Dagblaðið Vísir - DV - 22.03.2003, Side 16

16
LAUGARDAGUR 22. MARS 2003
Helgaiblað

Skrifað í kapp
við klukkuna
Anthony Troliope starfaöi um áraraðir viö póstþjónustu
og skrifaöi í frístundum. Hann náöi ekki verulegum ár-
angri í ritstörfum fyrr en um fertugt og skrifaði tugi
skáldsagna.
Anthony Trollope fæddist áriö 1815 í London.
Faðir hans var heilsuveill lögfræðingur og þegar
hann var ekki lengur vinnufær og auk þess orð-
inn gjaldþrota sá móðirin fyrir fjölskyldunni með
ritstörfum. Hún skrifaði fjölda ferðabóka auk
skáldsagna. Trollope hafði takmarkað dálæti á
henni sem rithöfundi og sagði í sjáifsævisögu
sinni: „En hún var hvorki skarpskyggn né ná-
kvæm; og í tilraunum sínum til að lýsa siðum og
jafnvel staðreyndum féll hún iðulega í þann pytt
að beita ýkjum."
syni.
Trollope vann í
um það bil þrjá ára-
tugi sem opinber
starfsmaður póst-
þjónustunnar á ír-
landi og seinna á
Englandi og ferðað-
ist víða um heim í
starfi sínu og beitti
sér fyrir framforum
í póstflutningum og
þjónustu með góðum
árangri. Það var hann sem vann upp rauða póst-
kassann
Ejörtíu og fimm ára gamall kynntist Trollope
Kate Field sem var tuttugu og tveggja ára. Hún
var leikkona, skáld og rithöfundur og femínisti.
Milli þeirra var mikil vinátta og hann virðist
hafa elskað hana platónskri ást en ólíklegt er tal-
að að þau hafi verið elskendur. Hann minntist
afar hlýlega á hana í ævisögu sinni, þó án þess að
nefna fullt nafn hennar.
Fastar vinnuvenjur
Trollope hafði ákveðnar vinnuvenjur. Á hverj-
um morgni, klukkan hálfsex, áöur en hann hélt
til vinnu sinnar á pósthúsinu skrifaði hann 3000
Anthony Trollope.
Á hverjum morgni, klukkan hálfsex, áður en hann hélt til vinnu sinnar á póst-
húsinu skrifaði hann 3000 orð. Hann sagðist skrifa fyrir peninga en ritstörfin
skiptu hann samt tilfrnningalegu máli og hann iifði sig mjög inn í örlög persóna
slnna.
Elsti bróöir Troll-
opes, Thomas, skrif-
aði fjölda bóka.
Seinni kona hans
var Frances Ternan,
systir ástkonu
Charles Dickens.
Tveir aörir bræður,
Henry og Arthur,
létust þrettán ára og
tuttugu og tveggja
ára. Systirin Emily
lést átján ára gömul
og önnur systir,
Cecilia, lést þrjátíu
og tveggja ára. Tær-
ing var banamein
þeirra allra.
í þjónustu hjá
postinum
Trollope átti öm-
urlega vist í bresk-
um heimavistar-
skóla þar sem hann
var hýddur
nokkrum sinnum,
og meira að segja
einu sinni af bróður
sínum. Um þessa
reynslu sína skrifaði
hann seinna í skáld-
sögum sínum. Hann
kvæntist árið 1844
Rose, sem var dóttir
bankastjóra. í
sjálfsævisögu sinni
sagði hann: „Hjóna-
band mitt var eins
og hjónaband allra
annarra og ekki til
þess fallið að vekja
áhuga neins nema
okkar hjóna.“ Rose
var ritari manns
síns og yfirlesari.
Þau eignuðust tvo
orð. Hann setti úrið sitt á borðið og setti sér það
takmark að skrifa á korteri eina blaðsíöu og skrif-
aði um þúsund orð á klukkustund. Með þessari
vinnuvenju tókst honum að skrifa 3000 orð á dag.
