Frjáls verslun - 01.07.1961, Blaðsíða 7

á það, að ýmsar iðnaðargreinar hér á landi og sum-
ar þær efnilegustu hafa engrar tollverndar notið.
Á tímum rangrar gengisskráningar hafa þessar fram-
leiðslugreinar að ýmsu leyti átt við erfiðari aðstöðu
að búa en nokkur önnur framleiðslugrein í þjóð-
félaginu og er sjávarútvegurinn þá ekki undanskil-
inn. 1 þennan flokk koma t. d. bátasmíðar, veiðar-
færaiðnaður og umbúðaframleiðsla.
Meginhluti iðnaðarins stendur traustum fótum
Ég ætla nú að láta hér staðar numið við að
rekja efni þessa nefndarálits, og þótt hér hafi verið
stiklað á stóru, vona ég, að mér hafi tekizt. að gefa
nokkra hugmynd um aðíilstefnuna í athugunum
nefndarinnar. Mig langar svo að lokum að drepa
á nokkrar höfuðniðurstöður, sem mér finnst þessi
athugun hafa leitt til. Verður þá fyrst fyrir sú
neikvæða niðurstaða, að það er fásinna að ætla
sér að ræða um íslenzkan iðnað sem eina samstæða
heild. í raun og veru er hér um að ræða fjölda
margar framleiðslugreinar, sem eiga lítið sameigin-
legt nema nafnið og búa við mjög ólík skilyrði á
flestan hátt. Sumar þessara greina njóta mjög
sterkrar aðstöðu á íslenzkum markaði, jafnvel þótt.
allir verndartollar falli niður, aðrar standa höllum
fæti þrátt fyrir mikla vernd. Innan íslenzks iðnaðar
er að finna nokkur bezt reknu og afkastamestu
fyrirtæki þjóðarinnar og einnig alls konar holu-
rekstur, sem vel á skilið nafnið gerviiðnaður. Fyrsta
skilyrðið fyrir því, að skynsamlegar umræður verði
upp teknar um framtíð iðnaðarins á íslandi, er, að
menn skilji þessa fjölbreytni hans og læri að skyggn-
ast undir yfirborðið og líta á afköst og rekstur
einstakra greina og jafnvel einstakra fyrirtækja.
I öðru lagi tel ég, að athuganir nefndarinnar hafi
sýnt fram á það, að samkeppnisaðstaða mikils hluta
íslenzks iðnaðar er miklu sterkari en almennt virð-
ist hafa verið álitið. Meginhluti iðnaðarins stendur
föstum og traustum fótum, og þær greinar, sem
hafa tiltölulega stærstan innlendan markað, t. d.
veiðarfæraiðnaðurinn, liafa sýnt, að þær geta vaxið
upp og dafnað í samkeppni við erlenda framleiðslu
án nokkurrar verndar. Einnig er rétt að benda á
það, þótt ég geti ekki farið frekar út í það í þessu
erindi, að á móti verndinni, sem iðnaðurinn hefur
notið af tollum og höftum, hefur hann að ýmsii
leyti notið erfiðari aðstöðu af hálfu ríkisvaldsins
en t. d. landbúnaður og sjávarútvegur. Má þar
t. d. nefna misrétti í sambandi við fjárfestingar-
levfa- og innflutningsleyfaveitingar, á meðan það
skipti verulegu máli, og erfiðari aðstöðu varðandi
öflun lánsfjár, sérstaklega til langs tíma. Það má
segja, að þetta liafi ekki verið óeðlilegt, þegar um
var að ræða iðnað, sem naut miög mikillar verndar,
en svi tilhneiging hefur alltaf verið ríkjandi að setja
allan iðnað undir einn hatt, þannig að hagkvæmu
fyrirtækin, sem engrar verndar nutu, hafa að nokkru
goldið þess óorðs, sem lélegri framleiðslugreinar
höfðu komið á iðnaðinn í augum margra. Af þessu
hefur svo leitt, að sá iðnaður, sem oft hefur átt
bezt vaxtarskilyrði hér á landi, hefur lítillar upp-
örvunar notið, og er glöggt dæmi um það aðstaða
skipasmíðanna, sem hafa orðið að keppa við toll-
frjálsan innflutning fiskiskipa, sem þar að auki voru
lengi óeðlilega ódýr vegna rangrar gengisskráningar.
Með þessu kem ég loks að síðasta atriðinu, sem
ég vil drepa á hér í kvöld, en það er skorturinn á
nokkurri heildarstefnu í iðnaðarmálum. Engin til-
raun hefur verið gerð hingað til til að marka slíka
stefnu og gera sér grein fyrir því, í hvaða farveg
menn vilja fella iðnþróunina hér á landi. Sú vernd,
sem íslenzkur iðnaður hefur notið hingað til, hefur
ekki nema að mjög litlu leyti verið afleiðing vís-
vitandi ákvörðunar ríkisvaldsins um að byggja
skuli upp innlendan iðnað, t. d. í því skyni að gera
þjóðina óháðari utanríkisviðskiptum. Jafnframt
hefur þess ekki verið gætt, að ýmsar ráðstafanir
hafa orðið til þess að gera aðstöðu þeirra fyrirtækja,
sem bezta aðstöðu áttu skilið, sem erfiðasta. Þetta
livort tveggja hefði mátt varast, ef betur hefði verið
fylgzt með þeirri þróun, sem átt hefur sér stað í
iðnaðinum hér á landi, og ef mörkuð hefði verið á
grundvelli traustra upplýsinga einhver heildarstefna
í þessum málum. Nú er aftur farið að tala uin
hugsanlega aðild íslcndinga að fríverzlun, og þá er
að sjálfsögðu útilokað, að hægt sé til lengdar að
vernda íslenzkan iðnað fyrir erlendri samkeppni,
en þá skiptir að sjálfsögðu enn meira máli en áður,
að markvisst sé unnið að því að efla þær iðnaðar-
greinar, sem líklegar eru til langlífis og afreka.
FRJALS VERZLUI)
7