Frjáls verslun - 01.12.1968, Page 18

1 □
HVAÐ
ER
VERZLUNAR
ÁLAGNING ?
Að undanförnu hefir í ræðu
og riti verið mikið talað um verzl-
unarálagningu og gætir mikils
misskilnings og oftlega hreinnar
vanþekkingar á hugtakinu verzl-
unarálagning. Af þessum ástæð-
um á almenningur erfitt með að
gera sér grein fyrir, hvað raun-
verulega er um að ræða.
Sú skoðun fjölmargra ræðu-
manna og blaða á þessu hugtaki,
ef svo mætti að orði komast, hefir
orðið mjög útbreidd meðal al-
mennings, að verzlunarálagning
sé upphæð, sem renni beint í vasa
heildsalans, kaupmannsins eða
kaupfélagsins, sem hreinn gróði.
Það er mikill misskilningur, að
svo sé. Þó er rétt að gera sér
ljóst, að ýms blöð og margir ræðu-
menn hafa túlkað hugtak þetta
ranglega, og má því ætla, að það
taki nokkurn tíma fyrir almenn-
ing að öðlast réttan skilning á
þessu hugtaki.
Er það von vor, að þessar stuttu
skýringar er hér á eftir fara, megi
verða til þess, að hið sanna komi
í Ijós. þó ekki sé hægt að gera
málinu full skil í eins fáum orðum
og gert verður hér.
Verzlunarálagning er fyrst og
fremst til þess að standa straum
af rekstrarkostnaði verzlunarfyr-
irtækjanna, en sá kostnaður felst
í mörgum gjaldaliðum, sem nú
skulu upp taldi eins og t. d.:
laun starfsfólks — húsaleiga
— ljós og hiti, banka- og
vaxtakostnaður, ræsting, síma
og póstkostnaður þ. m. t.
skeytakostnaður, auglýsingar,
umbúðir, prentun og ritföng,
kostnaður við sendi- og vöru-
bifreiðir, tryggingariðgjöld
vegna vöru, húsmuna o. fl.
Þó þessi upptalning sé nokkuð
löng, er fjarri því, að allt sé upp
talið. Verzlunarfyrirtæki þurfa t.
d. að greiða há gjöld til opinberra
þarfa, bæði borgar og ríkis. Segja
má, að það þurfi allir að gera, en
hér gegnir þó nokkuð öðru máli,
heldur en við á um venjulega laun-
þega, og nægir í því sambandi að
benda á, að raunverulega eru
verzlunarfyrirtæki tvísköttuð,
þegar um er að ræða gjöld þeirra
til sveitafélaga.
í fyrsta lagi er um venjulegt
útsvar að ræða, sem fer eftir fram-
tali þess er við á, en við það bæt-
ist svo aðstöðugjald, sem kemur
mjög hart niður á öllum verzlun-
arrekstri. Nú skyldi maður ætla,
að öll kurl væru komin til grafar,
en svo er nú ekki. Verzlunarálagn-
ingin þarf einnig að bera uppi
fyrningu húsa og áhalda, rýrnun
á vörubirgðum, tap á útistandandi
skuldum og svo síðast en ekki sízt
töp af völdum gengisbreytinga.
Við hinu síðastnefnda hefir ver-
ið sagt, að þeir verzlunaraðilar,
sem notfæri sér erlend vörukaupa-
lán, verði að taka afleiðingunum
FRJALS VERZLUN
af gengistapi sjálfir. Málið er nú
ekki svo einfalt. Það er kunnara
en frá þurfi að segja, að lánsfjár-
markaðurinn innanlands hefir ver-
ið mjög þröngur og hefir þessum
verzlunarfyrirtækjum beinlínis
verið ráðlagt af því opinbera að
taka þessi lán m. a. til kaupa á
ýmiskonar matvörum, byggingar-
vörum o. fl.
V erzlunarálagning á íslandi
mun vera sú allra lægsta, sem
þekkist á byggðu bóli. Verzlunar-
álagningin hefir nú á einu ári ver-
ið lækkuð þrisvar sinnum og nú
fyrir nokkrum dögum um 20—
25%. Hefur álagningin því alls
á einu ári verið lækkuð um 33—
50%. Þetta hefur verið viðurkennt
af opinberum aðila sem taldi, að
eftir fyrstu álagningarlækkunina
í desember 1967 gæti heilbrigð
verzlun ekki starfað skv. þeim
reglum nema til bráðabirgða, og
í skamman tíma, hvað þá nú, eftir
tvær lækkanir til viðbótar.
Málum verzlunarinnar er nú
þannig komið, að leyfð álagning
stendur ekki undir óhjákvæmileg-
um dreyfingarkostnaði vörunnar,
sem getur ekki þýtt annað, en að
nú þegar hlýtur að verða um mik-
inn samdrátt í öllum verzlunar-
rekstri að ræða, sem óhjákvæmi-
lega leiðir af sér uppsagnir á
starfsfólki og minnkandi þjónustu
við neytendur.
F. í. S.