Dagblaðið Vísir - DV - 18.07.2003, Side 10

10 FRÉTTIR FÖSTUDAGUR 18.JÚLÍ2003
BUSH f ÚGANDA: Bandaríkjaforseti gerði stuttan stans (Úganda í Afríkuför sinni. Þar tók Museveni forseti á móti honum og stúlkur stigu
dans á Entebbe-flugvelli. (Úganda lofaði Bush framlögum til að berjast gegn eyðni í landinu. Hins vegar var lítið rætt um ætbálkastríðin
sem geisa í norðanverðu landinu þar sem hræðileg voðaverk eru unnin.
það markmið stjórnarinnar í Was-
ington að vera óháð oh'ukaupum frá
Mið-Austurlöndum hafa beint at-
hyglinni að Afríku. Farið er að senda
herlið til álfunnar og loforðin um
hernaðaríhlutun í Líberíu af mann-
úðarástæðum, eins og það heitir, er
liður í því að ná fótfestu og áhrifum í
álfunni. Sérstaklega er athyglinni
beint að ríkjum Vestur-Airíku og
Gíneuflóa sem er að verða álíka mik-
ilvægur og Persaflói, efríahagslega og
hemaðarlega.
Liður í þeirri stefríu að efla tengsl-
in við Afríkuríki er að taka upp nána
samvinnu við stjómvöld og koma á
stöðugleika hvað varðar stjórnmál og
efnahag og ekki sfst hemaðarsam-
vinnu. Það kann að verða þrautin
þyngri en til mikils er að vinna.
James Jones, sem er æðsti hers-
höfðingi Bandaríkjahers í Evrópu og
Afríka heyrir einnig undir hann,
sagði nýlega í blaðaviðtali að BNA
væri að semja um notkun flugvalla
um gjörvalla Afríku, nokkurra stórra
herflugvalla og annarra srnærri og
mun setulið verða til taks í mörgum
herstöðvum. Einnig er verið að
semja um flotahafnir og staðsem-
ingu bandarískra landgönguliða.
Herstöðvamar verða ekki einvörð-
ungu í Norður-Afíku, svo sem í Alsír,
þar sem íslamskir bókstafstrúar-
menn em stöðug ógn við stjómina.
Að sögn hershöfðingjans verða
einnig herstöðvar í ríkjum sunnan
Sahara og hann spáir að flotinn verði
efldur mjög á Gíneuflóa, þar sem
miklar olíulindir em undir sjávar-
botni, eins og í löndunum sem eiga
strönd að flóanum.
Jones hershöfðingi bætti við að í
framtíðinni mundu flotadeildir sem
fylgja flugvélamóðurskipum um
Miðjarðarhaf vera að minnsa kosti
hálft árið meðfram vesturströndum
Afríku. Sagt er að um tímabundna
dvöl bandarísks heriiðs verði að
ræða en þegar einu sinni verður búið
að byggja upp fullkomnar herstöðvar
er líklegast að hersetan verði til fram-
búðar. í því sambandi má minna á
bandarísku herstöðina í Djibouti við
mynni Rauðahafs þar sem 1.500
landgönguliðar og sérþjálfaðar sveit-
ir em að staðaldri og fer stöðugt
fjölgandi. Herstöðin er aðaltekjulind
landsmanna.
Frá Djibouti er auðvelt að gera
árásir á Súdan, Sómalíu og Yemen,
en þau ríki em yfirleitt ekki vinveitt
Bandaríkjunum og grunur leikur á
að þar eigi hryðjuverkamenn hæli.
Öflugt herstöðvanet
Um herstöðvar í Vestur-Afríku og
flotaaðstöðu á Gíneuflóa gildir öðm
máli. Þar em olíuhagsmunir f veði.
Frá Vestur-Afríku em nú fluttar 1,5
milljónir tunna á dag til Bandaríkj-
anna og fer sá kaupskapur sfvaxandi.
En magnið er svipað nú og það sem
framleitt er í Sádí-Arabíu fyrir
Bandaríkjamarkað. Þarlend fyrirtæki
hafa fjárfest fyrir 10 milljarða dollara
í olíulindum í og við Vestur-Afríku og
aukast þær fjárfestingar í sífellu og er
reiknað með að þær verði um 10
milljarðar dollara á ári áður en langt
um líður.
Einn talsmanna CIA, David Gor-
don að nafni, varaði nýlega við mikl-
um fjárfestingum í olíuauði Afríku.
Svo lengi sem stjómmálaástandið
skánar ekki í álfunni og stöðugleika
verði komið á er þar allra veðra von
og fjárfestingar geta farið fyrir títíð.
En nærvera bandarísks herliðs og
ffamlög til að bæta efnahaginn í álf-
unni geta minnkað áhættuna vem-
lega.
Sérstök nefríd, sem í vom olíufor-
stjórar og ráðgjafar úr Pentagon, skil-
aði þinginu skýrslu í fyrra þar sem
mælt var með nánari hemaðarsam-
vinnu við otíuauðug ríki. Sérstök
áhersla var lögð á að styrkja sam-
bandið við Gíneuflóaríkin enda
myndi það þjóna öryggishagsmun-
um BNA. En stöðugt otíuflæði er ein
höfuðundirstaða efnahagslífs iðn-
rlkjanna.
