Dagblaðið Vísir - DV - 02.07.2003, Blaðsíða 19

MIÐVIKUDAGUR 2. JÚLÍ2003 SKOÐUN 19
Fordæmalaus átök í Bretlandi um ásakanir nafnlauss heimildarmanns:
I
i
»
l
Styrjöld Blairs og
HALLAR UNDAN FÆTI: Iraksmálið hefur reynst Tony Blair erfitt. Fyrrverandi ráðherrar saka
hann um að beita blekkingum og BBC hefur sömu ásakanir eftir ónafngreindum
heimildum í leyniþjónustunni. Trúverðugleiki hans virðist ekki naegur til að fleyta honum í
gegnum þessar þrengingar og fylgið minnkar jafnt og þétt í skoðanakönnunum.
á/Htk FRÉTTAUÓS
. * Ólafur Teitur Guðnason
t |, olafur@dv.is
„Það er ótrúlegt að menn skuli
geta gert um það fréttir -
byggðar á einni ónafngreindri
og óstaðfestri heimild - að for-
sætisráðherrann, ríkisstjórnin,
leyniþjónustan og ég sjálfur
höfum sammælst um að Ijúga
að þinginu til að sannfæra það
um að senda breskar hersveitir í
stríð. Ég mun ekki linna látum
fyrr en BBC viðurkennir að
þetta er lygi."
Þannig brást Aiastair Campbell,
nánasti ráðgjafi, almannatengsla-
fulltrúi og talsmaður Tonys Blairs
forsætisráðherra Breta, við spurn-
ingum þingnefndar í síðusm viku
en nefndin er önnur af tveimur sem
nú rannsakar ásakanir um að
stjórnvöld hafi ýkt hættuna af
Saddam Hussein með því að hag-
ræða upplýsingum frá leyniþjón-
ustunni.
„Ríkisstjórnin mun ekki
láta málið niður falla
fyrr en afsökunarbeiðni
hefur borist frá BBC."
Campbell lýsti þarna í raun yfir
stríði gegn breska ríkisútvarpinu
BBC fyrir hönd forsætisráðuneytis-
ins. Stjórnmálaskýrendur í Bret-
landi segja að upp sé komin algjör-
lega einstök staða í samskiptum
stjórnvalda og þessa virta fjölmið-
ils. Harkan eigi sér engin fordæmi.
Og þeir telja víst að svo mikið hafi
nú verið lagt undir í þessari viður-
eign að sá sem tapi henni gangi
stórskaddaður af velli. Niðurstaða
þingnefndarinnar er væntanleg á
mánudaginn kemur.
Skýrslan „poppuð upp"
Upphafsmaðurinn að öllu sam-
an er Andrew Gilligan, fréttamaður
BBC. Gilligan gerði frétt um það á
BBC Radio-4 fyrir um það bil mán-
uði að háttsettur, ónafngreindur
heimildamaður innan leyniþjón-
ustunnar fullyrti að þar á bæ gætti
mikillar óánægju með að stjórn-
völd hefðu misnotað upplýsingar
þaðan til að réttlæta hernaðaríhlut-
un í írak. Heimildamaðurinn til-
greindi sérstaklega að afar viða-
mikilli skýrslu um ógnina af
Saddam Hussein, sem birt var í
september, hefði verið breytt á síð-
ustu stundu, að ósk forsætisráðu-
neytisins, þvert á vilja leyniþjón-
ustunnar. Bætt hefði verið í skýrsl-
una þeirri staðhæfingu að írakar
gætu hafið efna- og sýklavopnaárás
með 45 mínútna fyrirvara.
Sú staðhæfing vó einmitt mjög
þungt í ræðu Tonys Blairs þegar
hann mælti með því í þinginu að
Bretar tækju þátt í hernaðinum í
frak. Frétt BBC um að sjálf leyni-
þjónustan hefði ekki talið þetta
áreiðanlegar upplýsingar var því
meiri háttar áfall fyrir trúverðug-
leika Blairs í fraksmálinu. Gilligan
sagðist í fréttinni hafa spurt heim-
ildamanninn hvernig það hefði
komið til að skýrslunni var breytt
og svarið var: „Campbell. Hann
sagði að það þyrfti að „poppa
skýrsluna upp“.“
Svar eða moldviðri?
