Dagblaðið - 26.10.1979, Blaðsíða 14

14
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 26. OKTÓBER 1979
MMBIAÐW
Útgefandi: Dagblaðfð hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
RitstjórnarfuHtrúi: Haukúr Helgason. Frétt^tjóri: Ómar Vakiimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Reykdai.
íþrót Hallur Símonarson. Menning: Aóalsteinn IngóHsson. Aöstoðarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handri' sarimur Pólsson.
Blaöamen Anna Bjarnason, Ásgeir Tómosson, Atli Rúnar Halldórsson, Atii Steinarsson, Bragi
Sigurösson, ^ óra Stefónsdóttir, Elin Albertsdóttir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur
Geirsson, Siguröur Sverrisson.
Hönnun: Hilmar Karlsson.
Ljósmyndir: Árni Páll Jóhannsson, Bjarnlerfur Bjarnlerfsson, Höröur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóösson.
Skrifstofustjóri: ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorleHsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. DreH-
ingarstjóri: Már E. M. Halldórsson.
Ritstjóm Síöumúla 12. Afgreiösla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aöalsími blaösins er 27022 (10) Ifnur).
Setning og umbrot: Dagblaöið hf., Siðumúla 12. Mynda- og plötugerö: Hijmir hf., Síöumúla 12. Prentun:
Fylgislausar hugmyndir
Skoðanakönnun Dagblaðsins um,
hver sé „óskaríkisstjórn” landsmanna,
leiðir í ljós fylgisleysi ýmissa stjórnar-
bræðslna, sem jafnan eru mikið á dag-
skrá hjá stjórnmálamönnum, þegar til
stendur að mynda nýja ríkisstjórn.
Utanþingsstjórn var til dæmis ofar-
lega á blaði hjá stjórnmálamönnum fyrir nokkrum
dögum. Bæði í Sjálfstæðisflokki og Alþýðuflokki átti
sú hugmynd formælendur. Hún naut slíks fylgis, að
vafalaust munaði mjóu, að hún yrði mynduð. Stjórn-
málamennirnir sáu að sér á elleftu stundu og hurfu frá
þeirri hugmynd. Skoðanakönnunin sýnir, að dóm-
greind almennings er í góðu lagi um þetta efni. Lands-
menn fallast ekki á, að stjórnmálamenn hlaupist
þannig frá vandanum. í könnuninni mæltu aðeins
fimm með utanþingsstjórn, sem voru 2,6 prósent af
þeim, sem tóku afstöðu.
Almenningur telur þjóðstjórn allra flokka heldur
ekki raunhæfa leið. Við þekkjum frá fyrri árum, að
stjórnmálaforingjar hafa sett á svið tilraunir til að
koma á þjóðstjórn. Landsmenn vita, að ástandið í
efnahagsmálum er slæmt. En sennilega telja þeir, að
því fleiri flokkar, sem bræða sig saman um lands-
stjórn, því meira yrði ráðaleysið. Þetta munu menn
telja sig vita af reynslu þriggja flokka stjórna. Þjóð-
stjórnarhugmyndin fékk í könnun Dagblaðsins jafnvel
minna fylgi en utanþingsstjórn eða fjögur atkvæði, 2,1
prósent. Jafnmargir létu sig hafa það að segja, að
,,einræðisstjórn” væri einalausnin.
Hin fræga „Stefaníuhugmynd” á enn síður upp á
pallborðið meðal almennings.
„Stefanía” er hugmynd um stjórn þriggja flokka,
Sjálfstæðisflokks, Alþýðuflokks og Framsóknar-
flokks, og er kennd við slíka ríkisstjórn Stefáns Jó-
hanns Stefánssonar fyrir rúmum 30 árum. Aðeins einn
maður varð til að nefna þennan möguleika í könnun
Dagblaðsins.
Flestir landsmenn aðrir en hörðustu vinstri menn
munu þeirrar skoðunar, að vinstri stjórn Ólafs Jó-
hannessonar, sem fór frá fyrr í mánuðinum, hafí verið
slæm ríkisstjórn. Vinstri stjórnar hugmyndin kemst þó
í annað sæti í þessari könnun en með fylgi aðeins 16,5
af hundraði þeirra, sem taka afstöðu. Þótt vinstri
stjórnin hafi verið slæm, sýnir könnunin, að fólk man
enn, hversu slæm sú stjórn var, sem sat á undan henni,
ríkisstjórn Sjálfstæðis- og Framsóknarflokks. Þegar
haft er í huga, að könnun DB sýndi, að fylgi þessara
tveggja flokka til samans nemur nærri tveimur þriðj-
ungum allra kjósenda, er fylgið við samstjórn þeirra
býsna lítið. Aðeins ellefu manns eða 5,7 af hundraði
kjósenda vilja endurvekja ríkisstjórn þessara tveggja
flokka.
