Dagblaðið Vísir - DV - 14.06.2003, Blaðsíða 8

8 FRÉTTIFi LAUGARDAGUR 14.JÚNÍ2003
Suðurnesjamenn vegna brottfarar varnarliðsins:
Uggur
í brjósti
í Grænási, þar sem leiðin
iiggur inn á varnarsvæðið,
stendur hliðvörður með al-
væpni. Þeldökkur hermaður
sér allt því til fyrirstöðu að
forvitnir blaðamenn komist
inn fyrir þessi landamæri ís-
lands og Bandaríkjanna.Ljós-
mynd verður að duga.
„Margt er það á Miðnesheiði,
sem mennirnir ekki sjá,“ orti
VERKALÝÐSLEIÐTOGINN: „Starfsald-
ur hjá fólki, sem vinnur þarna upp frá, er
hár. Þetta hafa verið eftirsótt störf," seg-
ir Kristján Gunnarsson.
Þórarinn Eldjám.
En hver veit nema leiðin inn fyr-
ir hliðið opnist von bráðar. Að fýrr
en síðar verði herinn farinn og nýr
veruleiki blasi við. Bæði hvað varð-
ar varnir landsins, en einnig í at-
vinnumálum. Fjöldi fólks á allt
undir að herinn verði áfram.
Á 17. hundrað
Sú var tíðin að fjöldi fólks fór
suður með sjó enda var mikil upp-
grip að hafa við flugvallar- og
mannvirkjagerð - og raunar hafa
þær framkvæmdir verið í gangi allt
fram til dagsins í dag. Enn aðrir
fengu vinnu hjá varnarliðinu, við
hin fjölbreyttu störf sem hafa skap-
ast í kringum herstöð þar sem þús-
undir manna hafa búsetu.
Að sögn Kristjáns Gunnarssonar,
formanns Verkalýðs- og sjómanna-
félags Keflavíkur, starfa á 17.
hundrað íslendingar á flugvellin-
um í dag. Um 900 hjá varnarliðinu
en aðrir hjá til að mynda verktök-
um á svæðinu og ýmsum fyrirtækj-
um sem selja þjónustu sína til
varnarliðsins. „Starfsaldur hjá fólki,
sem vinnur þarna upp frá, er hár.
Þetta hafa verið eftirsótt störf og
launin yfirleitt góð. Yfirleitt hættir
LEIÐIN TIL AMERfKU: Hermaður stendur vaktina með alvæpni. Handan við hliðið er vinnustaður á 17. hundrað íslendinga og
Varnarlið sem skiptir afar miklu máli fyrir allan þjóðarbúskapinn.
fólk ekki nema vegna aldurs eða
veikinda," segir Kristján.
Hærri en hjá Eflingu
Hann vitnar enn fremur til ný-
legrar könnunar Gallups sem sýnir
að mánaðarlaun félagsmanna hans
eru að jafnaði um 177 þús. kr. en
Eflingarfólk ber úr býtum 154 þús.
kr. „Við höfum þá tilhneigingu að
líta svo á að þetta sé varnarliðinu
að þakka."
A næstu mánuðum mun skýrast
hvort Bandaríkjamenn fara af land-
inu með herlið sitt; það er að öllu
leyti ellegar dragi stórlega úr um-
svifum sínum hér. „Ég vil þó undir-
strika að Bandaríkjamenn bera hér
félagspólitíska ábyrgð gagnvart ís-
lendingum. Þetta er stórmál, ekki
bara fýrir Suðurnesjamenn heldur
Er herinn á förum?
Spurningin er stór. Á
meðan svörin fást ekki
eru Suðurnesjamenn
milli vonar og ótta,
enda hagsmunir þeirra
miklir.
landsmenn alla. Ég ætla að vona að
í þessu máli nái ráðamenn okkar að
halda uppi vörnum, í tvíeinni
merkingu þeirra orða,“ segir Krist-
ján.
Útópía
Hann segir að fýrir um áratug
hafi forystumenn verkalýðsfélaga á
Suðurnesjum rætt við forystumenn
stjórnmálaflokkanna um hvað væri
til ráða kæmi upp sú staða að her-
inn færi. Þá hefðu allar umræður
um slíkt í raun þótt fjarstæðukennd
útópía. Nú gæti hins vegar verið í
spilunum að Bandaríkjamennirnir
á Miðnesheiði væru að taka saman
föggur sínar - með þeim afleiðing-
um að íslendingar, sem á herinn
hafa stólað, vita ekki sitt rjúkandi
ráð. sigbogi@dv.is
Gríðarlegt áfall ef
herinn færi
hins vegar strax farinn að svipast
um eftir annarri atvinnu," segir
Guðmundur Stefán Gunnarsson
sem er kennari í Njarðvíkurskóla.
„Það fólk, sem hefur lengi unnið
hjá hernum, er vant allt öðmm
vinnubrögðum en á hinum hefð-
bundna íslenska vinnumarkaði.
Hjá hernum er skipulagning hlut-
anna allt önnur og unnið eftir öðru
kerfi og kannski meira skipulagi.
