Dagblaðið Vísir - DV - 22.03.2003, Síða 48

52
Helqarhlað 1I>V
LAUGARDAGUR 22. MARS 2003
Eitur-
hysterían
í Mattoon
Árið 1944 gerðust undarleqir atburðir í
smábænum Mattoon ílllinois-fylki í
Bandaríkjunum. Ibúar Mattoon, sem i/oru
um átján þúsund, áttu íbaráttu við ókunn-
ugan mann eða konu sem var á ferli á nótt-
inni og úðaði eiturqasi inn á heimili fólks
og hvarf síðan út ímgrkrið. Á tveimur vik-
um urðu fórnarlömbin rúmlega þrjátíu og
fjölmennt lögreglulið fékk ekkert að gert.
Fyrsta árásin var gerð í byrjun september á
heimili Corbin-hjónanna. Herra Corbin var leigu-
bílstjóri og ekki heima þetta kvöld en frúin var
með gesti, systur sína og ungan son hennar. Frú
Corbin fór þreytt í rúmið um kvöldið og yngsta
dóttir hennar svaf hjá henni. Hún ákvað að lesa ör-
lítið fyrir svefninn en skyndilega fann hún sæta
lykt fylla herbergið. í fyrstu hélt hún að ilmurinn
kæmi frá blómum fyrir utan gluggann en þegar
hún ætlaði að rísa upp úr rúminu fannst henni
eins og hún væri lömuð.
Skelfingu lostin kallaði konan á systur sína sem
kom þjótandi inn í herbergið. Frú Corbin spurði
systur sína hvort hún fyndi ekki lyktina, hún svar-
aði því játandi og seinna sagði hún að lyktin hefði
verið eins og af ódýru ilmvatni. Systirin lét mág
sinn vita og þegar herra Corbin kom heim taldi
hann sig sjá dularfullan mann við húsið. Maðurinn
komst undan á hlaupum og lögreglan var kölluð á
vettvang.
Herra Corbin lýsti manninum sem hávöxnum,
svartklæddum og með húfu á höföinu. Við skoðun
kom í ljós að varir og háls frú Corbin voru örlítið
brunnar en lögreglan fann engin merki um óeðli-
legar mannaferðir við húsið
■c
Fleiri gefa sig fram
Arásarmaðurínn
var api
Spákona varð vör
við einkennilega
lykt og hafði sam-
band við lögregl-
una. Hún sagði að
árásarmaðurinn
væri api með úða-
brúsa.
Blaðamenn veltu sér upp úr málinu og komust
að þeirri niðurstööu aö árásarmaðurinn væri ann-
að hvort ræningi eða kynferðisglæpamaður sem
hefði orðið að flýja af vettvangi áður en verk hans
var fullkomnað. Eftir að blöðin birtu fréttir af at-
burðinum gáfu sig fram fimm manneskjur sem
sögðust hafa orðið fyrir svipaðri reynslu. Einn
þeirra, herra Webb, sagði árás á sig og konu sína
hafa átt sér stað sólarhring áður en ráðist var á
heimili Corbin-hjónanna.
Árásin átti sér stað á meðan hann og frú Webb
sváfu. Herra Webb vaknaöi um nótt og fann ein-
kennilega lykt en þegar hann reyndi að fara fram
úr fannst honum eins og hann væri lamaður. Hon-
um tókst að vekja konu sína og spurði hvort hún
hefði gleymt aö slökkva á gasinu. Hún sagði svo
ekki vera. Ekki leið á löngu þar til hún fann til
ógleði vegna sterkrar lyktar og var illt í rúman
klukkutíma.
Eftir þetta fjölgaði árásunum jafnt og þétt og
lögreglan sá ástæðu til að gefa út yfirlýsingu
um málið. Hún taldi árásirnar vel skipu-
lagðar og sagði að þær væru dreifðar um
mismunandi hverfi borgarinnar
af ásettu ráði.