Þess má geta aö á internetinu mælir kanadíski
rithöfundurinn Sidney Allinson með þessari að-
ferð, segist sjálfur nota hana og hún svínvirki.
Trollope skrífaði á árunum 1845 til dauðadags
1882, fjörutíu og sjö skáldsögur, fjórar stórar
ferðabækur og eina netta frásögn um ferð sina til
íslands, fjölda greina og æviágrip og mikla ævi-
sögu Ciceros.
Trollope lifði sig mjög inn í örlög sögupersóna
sinna en sömu persónur koma fyrir í nokkrum
bóka hans. í gönguferðum grét hann vegna sorg-
ar þeirra, hló að því hversu fáránlega þær gátu
hegðað sér og naut þess að vita af gleði þeirra.
Morgun einn heyrði hann á tal tveggja presta sem
voru að ræða verk hans. Þeir kvörtuðu undan því
að hann væri sífellt að kynna lesendur fyrir sömu
persónunum. „Ef ég gæti ekki skapað nýjar per-
sónur myndi ég ekki skrifa skáldsögur," sagði
annar þeirra. Hinn fór að gera athugasemd við
eina persónu Thackerays, frú Proudie. Trollope
kynnti sig fyrir prestunum og sagði: „Hvað frú
Proudie viðkemur þá ætla ég heim og mun drepa
hana áður en vikan er liðin.“ Trollope sagði
seinna að hann hefði séö eftir því að hafa ekki
leyft frú Proudie að lifa þvi hann hefði haft svo
gaman af að skapa hana.
Skáldsögur Trollopes eru í raunsæisstíl og frá-
sögnin er mjög nákvæm og gefur góða mynd af
þjóðfélagi þessa tíma. Hann skrifaði peninganna
vegna og var ekkert feiminn við að viðurkenna
það. í sjálfsævisögu sinni skýrir hann frá því
hvað hann fékk fyrir verk sín og segist hafa ósk-
að þess að hann hefði grætt meira. Bókmennta-
fræðingar hafa ekki veitt verkum hans sérstaka
athygli, enda munu verk hans seint teljast frum-
leg eða sérlega heimspekileg. Hann naut þó mik-
illa vinsælda á sínum tíma og hefur æ síðan átt
sinn dygga lesendahóp. Meðal aðdáenda hans er
John Major, fyrrverandi forsætisráðherra og for-
maður íhaldsflokksins. Skáldsaga Trollopes, The
Prime Minnister, þykir reyndar segja sögu sem
minnir um margt á pólitískan feril Majors.
Óheflaður og hjartahlýr
Fimmtíu og tveggja ára hætti Trollope störfum
hjá póstþjónustunni án þess að eiga rétt á lífeyri.
Hann fór í þingframboð en náði ekki kjöri. Árið
1878 kom hann til íslands ásamt vinum á einka-
skútu. Hann skrifaði ferðalýsingu sem hann
dreifði til vina sinna í bókaformi. Hann skrifaði
sjálfsævisögu sína en lagði ríkt á við son sinn að
hún yrði ekki gefm út fyrr en eftir hans dag. Hún
kom út ári eftir dauða hans og þykir afar
skemmtileg aflestrar.
Trollope var lýst sem háværum, frekum og
óhefluðum en hjartahlýjum. Sem dæmi um hvat-
vísi hans er sagt að hann hafl eitt sinn sagt við
mann: „Ég er algjörlega ósammála yður! Hvað
voruð þér að segja?"
