Dagblaðið Vísir - DV - 17.12.2003, Blaðsíða 14

74 MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER 2003
Fréttir DV
/
Oskadraumur Os
Óvæntyfirlýsing Davíðs OddssonaríKastljósi um að/fengin möguleg stjórnarmyndun"sé til hefur beint athyglinni
að vangaveltum um að í uppsiglingu kynni að vera ný ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar
Þegar Davíð Oddsson mætti í Kastljós Sjón-
varpsins í fyrrakvöld til að ræða lífeyrisfrumvarp-
ið var hann líka spurður um áform sín eftir 15.
september næstkomandi þegar ákveðið er að
hann láti af embætti forsætisráðherra og Sjálf-
stæðisflokkurinn afhendi Halldóri Ásgrímssyni,
formanni Fram-
sóknarflokks-
ins, forsæt-
ið í ríkis-
stjórninni. Hann kvað ekkert ákveðið um framtíð
sína en bætti síðan við - án þess að vera spurður:
„Mér þykir afar vænt um að það tókst áframhald-
andi samstarf milli núverandi stjórnarflokka út
þetta kjörtímabil. Ég tel að atburðirnir sem urðu í
þinginu í kringum þetta mál... hafi sýnt að það
væri engin möguleg stjórnarmyndun önnur til.
Við horfðum á þetta upphlaup sem varð í þing-
inu þar sem menn tóku fyrirmælum utan úr bæ
með ótrúlegum hætti. Það segir mér að það sé
ekki í augnablikinu aðrir kostir til stjórnunar í
landinu en þessir tveir flokkar. Ég er þess vegna
þakklátur fyrir það að þeir skuli vera í stjórn."
Hér kom fram gremja Davíðs yfir því að í hans
augum stóðu stjórnarandstöðuflokkarnir ekki við
samkomulag sem gert hefði verið við formenn
þeirra um stuðning við lffeyrisfrumvarpið. Þótt
hann hafni því eindregið að frumvarpið hafi
verið samið beinlínis með hagsmuni hans sjálfs
í huga þarf reyndar meira en þá eindregnu neit-
un til að kveða í kútinn það álit flestra - og sömu-
leiðis er ljóst að hann lítur á það sem persónu-
lega móðgun að stjórnarandstaðan skyldi í ein-
hverju taka undir þá reiðiöldu sem reis í sam-
félaginu vegna þessa frumvarps. Af frum-
varpinu er annars flókin saga sem ekki verð-
ur farið út í hér en þessi yfirlýsing Davíðs
vakti hins vegar undrun margra sem ekki
höfðu talið að ríkisstjórnarmynstur
væru beinlínis á dagskrá þessa dag-
ana. Það er líka stutt frá kosningum
og stjórnarflokkarnir búnir að
marka stefnuna í samstarfi sínu
næstu árin með því samkomulagi að
næsta haust tæki Framsóknarflokkur-
inn, undir forystu Halldórs, við for-
sætisráðherraembættinu en stjórnin
yrði að öðru leyti lítið breytt.
vildi hvorki játa því né neita en sagði aðeins: „Við
erum alla vega ekki orðnir leiðir á völdunum."
Sú afstaða réð ferðinni þegar Davíð gerði það
samkomulag við Halidór Ásgrímsson að sá síðar-
nefndi tæki við forsætisráðherraembættinu
haustið 2004. Sjálfstæðisflokkurinn hafði tapað
illa í kosningunum og til þess að halda sér á valda-
stólum varð hann að láta Framsókn eftir forsætis-
ráðuneytið.
„Ekki leiðir á völdunum"
Yfirlýsing Davíðs er hins vegar til
marks um að ýmislegt hefur verið
spjallað bak við tjöldin að undanförnu og
æ oftar hefur verið rætt um þann mögu-
leika að stjórnin kynni að springa fyrir-
varalítið en ný stjórn væri þá þegar í
burðarliðnum: stjóm Sjálfstæðisflokks
og Samfylkingar undir forystu Davíðs
Oddssonar. Yfirlýsing Davíðs var um-
fram allt staðhæfing um að þar sem
Samfylkingin hefði - að segja má -
hlaúpist undan merkjum f lífeyiismál-
inu væri sú stjórn nú úr sögunni „í
augnablikinu''.
Eftir kosningarnar síðastliðið vor,
þegar ljóst var orðið að Sjálfstæðis-
flokkur og Framsóknarflokkur myndu
halda áfram samstarfi sínu, var einn af helstu
áhrifamönnum Sjálfstæðisflokksins spurður að
því hvort þeir sjálfstæðismenn væm ekki orðnir
leiðir á framsóknarmönnum. Hann glotti við,
Framsókn með pálmann í höndunum
Enda stóð Framsóknarflokkurinn þá með
pálmann f höndunum. Eftir vel heppnaða aug-
lýsingalierferð hafði flokknum tekist að koma í
veg fyrir það fylgishrun sem virtist yfirvofandi
framan af kosningabaráttunni og gat valið um
hvort hann færi í stjórn með Samfylkingunni eða
héldi áfram í stjórn með Sjálfstæðisflokknum.
Samfylkingin hafði stefnt að stjórn með veikum
Framsóknarflokki en þótt flokkurinn ynni vem-
lega á í kosningunum leiddi sterk staða Fram-
sóknar nú til þess að Samfylkingin neyddist til að
bjóða Halldóri Ásgrímssyni forsætisráðherra-
embættið íhugsanlegri ríkisstjórn þeirra.
