Dagblaðið Vísir - DV - 31.05.2003, Blaðsíða 40

AA
HelQCirblctð 33'Vr LAUGARDAGUR 31. MAÍ 2003
/
Atta ár á
eyðieyju
Það er með ólíkindum hvað menn hafa
lent ímiklum hrakningum og lifað þær af.
íbókmenntum má finna ótal frásagnir um
sjómenn sem komust af er skip þeirra
fórst en þeir náðu landi á egðiegju eða á ís-
jaka. Sagan um Robinson Cruso er frægust
þessara sagna en hún er skáldsaga bgggð
á raunverulegum atburðum. Rússinn Valer-
ian Albanvo þvældist um á ísnum íkring-
um Frans Jósef land ítvö ár og skrifaði
frábæra bók um lífregnslu sín. Spánverj-
inn Petron Serrano var átta ár á egðiegju
og skotinn Bruce Gordon hafðist við á fs-
jaka ísjö ár.
Árið 1528 var Spánverjinn Pedro Serrano á skipi
sem strandaði. Serrano komst ásamt nokkrum fé-
lögum sínum í land á eyju skammt frá Perú og þar
lifðu þeir í tæpa tvo mánuði á skjaldbökum og sela-
blóði. Lífsbaráttan var erfið og sumir í hópnum
þoldu ekki við og bjuggu til fleka úr skipsflakinu.
Menninrnir lögöu síðan út á haf en höfðu litla von
um að komast lífs af og ekkert heyrðist frekar til
þeirra.
Sarrano varð eftir á eyjunni ásamt ungum dreng
og tveimur öðrum mönnum. Innan nokkurra daga
var annar maðurinn kominn með óráð og skömmu
eftir það fór hann að leggja annan handlegg sinn
sér til munns og lést síðan skyndilega. Skömmu
síðar gerði hitinn og erfiðleikarnir út af við hinn
manninn líka.
Af skiljanlegum ástæðum óttuðust Serrano og
drengurinn um líf sitt og unnu í sameiningu að því
að auka lífslíkur sínar. Þeir útbjuggu vatnsflöskur
úr skjaldbökuskeljum og bjuggu til geymslupoka
fyrir mat úr selskinni. í sameiningu veiddu þeir
rostunga og fugla og grófu upp rætur sem þeir
lögðu sér til munns. Serrano smíðaði lítinn fleka
og fór út að flaki skipsins og kafaði eftir tinnu-
steini. Eftir það gátu félagarnir kveikt eld til að
gefa skipum merki ef þau skyldu sigla nálægt eyj-
unni. Nokkur skip sigldu hjá en ekkert þeirra virt-
ist sjá eldinn og héldu sínu striki. Ef til vill vildu
skipstjórar skipanna ekki hætta sér inn á milli
kóralrifjanna umhverfls eyjuna.
Drakk til að halda
hita
Næstu vikurnar
drakk skipsbrots-
maðurinn romm
og koníak daglega
til að halda á sér
hita og þar sem
hann var óvanur
áfengisdrykkju
svaf liann mikið í
hrúgu af frosnum
ábreiðum.
Djöflar af hafi
Dag einn vaknaði Serrano skyndilega og sá tvo
djöfla - eða svo hélt hann að minnsta kosti. Hann
kallaði viðvörunarorð til drengsins og lagði síðan á
Harðneskjuleg örlög
Árið 1528 var Spánverjinn Pedro Serrano á skipi sem strandaði. Serrano komst ásamt nokkrum félöguiu sínum
í land á evju skammt frá Perú og dvaldi þar í átta ár.
flótta með bænarorð á vör en þegar verurnar hlupu á
eftir honum og tóku undir bænirnar sá Serrano að
þær voru ekki djöflar heldur sjómenn sem hafði skol-
að á land. Aðkomumennirnir voru jafnundrandi og
Serrano þegar þeir sáu Spánverjann og leist ekki á
blikuna. Eftir margra mánaða dvöl á eyjunni, þorsta,
hungur og einangrun var Serrano ekki frýnilegur á
að líta. Hár hans og skegg höfðu vaxið stjórnlaust og
hann var drulluskítugur af sandi, seltu og sjó. í ljós
kom að „djöflarnir" voru skipsbrotsmenn sem höfðu
komist af er skip þeirra sökk.
