Dagblaðið - 21.01.1980, Blaðsíða 10

10
frjálst, nháð dagblað
Útgefandi: DagblaÖið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóKsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Roykdal.
íþróttir: Halkir Simonarson. Menning: Aflalsteinn Ingólfsson. Aðstoflarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrímur Pólsson. Hönnun: Hilmar Karlsson.
Blaflamenn: Anna Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Sigurflsson, Dóra Stefónsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gissur Sigurflsson, Gunnlaugur A. Jónsson, ólafur
Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Árni Póll Jóhannsson, Bjarnloifur Bjarnloifsson, Hörflur Vilhjólmsson, Ragnar Th. Sigurfls-
son, Svoinn Þormóflsson. Safn: Jón Sœvar BakJvinsson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þróinn Porleifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Drerfing-
arstjóri: Mór E.M. Halldórsson.
Ritstjórn Síðumúla 12. Afgreiflsla, óskríftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11.
Aöalsimi blaflsins er 27022 (10 linur).
Setning og umbrot: Dagblaflifl hf., Síðumúla 12. Mynda- og plötugerfl: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun
Árvakur hf., Skerfunni 10.
Áskríftarverfl ó mónufli kr. 4500. Verfl í lausasölu kr. 230 eintakifl.
Svart er höfuðið
Mjög erfitt er að hugsa sér, að menn, /S
sem taka þátt í hvassri umræðu fjöl-
miðla um menn og málefni, geti um leið
gefið greinum sínum bein eða óbein sið-
ferðisvottorð frá siðareglunefnd Blaða-
mannafélags íslands.
Gagnrýni er umtalsverður þáttur í ~
þjóðmálaumræðu. Hún hlýtur meira eða minna að
beinast að fólki, sem er í sviðsljósinu. Óhjákvæmilegt
er, að þessu fólki finnist stundum með réttu eða röngu
of nærri sér höggvið.
Markmiðið með stofnun siðareglunefndar Blaða-
mannafélagsins var m.a að gefa fólki tækifæri til að
koma á framfæri kvörtunum sínum í garð fjölmiðla —
og hugsanlega fá nefndina til að veita áminningu, ef
efni stæðu til.
Það var aldrei ætlunin, að ritstjórar eða gagnrýnir
dálkahöfundar sætu í þessari nefnd, eigandi yfir höfði
sér að þurfa að úrskurða í eigin máli. Slikt þótti óvið-
eigandi siðleysi í þá daga, hvað sem nú viðgengst.
Indriði G. Þorsteinsson skrifar greinar um þjóðmál,
bæði undir eigin nafni og dulnefni, sem hann hefur oft
en óformlega viðurkennt sem sitt. í þessum greinum er,
sumpart í skjóli dulnefnis, vegið að mönnum á opin-
berum vettvangi.
Nú er ekkert við það að athuga, að höfundur skjóti
sér undan formlegri ábyrgð og komi henni yfir á við-
komandi ritstjóra. Ekkert er heldur við það að athuga,
að menn noti til málamynda dulnefni, sem eiga raunar
ekki að dylja neitt.
Ekki er hins vegar hægt að skilja, hvernig Indriði G.
Þorsteinsson telur sér siðferðilega fært að sitja í siða-
reglunefnd. Þar á hann sífellt á hættu að verða að
fjalla um eigin sök, bæði vegna nafnlausra greina og
undir nafni.
Það leysir engan vanda að bjóðast til að víkja úr sæti
í slíkum málum. í siðareglunefnd eiga alls ekki að sitja
neinir menn, sem eru á kafi í dægurþrasi fjölmiðlanna,
hvort sem er fyrir opnum tjöldum eða úr felum.
Það hlýtur að vera óþægilegt fyrir hina mennina í
siðareglunefnd að úrskurða í máli nefndarfélaga síns,
þótt hann sé úti á gangi á meðan. Slíkan skrípaleik þarf
að hindra, áður en slysið gerist.
Svo kastar tólfunum, þegar formleg nafnleynd
nefndarmanns er þáttur í aðferð til að vísa máli frá af
tæknilegum ástæðum, svo sem nú hefur verið gert.