Dagblað í Chicago sendi
mann til Mattoon og alrík-
islögreglan sendi fulltrúa
sína og efnafræðing til
að rannsaka málið.Um
svipað leyti kvisaðist
út að árásarmaðurinn
hefði flúið borgina.
Hann lét til skarar
skríða kvöldið eftir.
Dularfullur klútur
Fraser-hjónin komu
m i 1
i i r
; j
; i þ;
'z 4J É>
Lögreglustöðin í Mattoon
Fulltrúi lögreglunnar lét hafa eftir sér að árásirnar væru hugarburður taugabilaðra kvenna sent hefðu fundið
lykt frá nálægri verksmiðju sem framleiddi dísilvélar.
heim úr matarboði um klukkan tíu að kvöldi og
fóru inn um bakdyrnar. Frúin ákvað að lofta út og
þegar hún opnaði útidyrahurðina sá hún hvitan
klút sem lá utan við dyrnar.
Að hennar sögn tók hún upp klútinn og sá blett
í honum miðjum og þefaði af honum. „Það var eins
og ég hefði fengið raflost í andlitið. Ég varð mátt-
laus og maðurinn minn varð að styðja mig í rúm-
ið.“
í fjórar klukkustundir lá konan rænulítil í rúm-
inu og varir hennar bólgnuðu og hálsinn brann.
Það var ekki fyrr en hún fór að hrækja blóði að
eiginmaðurinn hringdi í lækni. Þegar lögreglan
kom á staðinn var lyktin horfin en klúturinn var
sendur í rannsókn.
Hemaðarástand
Tilkynningum um árásir fjölgaði stöðugt, eink-
um frá kvenfólki, og þegar hér var komið sögu
starfaði lögreglan eftir tveimur kenningum. Sú
fyrri var sú að eiturbyrlarinn væri brjálaður vís-
indamaður, hin að eiturpésinn væri kynferðis-
glæpamaður sem ætlaði að deyfa fórnarlömbin
áður en hann kæmi fram vilja sínum. Þetta þótti
líklegt því fram að þessu höfðu það einkum verið
konur í svefnherbergjum sem orðið höfðu fyrir
árás. Sumar þeirra sögðust hafa séð dularfullan
bláan reyk áður en árásin var gerð.
Smám saman greip skelfingin um sig í bænum
og þar ríkti eins konar hernaðarástand. íbúar
læstu dyrum og sváfu á efstu hæðum húsa til að
minnka líkurnar á að árásarmaðurinn næði til
þeirra með eiturgasið. Af fréttum að dæma voru
bæjarbúar með hlaðnar byssur og kylfur sér viö
hlið öllum stundum.
Rannsókn á málinu hafði staðið í tíu daga.
Greining á klútnum sem frú Fraser hafði fundið
leiddi ekkert í ljós. Fulltrúi lögreglunnar sagði að
efni í klútnum hefðu löngu gufað upp. Árás-
armanninum var lýst sem manni í ójafnvægi en
afar slyngum.
„Gasið náði mér“
Móðursýkin og hræðslan náðu hámarki. Fjöldi
manns hafði samband við lögregluna á hverjum
degi og sagðist hafa orðið fyrir eiturárás. Tvær
konur sem töldu sig hafa orðið fyrir árás voru
fluttar á sjúkrahús. Læknir sem rannsakaði þær
sagðist ekki finna nein merki um eitrun og sagði
veikindi þeirra stafa af móðursýki. Tilkynnt var
um árás utan við bæinn en þegar lögregla kom á
vettvang höfðu skelfingu lostnir íbúarnir flúið hús
sitt.
Önnur árás var tilkynnt í bænum. Harris-hjónin
höfðu verið að spila í setustofunni. Frúin brá sér
fram í eldhús og eiginmaður hennar heyrði hana
hrópa: „Gasið náði mér.“ Hann hljóp til að aðstoða
konu sína og fann sterka óg sæta lykt. Þeim tókst
að komast út úr eldhúsinu og kölluðu til lögregl-
una. Þegar hún kom á vettvang voru varir og
munnur frú Harris illa brennd og bólgin.