Eftir að mennirnir bættust í hópinn var aftur farið
að tala um flótta frá eyjunni og í sameiningu tókst að
byggja lítinn bát fyrir tvo. Ákveðið var að Serrano og
drengurinn myndu sigla til Jamaica og senda björg-
unarleiðangur eftir hinum. Serrano sá þó fljótt í
hendi sér að drengurinn myndi ekki lifa ferðina af og
lagðist gegn henni. Drengurinn krafðist þess hins veg-
ar að fá að fara og annar aðkomumannanna vildi fara
meö honum. Þeir lögðu af stað í vondu veðri og ekk-
ert fréttist af þeim meir.
Uppáhald kóngafólks og hirða
Þremur árum seinna, átta árum eftir aö Serra-
nos kom til eyjunnar, sáu þeir félagar að skip nálg-
aðist. Eldur sem þeir höfðu kveikt hafði greinilega
vakið forvitni skipsverja. Þegar björgunarbátur
nálgaðist eyjuna sáu bátsverjar tvo sólbakaða síð-
hærða og fúlskeggjaða menn veifa örmunum eins
og vitlausir væru. Björgunarbáturinn sneri við,
bátsverjar töldu mennina einhvers konar eyja-
djöfla. Serrano og félagi hans tóku þá að hrópa
nafn Jesús Krists í gríð og erg og báturinn sneri
við og bjargaði þeim. Skipið fór með skipbrots-
mennina til Havana og þar lést félagi Serranos
skömmu seinna.
Serrano var fluttur til Spánar. Hann vakti mikla
athygli kóngafólks og hirða í Evrópu og ferðaðist
víða. Selskinnsfötin, hárið og skeggið sem náði
niður að hnjám vakti almenna athygli ekki síður
en ævintýralegar frásagnir hans af dvölinni í eyj-
unni. Forríkir menn héldu honum uppi og hann
lést frægur og ríkur árið 1564.
Strandaði í ís
Skipstjórinn á skoska hvalveiðiskipið Anne Forbes
var forfallinn fylliraftur og hann var dauðadrukkinn
þegar skipið strandaði í ís við norðanvert Grænland
árið 1757. Bruce Gordon, sem var skipverji um borð,
hafði verið skipað aö fara upp í mastrið nokkrum sek-
úndum áður en ísinn kramdi skipiö í sundur. Hálf-
tíma seinna sökk skipið og allir um borð fórust nema
Gordon sem kastaöist út á ísinn þegar skipið brotnaði
og lagðist á hliðina. Lífslíkur hans voru ævintýralega
litlar, hann var einn á ísnum án matar, skjóls og viö-
unandi fatnaöar. Eina huggun hans var Nýja testa-
mentið sem hann var með í vasanum.
Daginn eftir slysið gerðist hið óvænta, skipiö
skaust upp á yfirborðið á hvolfi í nokkurri fjarlægð
frá ísjakanum hans Gordons og festist í ísnum. Gor-
don gerði sér grein fyrir því að líf hans ylti á því að
komast að flakinu. Eftir nokkra hrakningar náði
hann að flakinu en fann engan inngang þannig aö
hann komst ekki inn í það. í örvæntingu sinni krafs-
aði hann sig gegnum brakið og leitaði að verkfærum,
að lokum fann hann lítinn bátskrók og skutul sem
hann notaði til að grafa sig í gegnum ísinn og að lok-
um kom hann að káetuglugga. Þaöan komst Gordon
inn í skipið og í káetu skipstjórans þar sem hann fann
byrgðir af kexi og áfengi. Hann borðaði fylli sína af
kexi og skolaði því niður með rommi og koníaki. Gor-
don sofnaði fljótt.
Hélt á sér hita með rommi og koníaki
Næstu vikurnar drakk Gordon romm og koníak
daglega til að halda á sér hita og þar sem hann var
óvanur áfengisdrykkju svaf hann mikið, stundum
24 tíma, í hrúgu af frosnum ábreiðum inni í káetu
skipstjórans. Þegar hann vaknaði svalaði hann
mesta þorstanum með því að sleikja klaka.
