Dagblaðið - 26.10.1979, Blaðsíða 21

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 26. OKTÓBER 1979. ,,
' —............................ V
ÞYNGD.I VERÐ.
SIÐASTI SOLUOCUR!
POKKUNAROAr.UR
SBasÍlS.**
@ KAUPFÉLAG HÉRAÐSBÚA ^
^ KaupfélagHafnfirðlnga €= KAUPFELAG KJALARNESÞÍNGS ^
Dönsk staðleysa
Niela I. Meyer, K. Helveg Petersen og Villi
Serensen:
UPPREISNIN FRA MIDJU.
Ólafur Gfslason þýddi.
Bókautgáfan óm og öriygur 1979.
Höfundar þessarar bókar vilja
stofna fyrirmyndarþjóðfélag í Dan-
mörku. Þeir nefna það „mannúðlegt
jafnvægissamfélag” og segja að það
eigi að einkennast af lýðræðislegri
samábyrgð, persónufrelsi, efnahags-
legu jafnræði og vistkerfi í jafnvægi
(125).
Bókinni er skipt í fimm kafla. í
tveimur fyrstu er að finna tilraun til
að sundurgreina og gagnrýna núver-
andi samfélagshætti í Danmörku og
ríkjandi hugmyndastefnur þar. í
þriðja kafla er umræða um mannlegt
eðli og mannlegar þarfir. Fjórði kafli
greinir frá framtíðarríkinu og fimmti
fjallar um leiðina þangað.
(Jtópíur
Hugsmíðar af þessu tagi, þar sem
lýst er sæluriki framtíðar og deilt á
þjóðfélag samtimans, eiga sér langa
sögu. Þær hafa verið nefndar
útópíur eftir riti Tómasar More,
Utopia, frá 1516. Þar segir frá
unaðslífi á eylandi úti á reginhafi.
Hugtakið utopia er smíðað úr tveim-
ur grískum orðum og merkir bókstaf-
lega staður sem ekki er til: staðleysa.
Fyrir daga More’s hafði griski heim-
spekingurinn Platón (42Í—348 Fto.)
dregið upp mynd af fyrirmyndarsam-
félagi i riti sínu Ríkið. Önnur víð-
fræg rit um sama efni eru Sólarríkið
eftir Campanella (1568—1639) og
Nýja Atlantis eftir Francis Bacon
(1561 —1626). Á nítjándu öld urðu
franskir félagssinnar, Saint-Simon
(1760—1820), Francois Fourier
(1772—1837) og Étienne Cabet
(1778--1856) ásamt Englendingnum
Robert Owen (1771 — 1858) kunnir
fyrir skrif sín um fyrirmyndarsam-
félög. Þeir létu raunar ekki sitja við
orðin tóm og komu á fót, hver í sínu
lagi, slíkum samfélögum í smáum
stíl. Af því er merk saga sem ekki
verður rakin hér.
Eru menn góðir
að eðlisfari?
Útópistarnir töldu að manneskjan
væri að eðlisfari góð og það samfélag
sem hún byggi við stríddi gegn þessu
eðli. Af þeim sökum væri unnt og
rétt að koma á samfélagi eilifs unað-
ar. Þá var spurt: Hvers vegna búa
menn í samfélagi sem er andstætt eðli
þeirra? Flestir útópistanna drógu
Unnió vió slillagiA miili Ólafsvtkur og Hellissands.
DB-myndir Hafsleinn Jónsson.
„Ottadekk”
ámilliÓlafs-
víkurog
HeHisands
Vegagerðin hefur i sumar unnið að
lagningu bundins slitlags á veginn milli
Ólafsvíkur og Hellissands. Lagt er á
veginn slitlag sem fræðimenn nefna
Ottadekk og fór það á alls 8 kílómetra
kafla. Er það allur vegurinn milli
Ólafsvíkur og Hellissands að undan-
teknu Ólafsvíkurenni en þar þýðir lítið
að leggja slitlag vegna grjóthruns.
Um veginn milli Ólafsvíkur og
Hellissands er mjög mikil umferð.
Þannig óku samkvæmt talningu vega-
gerðarinnar um 600 bilar á dag að
meðaltali um veginn i sumar. Þá óku
um 400 bílar á dag á milli Rifs og Ólafs-
víkur og er einnig um þann veg fluttur
allur sá fiskur sem unninn er i fisk-
vinnslustöðvunum á Hellissandi og
mestur hluti þess frysta fisks sem
fluttur er út frá Ólafsvík því hann fer
um landshöfnina á Rifi.
-DS/HJ, Hellissandi.
eignarréttinn til ábyrgðar. Þar var
upptök mannlegs ófarnaðar að finna.
Nú sjá menn væntanlega í hendi sér
að þetta svar er öldungis ótækt. Við
spyrjum að bragði: Hvers vegna varð
eignarrétturinn til ef hann er á móti
eðli manna?
Áskapaðar og
áunnar hvatir
Höfundar þeirrar bókar er hér
liggur fyrir til umsagnar falla ekki i
sömu gryfju og útópistarnir gömlu.
Þeir telja að mannfólkið hafi bæði
góðar og slæmar hvatir, ýmist
áskapaðar eða áunnar. Áskapaðar
eru árásarhvötin og umhyggjuhvötin,
áunnin er auðgunarhvötin. Það er
bersýnilega mikilvægt að sundur-
greina árásarhvötina af nákvæmni;
við fyrstu sýn virðist hún nefnilega
gera drauminn um framtíðarríkið
góða aðengu. Höfundar telja sig geta
greint á milli fjögurra forma árásar-
hvatar og rakið hvað örvar hana og
hvað dregur úr henni. Á þeim grund-
velli byggja þeir síðan tillögur sem
eiga að koma í veg fyrir ofbeldi. Ein
höfuðniðurslaða þeirra er sú að
menn eigi að búa í litlum samfélög-
um, byggðakjörnum. Þar séu meiri
líkur á samkennd manna því
persónuleg þekking á högum náung-
Bók
menntir
GUDMUNDUR
MAGNÚSSON
ans og bakgrunni vinni gegn árásar-
hneigðinni (108—110).
Hægfara þróun
— ekki bylting
„Það er ekki þörf á byltingu. Það
er þörf á hægfara þróun sem leiðir á
kerfisbundinn hátt að settu marki,”
segja höfundar í kaflanum um leiðina
að markinu. Þeir gera tillögur um
efnahagslegn jöfnuð, nýtt fram-
leiðslumynstur, nýja sambýlishætti,
virkt og beint lýðræði, almenna
endurskoðun löggjafar og skynsam-
lega nýtingu auðlinda.
í formála komast þeir svo að orði:
„Við höfum hugmyndir um það
hvernig samfélagið skuli véra upp-
byggt til þess að maðurinn njóti sín
innan þess, við höfum einnig nokkrar
hugmyndir um það hvernig hægt sé
að byggja upp slíkt samfélag án þess
að við ímyndum okkur eða viljum
gefa í skyn að það sé létt verk. Við
höfum sett okkur það mark að draga
upp mynd af framtiðarþjóðfélagi
sem er ekki svo fjarlægt að fram-
kvæmd þess virðist ógerleg. „Á
öðrum stað segja þeir „Við þurfum
ekki einu sinni að trúa því, að það sé
mögulegt að skapa slikt samfélag, hið
mannlega jafnvægissamfélag, til þess
aðálita rétt að berjast fyrir því” (23).
Fundið
að þýðingu
Að lokum fáeinar aðfinnslur um
íslenska gerð bókarinnar: Þýðingin
ber verulega merki danskrar orðskip-
unar. Talað er um „alþjóðlega stétta-
skiptingu á milli hinna fáu eigna-
manna og hinna mörgu eignalausu”
(19) og staglast á „mótsetningum”,
„spurningum” og „vandamálum"
gagnstætt 'islenskri málvenju. Á
einum stað er vikið að „vistfræði-
legu jafnvægi”; þar hlýtur að vera átt
við jafnvægi vistkerfis. Við tölum um
efnahagslegt ástand — ekki hag-
fræðiástand o.s.frv. Á stundum er
ekki Ijóst hvað höfundar eru að fara
og grunar mig að þýðandi eigi þar
nokkra sök. Hvað er t.d. „félagslegt,
og sálrænt samræmi” (9)? Orðin
„meðfætt” og „innrætt” og eru
óhentug, rökréttara er að tala um
„áskapað” og „áunnið.” Talað er
um jafnaðarmenn og sósíaldemó-
krata sem tvo ólíka hópa en i daglegu
máli eru þessi orð samheiti. Talsvert
er um prentvillur.
-GM.
r V
§