Skömmu seinna barst tilkynning um aðra árás
þar sem fjölskyldan hafði orðið áþreifanlega vör
við eiturárás. Þegar lögreglan kom á svæðið fann
hún opna dós með módellími á stofugólfinu.
Móðursjúkar konur
Lögreglan var ráðþrota og greip til þess ráðs að
hafa samband við dómsmálaráðuneytið og biðja
um lista yfir sjúklinga sem höfðu veriö útskrifaðir
af geðdeildum í Illinois.
Kona var flutt á spítala eftir að hafa talið sig
verða fyrir gasárás en læknar sögðu hana þjást af
ofsahræðslu og lögreglan hafði á orði að verra
væri að eiga við móðursýki íbúanna en árás-
armanninn sjálfan. „Fólk hefur misst stjórn á sér.“
Lögreglumaður lét hafa eftir sér að árásirnar væru
hugarburður taugabilaðra kvenna sem hefðu fund-
ið lykt frá nálægri verksmiðju sem framleiddi
díselvélar. Forstjóri fyrirtækisins benti á að eng-
inn af starfsmönnum fyrirtækisins hefði fundið
fyrir eitureinkennum.
Api með úðabrúsa
Þegar lögreglan rannsakaði tvær næstu tilkynn-
ingar kom í ljós að önnur þeirra stafaöi af svörtum
ketti en í hinu tilvikinu var það drukkinn læknir
sem var að reyna að komast inn um glugga á heim-
ili sínu. Hann hafði týnt lyklunum. Yfirvöld höll-
uðust æ meira að því að málið stafaði af fjöldamóð-
ursýki.
í nýrri frétt um máliö sagði frá ekkju sem hafði
heyrt einkennileg hljóö fyrir utan glugga heima
hjá sér. Skyndilega varð konunni flökurt. Hún kall-
aði á þrjá syni sína og einn þeirra fór út í garð til
að rannsaka málið. Hann sá dökka veru hlaupa af
vettvangi og í moldinni voru för eftir háhælaða skó
sem bentu til þess að árásarmaðurinn væri kona.
Daginn eftir sagðist spákona bæjarins hafa orðið
vör við eiturpésa. Kvöldið áður hafði hún fundið
einkennilega lykt og læðst til að kanna málið. Hún
sagði að árásarmaðurinn væri api með úðabrúsa.
Geit sem leysti vind
Lögreglunni hefur sennilega ofboðið apalýsingin
því hún gaf út yfirlýsingu þess eðlis að allir sem
tilkynntu um árás þyrftu að mæta í viötal til sál-
fræðings. Eftir það hættu tilkynningar um árásir
að berast.
í einni frétt um málið segir frá konu sem hringdi
í lögregluna og sagði ókunnugan mann hafa
sprautað gasi inn um glugga hjá sér. Þegar lögregl-
an kom á staðinn fann hún geit bundna við staur í
garðinum. Geitin hafði rekið við og eiturgasið far-
ið inn um stofugluggann.
Prófessor í sálfræði við háskólann í Illinois þótti
áhugavert hvernig fjöldamóðursýkin greip um sig
í bænum og reyndi að rannsaka málið en „fórnar-
lömbin" í Mattoon voru mjög treg til að svara
spurningum hans. Þau höfðu orðið að aðhlægi og
skömmuðust sin.
Annar sálfræðingur segir málið stórkostlegt
dæmi um fjöldahysteriu. „Árásirnar eiga sér enga
stoð í raunveruleikanum. Líkamleg einkenni eru
þau sömu og lýst hefur verið í tengslum við annars
konar hysteríu.“
Æðið greip um sig meðal íbúanna og fjölmiðlar
ólu á því. Þeir einu sem héldu sönsum voru lög-
reglumennirnir sem fyrstir töldu að málið væri
byggt á móðursýki.
-KB/Kip