Slíkt hlýtur að stríða gegn tilfínningu manna fyrir rétt-
læti.
Fólk mun telja þetta atvik dæmi um, að siðferði
blaðamannastéttarinnar sé ekki í nógu góðu lagi. Það
mun telja siðareglunefndina vera lið í samtryggingar-
kerfi og að þangað sé tilgangslaust að vísa málum.
Indriða G. Þorsteinssyni kann að þykja sniðugt að
sleppa fyrir tæknilegt horn í skjóli dulnefnis. Og hann
kann að bresta skilning á fáránleika aðstöðu hans í
siðareglunefnd blaðamannafélagsins.
En þá ber félaginu að hafa vit fyrir honum og skipa í
nefndina eingöngu menn, sem ekki eiga í neinum úti-
stöðum um menn og málefni, til dæmis menn með
reynslu í blaðamennsku, en starfandi á öðrum sviðum
þjóðlífsins.
Seta Indriða G. Þorsteinssonar, með eða án dul-
nefnis, í siðareglunefnd er til skammar fyrir íslenzka
blaðamenn. Þeir eiga nóg undir högg að sækja, þótt
þeir smiði ekki sjálfir vopnin gegn sér.
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 21. JANÚAR 1980.
Kampútsea:
Enn vandinn
ríðuryfirþá
annar hverfur
Þúsundir manna flýja frá Kampút-
seu á hverjum degi og sú spurning
vaknar óhjákvæmilega hvort
ástandið í landinu sé betra eða verra
en það var á valdatima Pol Pots, for-
ingja Rauðu kmeranna. Straumur
flóttamanna til Thailands hefur
undanfarna mánuði verið mun meiri
en áður en Víetnamar gerðu innrás
sína i Kampútseu snemma á síðasta
ári. Táknar það að ástandið sé nú til
muna verra en á hinum þriggja ára
valdatíma Pol Pots? Svör flótta-
manna sem spurðir eru um þetta
benda til að við þessu sé ekkert ein-
falt svar.
Eftirfarandi gæti þó komizt
nokkuð nærri sannleikanum:
Kampútsea og íbúar hennar þjást
af sífelldu stríðsástandi, næringar-
skorti og hungri. Auk þess mega þeir
nú búa við þá vansæmd sem það
þykir vera er þjóð er undir harðstjórn
erlendra manna.
Áður.fyrr var friðsamlegt í landinu
og alrnehn hungursneyð óþekkt fyrir-
brigði. Ríkisstjórninni tókst yfirleitt
að sjá til þess að hrísgrjónafram-
leiðslan nægði íbúunum til fæðu.
Skipulegar fjöldaaftökur Rauðu
kmeranna, auk malaríufaraldurs og
flutninga fólks frá heimkynnum
sínum í aðra hluta landsins, tóku
þann toll að talið er að um það bil
tvær milljónir manna hafi látizt á
valdatíma Pol Pot stjórnarinnar.
Ein ástæðan fyrir auknum fjölda
flóttamanna nú mun vera sú að mun
meira eftirlit var með Kampútseu-
mönnum er Rauðu kmerarnir riktu
en eftir að Víetnamar og leppar
þeirra hafa tekið völdin. Hreyfing
komst aftur á fólkið og margir tóku
fram reiðhjól sín eða uxakerrur og
lögðu af stað til þorpsins síns sem
þeir höfðu verið neyddir til að yfir-
gefa. Vegna stríðsástandsins tókst'
svo til að vegna skipulagsleysis og
ringulreiðar hafa mun fleiri getað
komizt til landamæra Thailands en
fyrr.
Á valdatíma Rauðu kmeranna var
menntað fólk sem bjó í bæjum
drepið á skipulegan hátt. Einnig átti
þeirra hafa hlotið tæknimenntun eða
unnu áður á skrifstofum. — Ekki er
óvenjulegt að heyra frásagnir þeirra
af því að þeim hafi tekizt að dyljast
fyrir Rauðu kmerunum undir fölsku
nafni.