Gordon fann ýmis verkfæri eins og hnífa og gafla
í káetunni. Hann vissi þó sem var að án elds og
meiri matar myndi hann ekki lifa veturinn af.
Hann varð að komast að birgðageymslu skipsins
en þar sem allt sneri á hvolf og var auk þess fros-
ið virtist það vonlaust. Gordon gafst þó ekki upp og
eftir nokkurra daga erfiði komst hann að kola-
geymslunni og tókst að kveikja eld. Hann fann
einnig fatnað og verkfæri sem komu honum að
góðum notum.
Óvæntur félagsskapur
Stór ísbjörn braust inn í skipið þegar Gordon lá
sofandi eina óveðursnótt og réðst á hann en honum
tókst við illan leik að drepa dýrið með hníf. Gor-
don skar sér kjöt í soðið og hugðist nota skinnið
sér til skjóls en allt í einu heyrði hann væl fyrir
utan skipið. Þegar hann kannaði málið sá hann lít-
inn bjarndýrsunga og kenndi í brjósti um hann.
Hann gaf húninum að borða og kallaði hann Nancy
í höfuðið á kærustunni sinni heima á Skotlandi.
Húnninn varð honum leiðitamur, félagi og gælu-
dýr.
Skömmu eftir að Nancy gerðist félagi Gordons
uppgötvaði hann leið inn í lestina. Eftir talsvert
puð sneri hann aftur með vatnsbyrgðir, kol, hvala-
kjöt, nautakjöt, skinku, viskí, pípur, tóbak og sel-
spik fyrir Nancy og þau voru vel birg fyrir vetur-
inn. Gordon las úr nýja testamentinu og þau sváfu
og léku sér.
Stundum fóru þau í langar göngur á ísnum og
var Gordon þá klæddur í spariföt skipstjórans en
Nancy rölti við hlið hans á tveimur fótum og
studdi loppunum á handlegg hans eins og hefðar-
kona en það hafði hann kennt henni.
Þreytt, særð og blæðandi
Gordon vissi að með vori og auknum hlýindum
myndi ísinn reka lengra í norður og eina von hans
um björgun væri að finna land. Hann taldi ísjak-
ann of stóran til að bráðna eða sökkva og tók að
höggva í hann eins konar skúta og hlóð I hann vist-
um og bjó þar næstu tvo mánuði í von um að sjá
land. Nancy var ætíð við hlið hans og þegar isinn
byrjaði að losna veiddi hún handa þeim fisk. Að
lokum losnaði ísjakinn með áföstum skipsskrokkn-
um frá ísbreiðunni og rak í sex mánuði. Gordon sá
eitt sinn til lands og íjalla og komst svo nærri að
sjá konu á ströndinni en hann komst hvergi því ís-
jakinn var á mikilli ferð. Næsta vetur fraus hann
aftur við ísbreiðuna og þannig leið tíminn og árin.
Dag einn heyrði Gordon byssuskot og lagði af
stað út á ísbreiðuna til að leita að mönnum. Stór
ísbjörn réðst á hann en Nancy barðist við dýrið
með honum og bjargaði lífi hans en þau særðust
bæði illa áður en þeim tókst að drepa dýrið. Þreytt,
særð og blæðandi hættu vinirnir leitinni og sneru
aftur í skipið.
Veturinn var erfiður en þegar voraði hófu þau
leit sína að landi að nýju. Að þessu sinni hittu þau
veiðimenn og bjuggu með þeim í litlu þorpi í
nokkra mánuði. Nancy kunni illa við vistina með
veiðimönnunum og hvarf eina nóttina, Gordon leit-
aði hennar í nokkrar vikur en sá hana aldrei aft-
ur.
Þegar fréttir bárust til þorpsins um að skip væri
í nágrenninu reri Gordon á kajak út til skipsins
sem flutti hann til Skotlands. Hann hafði verið í
burtu í sjö ár og einn mánuð.
KB/Kip