Þetta eru alvarlegar ásakanir. Við
þær bætist að tveir fyrrverandi ráð-
herrar í ríkisstjórn Blairs, Robin
Cook og Clare Short, hafa sagt að
Blair hafi hagrætt staðreyndum í
fraksmálinu og verið búinn að
ákveða að senda hersveitir af stað
miklu fýrr en hann segir sjálfur.
Loks hefur verið viðurkennt að
hluti af annarri skýrslu forsætis-
ráðuneytisins um írak, sem birt var
í febrúar, hafi verið endursögn á
margra ára gamalli ritgerð sem
finna má á Netinu en ekki nýjustu
upplýsingar frá leyniþjónustunni,
eins og látið var í veðri vaka.
Það var því mikið í húfi þegar
nánasti ráðgjafi Blairs ákvað að
standa fyrir máli sínu - og forsætis-
ráðherrans - fyrir þingnefndinni.
Og Alastair Campbell sló heldur
betur frá sér, einkum þegar kom að
frétt BBC. Stjórnmálaskýrendur
hrósa fimlegri frammistöðu hans
en gagnrýna hann um leið fyrir efn-
istökin; hann hafi í raun aðeins
þyrlað upp moldviðri. Það hafi ver-
ið dæmigerð brella hjá hinum
snjalla Campbell að búa til nýja og
æsilega deilu við BBC, sem var aug-
ljóst að fjölmiðlar myndu sýna
miklu meiri áhuga, til þess að beina
athyglinni frá sjálfu íraksmálinu
þar sem stjórnvöld eru í nauðvörn,-
Kröfur Campbells um afsökunar-
beiðni, ásakanir hans um lygar og
lítt dulbúnar hótanir í garð BBC
hafi þjónað þessum eina tilgangi.
Á móti má hins vegar spyrja
hvort alvarlegar ásakanir á borð við
þær sem fram komu í fréttum BBC
hljóti ekki að kalla á kröftugt svar.
BBC eða heimildamaðurinn?
Fyrstu viðbrögð BBC við ásökun-
um Campbells voru þau að stofn-
unin þyrfti ekki leiðsögn í upplýs-
ingaöflun frá aðilum sem notuðu
gamlar ritgerðir af Netinu í leyni-
skýrslur!
HÓTAR BBC: Campbell, nánasti ráðgjafi
Blairs, segir að stjórnvöld linni ekki látum
fyrr en BBC biðjist afsökunar á „lygum"
sínum.
Campbell skrifaði í kjölfarið Ric-
hard Sambrook, yfirmanni frétta-
deildar BBC, langt bréf þar sem
hann bað m.a. um svör við því
hvort BBC stæði við ásakanir sfnar
um að forsætisráðuneytið hefði lát-
ið bæta „45 mínútunum“ inn í
skýrsluna.
Stjórnmálaskýrendur
telja víst að svo mikið
hafi nú verið lagt undir
í þessari viðureign að
sá sem tapi henni gangi
stórskaddaður af velli.
Meginröksemdin í enn lengra
svari Sambrooks var athyglisverð:
Hann sagði að BBC hefði hvorki
sakað forsætisráðuneytið um eitt
né neitt. BBC hefði ekki fullyrt að
forsætisráðuneytið hefði breytt
téðri skýrslu heldur hefði nafnlausi
heimildamaðurinn fullyrt það. BBC
hefði aðeins haft eftir fullyrðingar
heimildamannsins. Stofnunin
stæði því fullkomlega við fréttina.
Einn heimildamaður
Campbell spurði einnig hvort
BBC hefði byggt staðhæfinguna um
„45 mínúturnar" á einum heim-
ildamanni eða fleiri og hvort Sam-
brook væri ekki kunnugt um starfs-
reglur BBC í þeim efnum en þar
segir að fréttamenn skuli forðast að
reiða sig á eina heimild. Sambrook
svaraði því til að vissulega stæði að-
eins einn heimildamaður á bak við
staðhæfinguna en að í ljósi þess að
efasemdir um meðferð stjórnvalda
á gögnum leyniþjónustunnar
hefðu komið fram víðar - og þess
að febrúarskýrslan var byggð á rit-
gerð af Netinu - hefði verið talið
réttlætanlegt í þessu tilviki að
byggja á einum nafnlausum heim-
ildamanni, enda hefði hann ávallt
reynst áreiðanlegur.