Enn eitt er athyglisvert við úrslitin. Eftir síðustu
þingkosningar var mjög á dagskrá, hvort mynda mætti
samstjórn Alþýðubandalagsins og Alþýðuflokksins.
Annað veifið stíga menn úr þessum flokkum fram á
sviðið og mæla fyrir sameiningu þeirra í einn svonefnd-
an ,,verkalýösflokk”. Almenningur hefur vafalaust
metið stöðuna réttilega, þegar aðeins tveir menn nefna
ríkisstjórn þessara tveggja flokka sem „óskastjórn”
sína. Flestum mun finnast, að þessir „verkalýðsflokk-
ar” eigi lítið sameiginlegt í þjóðmálum, þótt þeir geti
stundum haldið sæmilegan frið í einstökum verkalýðs-
félögum.
Skoðanakönnun Dagblaðsins sýnir í stórum dráttum
vaxandi fylgi við stjórn til hægri. Sjálfstæðismenn telja
nú miklu líklegra en áður, að þeir eigi möguleika á að
stjórna einir. Könnun DB bendir þó ekki til hreins
meirihluta sjálfstæðismanna, og þurfa stjórnmála-
menn þáað minnast þeirrar afstöðu almennings til ann-
arra leiða, sem könnunin leiðir í ljós.
Sovétríkin:
Áaðhafasex
daga skólaviku
eða fimm?
Sovézka vikuritið Literaturnaja
Gazeta stofnaði nýlega til umræðna
um að taka upp fimm daga skóla-
viku. Eftir langar umræður var
ákveðið að hafna hugmyndinni um
„fimm daga viku” í skólanum.
Kjarni vandamálsins er þessi. Ólíkt
því sem er hjá verksmiðjum og skrif-
stofum, þar sem fimm daga vinnu-
vika (frá 30 og upp í 41 klukkustund)
hefur verið lögbundin, starfa flestir
skólar eftir sex daga stundaskrá.
Þetta er fyrst og fremst útskýrt með
lengd námsins i sovézkum miðskól-
um, sem er nokkru skemmra en í
löndum Vestur-Evrópu, en í flestum
lýðveldum Sovétríkjanna tekur það
10 ár. Á tiltölulega stuttum tíma —
frá sjö til sautján ára aldurs — eiga
nemendur að safna nægilegri þekk-
ingu til þess að geta beitt flóknum
nútíma tækjabúnaði, ef þeir velja að
starfa við iðnfyrirtæki, eða til þess að
halda áfram námi við æðri mennta-
stofnun í einhverju sérnámi.
Viðfangsefnið er engan veginn
auðvelt og enn síður vegna sérkenna
Sovétríkjanna sem fjölþjóðlegs ríkis.
Fleslir skólar í hverju hinna 15 sam-
bandslýðvelda nota þjóðtungu hvers
lýðveldis sem skólamál, þ.e. kennslan
fer fram á því máli. Rússnesk tunga,
sem öll samskipti þjóða Sovétríkj-
anna byggist á, er kennd sem aðal
„erlent” tungumál. Á stundaskrám
fara margir tímar til náms í rúss-
neskri tungu og bókmenntum. í ekki-
rússnesku lýðveldunum eru rússnesk-
ir skólar, þar sem Rússar eru hlut-
fallslega allstór hluti íbúa hvers lýð-
veldis fyrir sig. Þjóðtunga og bók-
menntir viðkomandi lýðveldis eru
kennd i rússnesku skólunum. Til eru
og annars konar skólar: Skólar fyrir
ekki-rússnesk þjóðarbrot i ekki-rúss-
neskum lýðveldum, t.d. pólskir
skólar i Úkraínu og Litháen,
armenskir skólar í Azerbadsjan og
Georgíu, l^óreskir og uigurskir skólar
í Kazakjstan o.s.frv. Nemendur þess-
ara skóla verða að læra tungu og
bókmenntir þriggja þjóða Sovétríkj-
anna, þvi auk móðurmálsins er nauð-
synlegt að læra bæði tungu lýðveldis-
ins og rússneska tungu til þess að geta
átt samskipti við fólk af öðru þjóð-
erni.
Auk tungumála Sovétríkjanna er
erlent tungumál, að jafnaði vestrænt
tungumál, einnig kennt í sovézkum
skólum.
Hið fjölþjóðlega eðli landsins
endurspeglast einnig í námsefni eins
og sögu og landafræði: Skólabörn
nema sem aðskildar námsgreinar
sögu og landafræði eigin lýðveldis,
Sovétrikjanna í heild og svo annarra
landa. AUt krefst þetta fleiri kennslu-
stunda.