Hann var mjög heilsuveill síðustu árin. Áður
hafði hann verið þekktur fyrir að geta sofhað
hvar sem var, hvort sem hann stóð, sat eða lá út
af. Nú átti hann afar bágt með svefn og gat ekki
skrifað því hægri hönd hans var lömuö. Hann
þjáðist af asma, átti erfítt með að draga andann og
varð að sitja uppréttur í rúmi sínu um nætur svo
hann gæti andað almennilega. Árið 1882 fékk
hann hjartaáfall og lést fimm vikum síðar. Sonur
hans sagði að faðir sinn hefði unnið á hverjum
degi þar til hann veiktist og hefði ekki getað ver-
ið hamingjusamur án vinnu sinnar.
Umsjón:
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Bókasiðan
Ástin og dauðinn
Menningarrýnirinn, flagarinn
og karlremban David Kapesh er á
gamalsaldri og á í ástarsambandi
við rúmlega tvítuga stúlku sem
hefur meiri áhrif á hann en allar
aðrar konur í lífi
hans. Ef maður
mínusar kynlífs-
lýsingarnar í
þessu verki þá er
maður með upp-
skrift að
Hollywood-grát-
mynd frá fjórða I
áratugnum eða
rómantískri skáldsögu eftir gömlu
meistarana (bók sem hefði þá
sennilega verið upp á fimm hund-
ruð síður eða meira). Hin feiga
skepna er nefnflega fallegri og
næmari saga en djarfar umbúðirn-
ar gefa til kynna.
ESí'vfL j
Hann var fœddur heimsk-
ur. Síðanjók hann við
meðfœddan eiginleika.
SAMUEL BUTLER
Bókalísti Eymundsso
Allar bækur
1. Þú getur grennst og
breytt um lífsslíl.
Ásmundur Stefánsson og
Guðmundur Björnsson
2. Mýrin. Arnaldur Indriðason
3. Leiðin til lífshamingju.
Dalai Lama
4. Konan í köflótta stólnum.
Þórunn Stefánsdóttir
5. Bókin um bjórinn. Roqer Protz
6. Leggðu rækt við sjálfan þig.
Anna Valdimarsdóttir
7. Hálendishandbókin.
Páll Ásqeir Ásqeirsson
8. Vonin deyr aldrei.
Jacqueline Pascarl
9. Sonja - Líf og leyndardómar.
Reynir Traustason
10. Eyðimerkurblómið. Waris Dirie
Skáldverk
Bókalisti Máls & Menningar
Allar bækur
1. Sálmabók
2. Lost in lceland. Siqurqeir Siqurjónsson__
3. Hin feiga skepna. Philip Roth____________
4. Gullreqn. Þórarinn Eldjárn
5. Riddarar hringstigans. Einar Már Guðmundsson
6. Icelandic bird guide. Jóhann Óli Hilmarsson
7- Þú getur-grennst og breytt...
Asmundur Stefánsson_________________________
8. Mýrin. Arnaldur Indriðason
9. Ferðakort MM
10. Frida. Barbara Mujica
Skáldverk:
1. Hin feiga skepna. Philip Roth____________
2. Riddarar hringstigans. Einar Már Guðmundsson
3. Mýrin. Arnaldur Indriðason________________
4. Grafarþögn. Arnaldur Indriðason___________
5. Hvar sem ég verð, Inqibjörq Haraldsdóttir
6. Napóleonsskjölin. Arnaldur Indriðason
7. Heimskra manna ráð. Einar Kárason________
8. Yfir Ebrofljótið. Álfrún Gunnlauqsdóttir
9. Dauðarósir. Arnaldur Indriðason
10. 90 sýni úr minni mínu.
Halldóra K.Thoroddsen
Metsölulisti Bókabúöa Máls og menningar 10.-17. mars
Draumur um bók
Kolbrún Halldórsdóttir segir frá uppáhaldsbókunum sínum.
„Einhvem tíma las ég að maður fengi
alltaf í hausinn það sem maður óttaðist
mest; þess vegna ætti maður að forðast
það að óttast nokkum skapaðan hlut. Ég
hef alltaf kviðið því að þurfa aö svara fyr-
ir um uppáhaldslagið, uppáhaldskvik-
myndina eða uppáhaldsbókina mína og
auðvitaö er ég alltaf að lenda í því að
þurfa að svara einmitt þessum spuming-
um.