Er rauðu kmerarnir ríktu var mjög
strangur agr og fólk var miskunnar-
laust flutt frá borgunum út í sveit-
irnar í þeim tilgangi að vinna að auk-
inni hrísgrjónarækt og auk þess til að
koma i veg fyrir það sem kallað var
spillingaráhrif borganna.
Margir eldri og veikari létust í þess-
um flutningum eða voru skotnir ef
þeir drógust aftur úr hópunum.
Sumir þeirra sem lentu á ófrjósömum
landsvæðum eða kunnu lítt til verka
við hrísgrjónarækt dóu drottni sín-
um vegna hungurs. Vegna þessa
harðræðis reið malaríufaraldur yfir
Kampútseu og tók mikinn toll af
íbúum landsins.
Ekki er fullljóst hvort fleiri dóu af
skipulegum aftökum eða fæðu-
skorti og harðræði á tímum Rauðu
kmeranna. Hitt er ljóst að flótta-
menn á þeim tima óttuðust morðin
mun meir en fæðuskort.
í dag bendir flest til að ástandið sé
breytt. Nú segja flestir flóttamenn að
hungur og skortur á fæðu sé helzta
ástæðan fyrir flótta þeirra. Önnur
ástæða sem oft er nefnd er herseta
víetnamska hersins.
„Land mitt á enga framtíð,” sagði
einn flóttamannanna. „Það hefur
verið gleypt af Víetnömum.” Margir
sjá enga framtíð í öðru en að reyna
að fá leyfi til að flytjast til ríkja eins
og Frakklands eða Bandaríkjanna.
Enn er þó óljóst hvernig málin fara
að lokum. Tala þeirra sem látast af
fæðuskorti og malaríu ræðst auð-
vitað að mestu af því hve hernaðar-
ástand rikir lengi í Kampútseu. Vel
getur verið að algjör sigur Vietnama
verði til þess að betra skipulag komist
á þjóðlífið og þar með einnig hrís-
grjónaræktina. Það væri þó lítil
huggun fyrir flóttamennina. „Slíkt
væri hreinlega friður dauðans,”
sagði einn þeirra.
(The Christian Science Monitor)
fólk af kínverskúm uppruna illa ævi.
Þessu er nú hætt að sögn flótta-
manna. Á fyrstu mánuðum hinnar
víetnömsku hersetu báru flóttamenn
þeim allvel söguna. Síðustu mánuði
og vikur kveður aftur á móti við ann-
an tón og fregnir af mikilli spillingu
og slæmri hegðan setuliðsins hafa
borizt. Meira að segja hafa yfirmenn
víetnamska hersins viðurkennt ýmis
slík atvik. Segjast þeir margir hverjir
óttast enn verra ástand ef her þeirra
þurfi að dveljast mikið lengur í
Kampútseu. Einnig sé viss hætta á
því að hatur Kampútseumanna á
Víetnömum aukist með alvarlegum
afleiðingum.
Flóttamenn sem komið hafa til
Thailands á síðustu vikum hafa sagt
frá því að Ieppstjórn Heng Samrins sé
nú farin að ofsækja fólk af kínversk-
um stofni og leggi áherzlu á að ná af
því gulli og öðrum verðmætum.
Einnig berast fregnir af miklu
mannfalli í bardögum á milli víet-
namska hersins og sveita Rauðu
kmeranna í skógum landsins. Enn-
hafa hins vegar ekki borizt neinar
fregnir frá Kampútseu um að skipu-
leg útrýming fólks sé aftur hafin
eins og fyrr tíðkaðist.
Við aukinn flóttamannastraum
hefur komið í ljós að mun fleiri
menntaðir borgarbúar af millistétt
lifðu af valdatíma Rauðu kmeranna
en áður var talið. í búðum svo-
nefndra Frjálsra kmera sem eru við
landamæri Kampútseu og Thailands
er talin vera um það bil hálf milljón
manna. Margir þeirra hafa hlotið ein-
hverja menntun og tala þeir annað-
hvort ensku eða frönsku. Sumir