-
magni varr einnig kippt úr sam-
bandí ogjþýi stifluðust bæði brunn-
ar og ákelpleiðsUir um borgir og
bæi. SktJdÍíiö flæddi upp um yfirfoll
og fylltí Vatnsbrunna. Fólk stóð í
saurnum og reyndi að sækja sér
hreint vatn undir straumlagið af
skolpi og drullu.
Horft til himins
Þetta eru hinar raunverulegu
stríðsfréttir. Á bak við æsilegar fyr-
irsagnimar um „showtime" og
„wargame“ stendur óttasleginn al-
menningur sem veit að enn einu
sinni verður hann króaður af inni á
heimilum sínum í myrkri og fnyk
og kemst í besta falli lítið lemstrað-
ur upp úr rústunum þegar síðasta
sprengjan hljóðnar. Sjónarhom
þessa fólks er ólíkt sýn Vesturlanda
á stríð. Þetta fólk horfir ekki á
stríðið úr flugvélunum yfir Bagdad.
Það horfir til himins og bíður þess
að sprengjum rigni.
Þetta fólk mun ekki hugsa um
það hvort ný stjóm sé að taka við í
landinu. Þetta fólk mun aðeins
hugsa um það hvernig það getur
náð sér í brauð og vatn til að bjarga
sér og börnum sínum. Þannig var
það fyrir tíu árum og þannig verð-
ur það nú. Það mun standa í miðju
skolpinu og reyna að sjúga í slöng-
umar kraft svo vatnið renni upp í
gegnum skítalagið. Farsóttir verða
vitaskuld yfirvofandi, svona rétt til
að bæta enn frekar gráu ofan í
svart í sjúklegri sögu þessa þjáða
lands.
Tilgangur Íraksstríðsins
er að fella einn mann.
Best búnu hermenn
heims, vel studdir af lipr-
ustu leyniþjónustum sög-
unnar, hafa heimild til
að leita hans með öllum
ráðum og gildir þá í
sjálfu sér einu hversu
stór hluti almennings
verður á vegi þeirra.
Reynslan af síðasta
Persaflóastríði sýnir að
herir bandamanna munu
gereyða því sem er í skot-
línu þeirra. „It’s a
showtime“, eins og það
heitir á máli gömlu her-
skálkanna. Þeirra sýning
er hafin með látum - og
karlmennskan kraumar.
„Collateral damage“
Vitaskuld mun engum sögum
fara af stríðsglæpum bandamanna
á bökkum Efrat og Tígris. Árangur
stríðsins verður mældur í allt öðru
en angist og þjáningu almennings.
Og hann verður ekki einu sinni
mældur í mannfalli. Hann verður
mældur í einum manni og allt ann-
að verður „collateral damage“ eða
venjubundinn fylgifiskur stríðs.
Og það eru engar fréttir - í mesta
lagi gleymd tölfræði. 32 þúsund
böm og 90 þúsund fullorðnir köll-
um við bara „fórnarkostnað“
stríðs.
Þessi áhrif munu vara í írak.
Ógnarlengi. Fólk í landinu mun
líða óskaplega fyrir eyðileggingima
sem fram undan er, rétt eins og
íraskur almenningur hefur liðið
miklar kvalir fyrir viðskiptabann
síðustu ára ásamt ömurlegri ógnar-
stjóm Saddams. Tíunda hvert bam
í írak deyr fyrir fimm ára aldur.
Fimmta hvert barn er vannært. 60
prósent landsmanna búa við eða
undir fátæktarmörkum og reiða sig
á stöðuga matvælaaðstoð, alls 16
milljónir manna af 24 milljóna
manna þjóð.
Óheppilegar tölur
George W. Bush segir að stríðinu
sé ekki beint að þessu fólki. Það er
hans mat. Og það er rangt mat. Því
mun bandaríski lýðfræðingurinn
kynnast sem aftur verður sendur
inn á milli fljótanna í írak til að
telja niður stríðið. Hann gæti allt
eins lent í svipuðum aðstæðum og
hann kynntist heima í bandarísku
stjómsýslunni fyrir ellefu árum. Þá
mótmælti hann túlkun Dicks
Cheneys, þáverandi varnarmála-
ráðherra, á mannfalli úr röðum
borgara í írak - og missti vinnu
sína fyrir andófið.
Athyglsivert er að lesa lýsingu
þessa lýðfræðings, Beth Osbome
Daponte, á því hveming banda-
ríska stjómsýslan lék hann eftir að
hann hafði tekið saman skýrslu
sína um „fómarkostnaðinn" í írak
fyrir rífum áratug. Þessari fræði-
konu var ekki einasta sagt að taka
pokann sinn heldur komst hún að
því að gögnum hennar var sam-
viskusamlega eytt úr skrám ráðu-
neytanna og nýjum tölum komið
þar fyrir i staðinn. Opinber skýring
á mannfalli varð sú að „ekki væri
hægt að meta það að sinni“.
Langt blóðbað?
George W. Bush hefur heitið því
að einskis verði látið ófreistað að
hlifa saklausum borguram í her-
forinni sem nú stendur yfir.
Reynslan sýnir að hermenn fara
ekki finlega I sakirnar. Þeim er
skipað að æða inn í landið með
enn frekari krafti en áður gegn
miklu veikari her en var til staðar
fyrir áratug. Og núna fær ekkert
stöðvað þá fyrr en þeir hafa náð
þessum eina manni sem drepa á í
fyrstu augsýn. Aldrei hefur leit að
einum manni kostað jafn óskap-
lega mikið.
Stríðið gæti hæglega breyst í
blóðbað sem dregst á langinn.
Saddam Hussein veit sem er að
hann á auðveldast með að verjast
inni á þröngum götum stórborg-
anna. Þangað hefur hann dreift átta
milljónum skotrifíla. Og Saddam er
slíkur skúrkur að hann vonast lík-
lega eftir sem mestu mannfalli úr
röðum óbreyttra borgara svo Vest-
urlönd fari að efast. Og brátt byrj-
um við að telja eins og lýðfræðing-
urinn forðum - og fáum eða viljum
ekki birta tölumar þegar stríðið
þagnar.