Atlagan að svarinu í þetta sinn hófst
fyrir framan bókaskápinn og ég tíndi fram nokkrar
bækur sem ég hef lesið oft eða langar að lesa aftur.
Fyrst kom upp í hendumar á mér Guð hins smáa
eftir indversku baráttukonuna og arkitektinn
Arundhati Roy. Þetta er eina skáldsagan hennar en
ég sit um að lesa greinar og ritgerðir eftir hana. Það
síðasta sem ég las var Power Politics, þar sem hún
segir frá bijálæðislegum virkjanaframkvæmdum á
Indlandi Sardar-Sarovar-verkefninu. Svo tindi ég
niður tvær gamlar og góðar: Slagur vindhörpunnar
eftir færeyska snillinginn William Heinesen, sem
heitir raunar Glataðir snillingar í þýðingu Þorgeirs
Þorgeirsonar, en þýðingin sem ég á er eftir Guð-
finnu Þorsteinsdóttur. Og svo kom Mikhail Bulga-
kof, Meistarinn og Margaríta; hún er í miklu uppá-
haldi, sérstaklega eftir að ég sá leikverk byggt á sög-
unni í Austur-Berlín fyrir einhveijum
árum.
Þá verð ég að nefha Mómó eftir Michael
Ende, þýskan leikara, leikstjóra og rithöf-
und. Eg hef sjálf leikgert þessa sögu og
leikstýrt þeirri uppfærslu, auk þess sem
ég hef lesið hana fyrir bæði bömin min.
Ég þreytist aldrei á Mómó. Ekki heldur á
Galdrabók Ellu Stínu eftir Elísabetu Jök-
ulsdóttur. Hún fylgir mér oft á ferðalög-
um, líklega vegna þess að hún fer betur í
vasa en Hálendið í náttúra íslands eftir Guðmund
Pál Ólafsson, sem er líka í algjöra uppáhaldi.
Siðan langar mig að nefha eina bók til og ljóstra
upp draumi sem ég á um hana. Þetta er saga eftir
sænsk-ættaða skáldkonu, Editu Momis, Blómin í
ánni. Hún kom út 1959 og fjallar um hörmungamar
sem fylgdu. í kjölfar kjamorkusprenginganna á
Hirósíma og Nagasakí. Og draumurinn sem ég hef
lengi átt er aö koma þessari sögu í leikbúning og
nota hana í baráttunni fyrir friði, - fyrst ég er búin
að ljóstra upp þessum draumi mínum þá era
kannski meiri líkur á að hann rætist. Halldór Lax-
ness ritaði formála bókarinnar og það fekk mig til
að hugsa um uppáhaldsbókina mín eftir hann, en
það er bókin um kraftbirtíngarhljóm guðdómsins
og fegurð himinsins: Heimsljós."
1. Mýrin. Arnaldur Indriðason
2. Egils saga m/skýrinqum
3. Dauðarósir. Arnaldur Indriðason
4. Hin feiga skepna. Philip Roth
5. Hvar sem ég verð.
Inqibjörq Haraldsdóttir
6. Samúel. Mikael Torfason
7. Hobbitinn. J.R.R, Tolkien
8. Bridget Jones á barmi tauga-
áfalls. Helen Fieldinq
9. Grafarþöqn. Arnaldur Indriðason
10. Napóleonsskjölin.
Arnaldur Indriðason
Bamabækur
1. Herra Fyndinn. Roqer Harqreaves
2. Herra Latur. Roqer Harqreaves
3. Herra Sterkur. Roqer Harqreaves
4. Herra Kjaftaskur.
Roqer Harqreaves
5. Ævintýri Bangsímons.
Walt Disney
Metsölulisti Eymundssonar 12. - 18. mars