Þetta hefur sín áhrif á fólkið og
maður veltir fyrir sér hvort sumir
starfsmenn uppi á velli geti hrein-
lega sinnt öðrum störfum ef til
þess kæmi. Kunna ekkert annað.“
Herinn skapar mikil
umsvif
Hafsteinn
Guðnason.
Umsvifm hér
í Keflavík, sem
fýlgja hernum,
eru meiri en
flestir gera sér
grein fyrir,“
segir Hafsteinn
Guðnason,
starfsmaður
hjá Flutnings-
þjónustu
Gunnars. Hann segir varnaliðið
eiga talsverð viðskipti við það fyr-
irtæki sem hann starfar hjá. Sama
geti menn hjá nálega flestum fyr-
irtækjum á Suðurnesjum sagt.
Margfeldisáhrifin af hernum séu
gífúrlega mikil. „í einhverju blaði
var sagt að aðrir fslendingar störf-
uðu ekki hjá varnarliðinu en fá-
einir menn sem sópuðu billjarð-
stofur. Þetta er einföldun og
menn vinna öll möguleg störf
þarna. Þú ættir líka til dæmis að
sjá alla bílalestina innan úr
Reykjavík milli sjö og átta á
morgnana þegar á ferðinni er fólk
til vinnu sinnar á Keflavíkurflug-
velli."
Guðveig Sigurðar-
dóttir.
„Herinn
skapar gífur-
lega mikla at-
vinnu hér á
Suðurnesjum
og líklega er
ekki til sú fjöl-
skylda hér að
einhver hafl
ekki einhver
tengsl upp á
flugvöll. Því væri gríðarlegt áfall ef
herinn færi, sem sjálfsagt verður
raunin smátt og smátt," sagði
Guðveig Sigurðardóttir, starfs-
leiðbeinandi á Hæfingarstöðinni.
„í dag er rosalega mikið atvinnu-
leysi hér á Suðurnesjum og við
megum ekki við meiru. Því verða
stjórnvöld að beita sér af fullum
þunga í þessu máli. Nóg var að
missa allan kvótann á sínum tíma
þannig að fiskverkum lagðist hér
af að miklu leyti. Jú, sjálfsagt væri
gaman ef sú staða væri komin
upp að það þyrfti ekki lengur
neinn her. Staða mála í heimin-
um er hins vegar sú að þannig
getum við einfaldlega ekki hugs-
að.“
Kunna ekkert annað
„í þeirri
óvissu, sem nú
er rikjandi hér
vegna hersins,
er fólk auðvitað
mjög uggandi
um sinn hag.
Félagi minn er
Guðmundur Stefán til dæmis í
Gunnarsson. slökkviliðinu
þama upp frá
en það hefur alla tíð verið mjög vel
launuð og ömgg vinna. Nú er hann
„Lengi voru menningarleg
áhrif frá hernum ákaflega
sterk hér í Keflavík. Bandarík-
in eru og ákaflega fjölbreytt
samfélag sem aftur smitaðist
inn í mannlífið hér. Ég segi
stundum að þetta hafi verið
einn allsherjar bræðslupottur
af menningu, rétt eins og
Bandaríkin," segir Rúnar Júlí-
usson, tónlistarmaður í Kefla-
vík.
Einhleypir í gleðistuði
Rúnar segir að á bítlatímabilinu,
þegar hann var að alast upp, hafi
áhrifin frá hernum verið mun meiri
en þau eru í dag. Þá hafi til dæmis
margir hermenn leigt sér herbergi
eða íbúðir niðri í Keflavík. Á öldum
ljósvakans hafi menn bæði náð
Kanaútvarpi og -sjónvarpi. Sam-
neyti Islendinga og hermanna hafi á
allan hátt verið miklu meira en nú.
„I dag er það orðið ríkjandi fyrir-
komulag að hingað til lands koma
Bandarísk áhrifsmit-
uðu bæjarbraginn í
Keflavík lengi. Aronsk-
an gekk aldrei eftir.
hermenn með fjölskyldur sínar.
Hér áður fyrr voru þetta hins vegar
meira einhleypir menn sem oft
RÚNAR JÚL: „Var að spila á Keflavíkurflugvelli kannski tvö til þrjú kvöld í viku."
voru í gleðistuði. Áður gerðist það
mjög oft að ég var að spila á Kefla-
víkurflugvelli kannski tvö til þrjú
kvöld í viku en núna hefur slíkt eklti
gerst í mörg ár,“ segir Rúnar.
Aronskan
Aronskan var kenning eða stefna
sem lengi var á floti í íslensku sam-
félagi; það er sú hugmynd Arons
Guðbrandssonar í Kauphöllinni að
Bandarfkjamenn ættu að greiða
fyrir að hafa herstöð hér á landi.
„Herinn greiddi aldrei peninga til
fslendinga með beinum hætti, en
þeir komu með öðrum leiðum.
Margir hafa orðið rikir af hernum.
Fyrir vikið erum við orðin háð ríkj-
andi ástandi. En herinn fer einn
daginn og vonandi verður það fýrir
íslendinga einfaldlega tækifæri til
þess að skapa eitthvað nýtt og gera
annað."
sigbogi@dv.is