Sambrook bætti því lika við að
fyrir lægi að sjálf fullyrðingin um að
írakar gætu hafið árás með 45 mín-
útna fyrirvara, sem Tony Blair not-
aði til að rökstyðja stríðsaðgerðir,
væri aðeins byggð á einum heim-
ildamanni í Irak! - Reyndar virkar
þetta tiltekna rökræðubragð í báð-
ar áttir, því allt eins er hægt að
gagnrýna BBC fyrir að slá því upp
að Blair hafi beitt fyrir sip upplýs-
ingum um hernaðarmátt Iraka sem
aðeins styddust við einn heimilda-
mann, með frétt sem er aðeins
byggð á einni heimild.
Hefndir og hótanir
Það var því enginn afsökunar-
tónn í bréfi yfirmanns fréttadeildar
BBC. I niðurlagi þess segist hann
meira að segja draga þá ályktun að
Campbell láti í máli þessu stjórnast
af hefndarhug gagnvart frétta-
manninum Gilligan vegna fyrri
samskipta þeirra!
„Þeir hafa ekki vott af
sönnunargögnum til að
renna stoðum undir þá
lygi, sem margoft hefur
verið send út á vegum
BBC, að við höfum vilj-
andiýkt og misnotað
upplýsingar frá leyni-
þjónustunni."
Ekki stóð á svari frá Campbell,
sem sagði svör BBC staðfesta enn
og aftur að stofnunin hefði birt frétt
sem stórskaðaði ríkisstjórnina án
þess að hafa hugmynd um hvort
hún væri sannleikanum samkvæm.
„Það staðfestir þá staðhæfingu
okkar að þeir hafa ekki vott af sönn-
unargögnum til að renna stoðum
undir þá lygi, sem margoft hefur
verið send út á vegum BBC, að við
höfum viljandi ýkt og misnotað
upplýsingar frá leyniþjónustunni
og þannig afvegaleitt þingið og
þjóðina," sagði Campbell og bætti
við að vart væri hægt að trúa því að
BBC teldi að það gæti gert fréttir
um hvaðeina sem heimildamenn
þess fullyrtu. „Það þýðir að BBC
getur útvarpað hverju sem er án
þess að bera ábyrgð á neinu."
Loks skoraði hann á Sambrook
að hafa í huga að ríkisstjórnin
myndi ekki láta málið niður falla
fyrr en afsökunarbeiðni hefði borist
frá BBC.
Treystið mér
Stjórnmálaskýrendur telja að
með því að efna til þessa stríðs við
BBC hafi Alastair Campbell tekist
að beina athyglinni frá sjálfum efn-
isatriðum ásakananna á hendur
Tony Blair. Um leið er hins vegar
orðin til styrjöld sem hvorugur vill
fyrir nokkurn mun tapa.
Og rannsókn utanríkismála-
nefndar þingsins heldur áfram,
hvað sem þessu stríði líður. Niður-
stöðu er að vænta á mánudaginn
kemur. Önnur þingnefnd, sem hef-
ur ótakmarkaðan aðgang að gögn-
um leyniþjónustunnar, rannsakar
málið fyrir luktum dyrum en for-
sætisráðuneytið ræður að hve
miklu leyti niðurstöður hennar
verða gerðar opinberar.
Það er alls óvíst hvort þessar
pólitísku nefndir komast að niður-
stöðu sem almennt verði litið á sem
trúverðugan dóm, hvort sem litið
er til deilunnar við BBC sérstaklega
eða íraksmálið í heild. En dómur
almennings skiptir mestu máli.
Ráðgjafi Blairs lagði allt undir og
stillti málinu upp sem spurningu
um það hvort væri líklegra: að for-
sætisráðuneytið hefði beitt blekk-
ingum til að réttlæta stríð eða að
BBC skáldaði upp slíkar ásakanir
gegn betri vitund. Þar með sendi
hann Tohy Blair í trúverðugleika-
keppni við breska ríkisútvarpið.
Skoðanakannanir benda til þess að
Blair sé að verða undir.