Frjáls verslun - 01.02.1961, Blaðsíða 3

MerkiS helur veriS gelið — og kappsiglingin ó miSin er haíin
anir átt sér stað um margra ára skeið, enda út-
gerðarfyrirtækin nær öll í mjög miklum fjárhagsleg-
um kröggum.
Stríðsárin öll rak á reiðanum hjá okkur, fremur
en að um ákveðna jafnvægisskapandi hagstjórn
væri að ræða, enda var víst erfitt um vik að halda
í horfinu. Verðbólgan jókst stöðugt og stjórnlítið,
verð afurða hækkaði hins vegar líka, svo að til-
finnanleg vandkvæði hlutust ekki af á þessum ár-
um. Á fyrstu árunum eftir stríðið hélt sama þróun
áfram í Evrópu, hvað snerti verðlag fiskafurða.
Fiskiskipastóll Evrópuþjóðanna var lélegur og mörg
afkastamikil fiskiskip höfðu orðið eyðileggingu
stríðsins að bráð. Matvælaskortur var í ýmsum
löndum, sem stafaði bæði af eyðileggingu stríðsár-
anna og viðskiptahömlum, sem ríktu. Eftirspurn
eftir fiskafurðum var því mikil og verðlag hag-
stætt.
Með aukini efnahagslegri samvinnu Evrópuþjóð-
anna, markvissu uppbyggingarstarfi og stöðvun
verðbólgu, og síðast en ekki sízt nýsköpun fiski-
skipastólsins, tók blikur að draga upp á viðskipta-
himin okkar. Eftirspurnin eftir fiskafurðum breytt-
ist og minnkaði einkum eftir freðfiski, og ýmis
verndarákvæði fyrir eigin fiskveiðar og verzlun tóku
gildi hjá mörgum okkar aðalmarkaðslanda; þar við
bættust og hreinræktaðar hömlur á, viðskipti með.
fisk. Framleiðslukostnaður okkar minnkaði hins
vegar ekki, heldur jókst jafnvel með áframhaldandi
verðbólgu, og aukin afköst hinna nýju tækja, sem
keypt voru, nægðu ekki til að halda í horfinu, hvað
þá að lækka framlciðslukostnaðinn. Ýmis mistök
urðu og í fjárfestingu áranna eftir stríðið, sem
bcint og óbeint má skrifa á reikning hinnar stjórn-
málalegu drottnunarstefnu (dirigisma). Nátlúrleg
áföll, t. d. aflabrestur á síldveiðum, bættust við, en
verulegum hluta fjárfestingarinnar hafði verið beint
í síldarverksmiðjur og skip hentug til síldveiða.
Þannig má scgja, að vansmíð mikil hafi orðið í
þjóðfélagskerfinu, sem hafi haft óhagstæð áhrif á
efnahagslífið og þróun hinna ýmsu atvinnuvega.
Sjávarútvegurinn hafði sérstöðu, sökum sinna er-
lendu markaða. Ástandi undanfarinna ára má því
e. t. v. lýsa sem baráttu sjávarútvegsins við að
halda velli í ofstjórnuðu þjóðfélagi, þar sem ytri
aðstæður voru skynsamlegri fjárfestingu og hag-
kvæmum rekstri óhagstæðar. Stefna grannþjóða
okkar í markaðsmálum fiskafurða jók á erfiðleik-
ana, og ýmsir aðrir markaðir okkar voru háðir
pólitískum vindum.
Röng gengisskráning gerði ýmsar ráðstafanir
óhjákvæmilegar til að halda útveginum gangandi,
því að fáir voru svo blindir, að ekki skildu þeir
mikilvægi hans. Þessar ráðstafanir voru hins vegar
FRJÁLS VERZLUN
3