Halldór kaus hins vegar að halda áfram sam-
starfinu við Sjálfstæðisflokkinn, enda lítt ævin-
týragjam maður, og gat krafist forsætisráðherra-
stólsins í staðinn. Það urðu sjálfstæðismenn að
láta sér lynda til að halda sér í ríkisstjórn, enda
þótt ekki færi milli mála að þeir væm gramir
framsóknarmönnum fyrir auglýsingaherferðina
sem byggðist - hvað svo sem framsóknarmenn
segja - helst á því að Framsókn lagðist í hálfgerða
stjórnarandstöðu með áherslu sinni á velferðar-
mál sem orðið hefðu út undan hjá ríkisstjórnum
Davíðs.
Framsókn var lfka nógu snögg að spila út
trompum sínum til að ekki gæfist raunvemlegur
möguleiki á að kanna að ráði aðra möguleika í
stöðunni - þá einkum samstjórn Sjálfstæðis-
flokksins og Samfylkingarinnar. Sú stjórn var vel
hugsanleg en vegna baráttu flokkanna um for-
ystusætið í íslenskum stjórnmálum hefði ugg-
laust tekið svolítinn tíma að koma henni á lagg-
irnar. Halldór gaf ekki kost á þeim tfma og Davíð
gekk formálalítið til samninga við hann um
áframhaldandi ríkisstjórn, sumum af sínum eigin
mönnum til angurs, því sjálfstæðismönnum féll
ekki öllum vel sú tilhugsun að sitja í stjórn undir
forystu Framsóknarflokksins - sem hvað sem líð-
ur glæstri sögu lilýtur núorðið að teljast til smá-
flokka.
ismanna farið vaxandi. Augljóst er nú orðið að
margir sjálfstæðismenn, og þar á meðal öflugir
áhrifamenn í flokknum, vildu ýmislegt til vinna
að fá afsökun fyrir því að brjóta samkomulagið
við Framsókn um forsætisráðherrastólinn
handa Halldóri. Engum, sem fylgst hefur með
stjórnmálum síðustu mánuði, dylst að veruleg-
ur pirringur er hlaupinn í stjórnarsamstarfið,
einkum af hálfu sjálfstæðismanna. Þeim þykir
illt til þess að vita að vera fastir við Framsóknar-
flokkinn næstu þ'rjú árin og rúmlega það og gefa
honum í raun tækifæri til að ganga í endurnýj-
un lífdaga með ríkisstjórnarforystu. Ráðherrar
Framsóknarflokksins hafa lent í ýmsum skakka-
föllum að undanförnu og fer ekki milli mála að
þeim þykir Sjálfstæðisflokkurinn hafa veitt sér
heldur lítinn stuðning í áföllunum.
Þessi óánægja margra sjálfstæðismanna
með hin yfirvofandi forsætisráðherraskipti hef-
ur þó ekki brotist upp á yfirborðið enda hafa
sjálfstæðismenn verið í nokkuð erfiðri stöðu
líka, einkum vegna þess að enginn veit hvað
Davíð Oddsson ætlar að taka sér fyrir hendur
þegar hann á að láta af forsætisráðherraemb-
ætti. Samkomulagið um forsæti Halldórs var
fyrst og fremst persónulegur gjörningur þeirra
Davfðs og sumir sjálfstæðismenn kunnu Davíð
litíar þakkir fyrir, ekki síst ef hann ætlaði sjálfur
að láta af ráðherraembætti og jafnvel öllum af-
skiptum af stjórnmálum í september 2004 en
skilja þá eftir eins og höfuðlausan her í rflds-
stjórn Halldórs Ásgrímssonar. En Davíð lét
aldrei annað uppi en að hann ætlaði að halda
áfram í stjórninni og tæki annaðhvort embætti
fjármálaráðherra eða utanríkisráðherra.
Angur sjálfstæðismanna vex
Eftir því sem lengra hefur liðið frá kosning-
um og sá tími færist nær þegar Dav-
íð Oddsson á að afhenda
Halldóri fyklana að
Stjórnarráðinu,
hefur angur
sjálfstæð-
„Ábyrg" stjórnarandstaða
Eftir að óánægja margra sjálfstæðismanna
varð meira áberandi tóku ýmsir að hugsa sér til
hreyfings. Þar var ekki síst um að ræða forystu-
menn Samfylkingarinnar og þá allra helst for-
manninn sjálfan, Össur Skarphéðinsson, sem
hefur séð sér leik á borði að kynda undir missætti
stjórnarflokkanna og þó einkum að gefa sjálf-
stæðismönnum undir fótinn með nýja rfldsstjórn
þeirra og Samfylkingar, nánast hvenær sem sjálf-
stæðismönnum þóknaðist. Vakið hefur athygli
hversu lítt Samfylkingin hefur beitt sér gegn Sjálf-
stæðisflokknum í þingstörfum í vetur en lagt
áherslu á „ábyrga" stjórnarandstöðu og ævinlega
farið hlýlegri orðum um Sjálfstæðisflokkinn en
Framsóknarflokkinn. Er kenning Össurar sú að
fyrr en vari muni Sjálfstæðisflokknum blöskra
svo tilhugsunin um að starfa undir forystu Hall-
dórs Ásgrímssonar að sjálfstæðismenn muni
sprengja stjórnina nánast við fyrsta tækifæri og
þá skuli Samfylkingin tílbúin að ganga
inn í nýja rúdsstjórn með Sjálf-
stæðisflokknum - undir
forystu Davíðs.
Framsókn-
Óskastaða össurar væri því sú að einmitt
á þeim tíma myndi stjórnin springa og hin
nýja stjórn Sjálfstæðisflokksins og Sam-
fylkingarinnar yrði mynduð með hraði
áður en Ingibjörg Sólrún hefði ráðrúm til
að láta verulega að sér kveða.