PRENTUN
PRENTUN
DAGStTH.|KG.VEROj ÞYNGD VtRB-
GUÐMUNDUR,S.9t-9j£‘(0
KíSpflufcuR
REYKIDJAN HF
KMIDJt VICI 16 ■£ 7fcJ«c
BUE.Br
POKKUNARDAGUR S. 92-150
NONNl & BUBB
ÞOKKUM VIQSKIPTIN
K.IOT & FISKUR Seljabraut 54KOSTUIt
, KJÖT OG NYlENOUVÖRUR I MIKIU URVAll URVALS Kjflí OG NÝLENOUVðRUR
ARBÆJARIV'IARKASURINN ÁÞ™VIÐSI(IPTIN ARBÆJARKJOR
pOkkunaroagur
«9» K.A.S.K.

P0KHUN4RDAr,U« ■■ e
@ KJORBUÐIR o
KJÖRBUÐ
nm

@ SOLUFELAG AUSTUR HUNVETNINGA S
HEJi W
PAKKAO
Grl
Islenzk Matvæli
HAGABUDIN
BREIÐHOLTSKJOR
pOKKUM
VtÐSKIPTIN
Efstaland 26
.......... A*
'>rl 2 jfoíOní* ViiMiirMra ii 17 ■T
— ómirfif©^ *"
Tlndasel 3 - Stml 76500
Sianm
LITIL
BUD MIKID URVAL
Sunnubúöin Sii-80-55
SPYRJIÐ ÞESSA
Þeir hafq reynzluna
INAUTAHAKK
SHIASII SOLUDAGUR
1 HQV 19 79 »W/KG-1 ÞVNGD. I VERO.
2JCT 1919 3 6 1 6 6 5 5 2 3 6 81
©
> PAKKAO
Þegar við VEGUM kostina,
þá verður svarið
ISHIDA^^
★ Tvœr dagsetningar (pökkunardsíðasti
sölud.)
★ Hœgt að slökkva / kveikja ú hverri
prentun eftir því sem við á
★ Subtotal og Grand total
★ Miðaprentari afkastar 40—45 miðum á
mínútu
★ Sérstakur teljari fyrir prentaða miða
TRYGGIÐ YÐUR VOG MEO ÞVI AÐ GERA PONTUN STRAX!
PLASTPOKAR
O 82655
Plil.SÍ.O$ llF
PLASTPOKAR
O 82655
Flytjum einnig inn beint frá Japan alltjrá minni búðar.
vogum upp í fœribandavogir og „Loadsellu” bílvogir!