Hvað varðar raunvísindi, þá krefst
visinda- og tæknibyltingin almennrar
menntunar á háu stigi. Nú á tímum
þarfnast verkamaður miðskóla-
menntunar til þess að geta stundað
einhverja iðn. Það var því ekki að
ástæðulausu sem Sovétríkin komu á
skyldubundinni allsherjar miðskóla-
menntun. Jafn mikilvægt er, að inn-
tak miðskólamenntunarinnar full-
nægi kröfum tímans nú í dag.
Þetta þýðir, að jafnvel sex daga
vika er að verða of stutt fyrir mið-
skólann. Sá timi sem skólarnir verjá
til fagurfræðimenntunar torveldar
vandamálið. Eins og er, er það gert
með kennslustundum í tónlist eða
söng, listum eða teiknun. Sérfræð-
ingar telja, að þetta sé ekki nægilegt.
Og það sem meira er, annar mikil-
vægur þáttur uppeldismenntunar er
verkþjálfun og starfsfræðsla. Landið
þarfnast verkamanna í byggingar-
iðnað, iðnað, landbúnað o.s.frv.
Skortur er á vinnuafli í sumum grein-
um efnahagslífsins. Samt getur
enginn svipt unga pilta eða stúlkur
stjórnarskrárbundnum rétti þeirra til
þess að velja sér starfsgrein, réttinum
til þess að finna sér sinn eigin stað í
lífinu. Hvað getur og verður skólinn
að gera? 1. Til þess að rækta hjá
barninu ást á vinnu — það er gert
með handíðatímum i yngstu og mið-
bekkjunum og með starfsfræðslutím-
um (öku-, vefnaðar- eða smíða-
kennslu) í eldri bekkjunum. 2. Til
þess að leiðbeina ungmennunum i
heimi starfsins, hjálpa þeim til að
skilja, hvað þau vilja og gera sér
grein fyrir mikilvægi þeirra starfs-
greina, sem landið þarf að láta inna
af höndum. Sérfræðingar telja að til
þess að vinna þetta verk, séu ekki
nægilega margar kennslustundir.
Skólinn má ekki vanmeta viðfangs-
efni eins og kynfræðslu. Hún er ekki
kennd sem sérstök námsgrein í öllum
skólum og henni er oft „þjappað”
inn í líffærafræðikennsluna.
Þá má ekki gleyma heimanáminu.
Starf utan skólatímans er afar mikil-
vægt í því skyni að rækta fjölhæfan
persónuleika. Starf utan skólatímans
tekur meðal annars til ýmiss konar
fræðslu- og skemmtiferða, menn-
ingarstarfsemi, þátttöku í starfsemi
Komsomol og ungherjasamtakanna,
íþrótta, tómstundastarfa o.s.frv.
Dr. M. Antropova, bréffélagi í
uppeldisfræðivísindaakademíu Sov-
étrikjanna, setti fram eftirfarandi
röksemdir vegna fimm daga skóla-
viku í Literaturnaja Gazeta.
Eistneskir vísindamenn gerðu saman-
burð á heilbrigðisástandi barna, sem
sóttu skóla sex daga vikunnar og
barna, sem stunduðu nám við „fimm
daga viku” tilraunaskóla. Með jafn-
mörgum kennslustundum (26
stundum á viku) leit stundaskrá barn-
anna þannig út: „6 daga hópurinn”
var i skólanum 4 1/2 stund á dag í
fjóra daga og 5 tíma og 15 mínútur í
tvo daga. „5 daga hópurinn” var
hins vegar 6 stundir á dag í 2 daga, 5
stundir og 15 mínútur í tvo daga og 4
1/2 stund einn dag. Skólabörnin i
síðartalda hópnum sváfu minna,
vinnuafköst þeirra voru minni. Dr.
Antropova.telur, að þetta standi í
sambandi við meira álag og minni frí-
tíma vinnudaga vikunnar. Auk þess
er það erfiðara fyrir börn að snúa
aftur að starfi eftir tveggja daga frí.
í umræðunum komu einnig fram
aðrar skoðanir. Lokavalkostirnir
voru þessir:
1. Fimm daga kennsluvika samfara
lengingu námstímans úr 10 árum upp
í 12ár.
2. Fimm daga kennsluvika og 10
ára námstími þar sem heilsu barn-
anna væri hugsanlega stefnt í hættu.
3. Sex daga kennsluvika og 10 ára
námstimi.
Eftir vandlega könnun þessara
þriggja valkosta, valdi fræðslumála-’
ráðuneyti Sovétríkjanna síðasta kost-
inn. Röksemdirnar til stuðnings sex
daga kennsluviku voru þyngri á
metunum en kostir hinna valkost-
anna.