Mælt með flotahöfn
í skýrslunni var mælt með að í Afr-
íku yrði komið á „sameinaðri yfir-
stjóm" svipaðri þeirri sem verið hef-
ur í Mið-Austurlöndum. Til að
tryggja siglingaleiðir otíuskipanna
var mælt með öflugri flotahöfn á eyj-
unni Sao Tome sem er í miðjum
Gíneuflóa. Þar er 140 þúsund manna
sjálfstætt ríki. Um það bil sem þetta
greinarkorn er sett á blað var gerð
uppreisn í ríldnu meðan forsetinn
var að heimsækja otíuríkið Nígeríu
og stjómin rekin frá völdum. Um
ffamhaldið er varlegast að spá engu
að svo stöddu.
Ljóst er að fleira býr
undir en velviljinn einn
og aðrir hagsmunir
ráða líka gjörðum og
áætlunum Bandaríkja-
stjórnar.
Hins vegar er ljóst að í fyrra heim-
sótti háttsettur hershöfðingi í yfir-
stjóm Bandaríkjahers í Evrópu, eyj-
una Sao Tome og stjómin þar til-
kynnti að samningar hefðu tekist um
að byggja þar öfluga flotahöfn. Utan-
ríkisráðuneytið í Washington vildi
ekki staðfesta fréttina en lét leka að
samið hefði verið við stjóm eyja-
skeggja um að bandaríski flotinn
byðist til að veita flotavemd og sjá
um landhelgisgæsluna.
En hvar sem hin mikla flotahöfrí
verður byggð er fullvíst að hún verð-
ur að veruleika og hluti af her-
stöðvaneti BNA í Alfíku sem á að
tryggja stöðuga olíuvinnslu og
vemda flumingsleiðir. Liðsflumingar
til Líberíu em skref í þá átt að banda-
ríslcur her tald að sér að bæla niður
borgarastríð í Afríku.
En hvort íhlutunin stafar af mann-
réttindaást eða olíuhagsmunum geta
Afríkumenn velt fýrir sér og þá gert
samanburð á þeirri leið sem þeir em
að leggja út í og nútímasögu ríkjanna
við hinn flóann.
(Heimildir m.a. sóttarí
The Guardian og The New York Times)
f OLÍURfKINU MIKLA: Obsanjo, forseti Nígeríu, tók Bush forseta með kostum og kynjum.
Nígería er mesta olíuvinnsluland Afriku. Þar sat Bush fundi með embættismönnum og for-
stjórum þar sem rætt var um að taka upp nánari efnahagssamskipti á milli ríkjanna.
Þrjár af fimm björgunarþyrlum
sem verið hafa á Keflavíkurflug-
velli eru komnar til Afríku þar
sem herstjórnin álítur að meiri
þörf sé fyrir þær en hér. Þá er
fyrirhugað að þær fáu orrustu-
þotur sem eru hér á landi hverfi
til annarra herstöðva.Tilfæring-
arnar stafa af gjörbreyttum
áherslum í utanríkisstefnu BNA
þar sem heraflinn undirstrikar
styrk risaveldisins.
Afríkuför Bush forseta, sem er ný-
lokið, er söguleg fyrir margra hluta
sakir. Sitjandi forseti BNA hefur
aldrei áður heimsótt Afríkulönd. f
ferð sinni kom forsetinn við í
nokkrum ríkjum sunnan Sahara. Þar
lék hann hlutverk friðarhöfðinga og
lofaði rausnarlegum framlögum til
baráttunnar gegn eyðni sem leikur
íbúa þessa heimshluta grátt. Hann
kvaðst hafa fullan hug á að stuðla að
bættum efnahag Afríkuríkja og síðast
en ekki síst að koma á friði í nokkrum
af ófriðarríkjunum sem sum hver
hafa beðið opinberlega um hernað-
araðstoð til að bæla niður uppreisn-
ir, gagnuppreisnir, ættbálkastríð og
trúarbragðaeijur og alls kyns stjórn-
leysi sem hrjáir íbúa Aftíku ekki síður
en sjúkdómar og sár fátækt alls þorra
fólks.
Farið er að senda herlið
til álfunnar og loforðin
um hernaðaríhlutun í
Líberíu af mannúðar-
ástæðum, eins og það
heitir, er liður í því að
ná fótfestu og áhrifum í
álfunni.
Forsetinn kom hvarvetna fram
sem boðberi mannkærleika og hag-
sældar og lýðræðishugsjónin var
honum ofarlega í huga þegar hann
lofaði aðstoð til að tryggja Afríkubú-
um betri og farsælli framtíð. Sam-
tímis eru flokksbræður hans í þing-
inu famir að höggva í framlög til vel-
ferðarmála og þróunarhjálpar vegna
óskaplegs fjárlagahalla og íyrirhug-
aðra skattalækkana.
Engin ástæða er til að vanmeta þá
aðstoð sem Bandaríkin veita Afríku-
ríkjum eða hjartnæmar ræður sem
forseti þeirra flutti ráðamönnum þar
í álfu. En hitt er ljóst að fleira býr
undir en velviljinn einn og aðrir
hagsmunir ráða líka gjörðum og
áætlunum Bandaríkjastjómar. Verið
er að koma upp og undirbúa banda-
rískar herstöðvar í mörgum Afríku-
ríkjum og farið að lofa einstökum
löndum, eins og Líberíu, hemaðar-
aðstoð til að friða landið.
Það sem hangir á spýtunni er víð-
tæk barátta gegn hryðjuverkamönn-
um og svo er það olían.
Fótfestan
Heimsstríðið gegn al-Qaeda og
Lýðræðisást og
olíuhagsmunir