Frjáls verslun - 01.12.1968, Side 63

FRJALS VERZLUN
35
kunnátta og hæfileiki til þess að
laga sig að aðstæðum tæknialdar-
innar, sem hefur lyft henni á stig
mestu iðnaöarþjóða heims. Jap-
anir hafa ekki látið aldagamlan
hugsunarhátt fornra lífsvenja
verða sér fjötur um fót eins og
svo margar aðrar þjóðir Asíu,
sem margar hverjar búa enn við
lífsvenjur nýlendutímans, enda
þótt hann sé löngu liðinn, að því
er flestar þeirra snertir og þær
hlotið sjálfstæði.
Spariféð undirstaða
fjárfestingar.
Japanir hafa reynzt snillingar í
því að kunna að notfæra sér nýja
tækni, eins og minnzt var á héi
að framan. En það er ekki hvad
sízt að þakka óvenjulegum sparn-
aði þjóðarinnar, hve iðnaðarmátt-
ur hennar hefur aukizt. Enda
þótt mörg japönsk stórfyrirtæki
ráði yfir miklu eigin fjármagm,
eru þau i rikum mæli háð banka-
kerfinu, að því er snertir lán til
fjárfestingar og vaxtar. Þetta fé
leggur hinn almenni borgari í Jap-
an að mestu til með spa-rifé sínu,
sem hann leggur í banka.
En það er einmitt hér, sem erf-
iðleikar kunna að verða í vegi
framundan. Verðbólga hefur skot-
ið upp kollinum í verulegum mæli
á undanförnum árum og verið
allt að 6% á ári, þannig að vextir
af sparifé hafa ekki náð að vega
þar upp á móti. Ástæðan fyri:
mikilli sparifjármyndun í Japan
er einkum sú, að félagslega er
landið ekki eins þróað og flest
önnur iðnaðarríki og það veldur
því, að einstaklingurinn leggur
miklu meiri áherzlu á að safna íé
til elliáranna en víðast hvar ann-
ars staðar. En það er ekki unnt
— jafnvel í Japan — að ganga
fram hjá þeirri staðreynd, að hinn
venjulegi neytandi með tilliti til
þess skarðs, sem verðbólgan hegg-
ur í sparifá hans, taki einn góðan
veðurdag upp á því að eyða span-
fé sínu. Og þegar sá dagur rís
upp, er hætt við, að ýmsir þættir
þess grundvailar, sem japanskt
efnahagslif byggist á, reynist úr-
eltir.
En slíkt vandamál tilheyrir
framtíðinni samt sem áður og
jafnt útlendingar sem Japanir, er
hugsa um slíkt, verða jafnan að
minnast þess, að Japan er „öðru
vísi“ og að ef til vill verði unnt
að leysa það vandamál með að-
ferðum, sem eiga við í Japan en
ekki í öðrum löndum.
Efnahagsáætlanaráð landsins
spáir því í fyrstu fimm ára áætlun
sinni varðandi efnahagslega og
þjóðfélagslega þróun landsins, að
á tímabilinu 1967—1971 verði
hagvöxturinn 8% á ári fyrii allt
tímabilið. Ljóst er þó, að rciikið
er undir því komið, hvernig þró-
unin verður annars staðar í heim-
inum í heild á næstu árum. Eins
og að framan greinir, verður Jap-
an að flytja inn næstum öll hrá-
efni sín til iðnaðar og landið er
því mjög háð því, í hvaða mæli
önnur lönd eru megnug að kaupa
af því útflutningsvörur þess.
Hagvöxturinn 10%
að undanförnu.
Það er að miklu leyti að þakka
afar mikilii aukningu innflutn-
ings Bandaríkjamanna, að efna-
hagslíf Japans hefur búið við hag-
vöxt undanfarin ár, sem numið
hefur um 10% árlega. Þetta er
líka ein helzta ástæðan fyrir því,
hve greiðslujöfnuður landsins
hefur verið hagstæður síðustu ár,
en útflutningurinn til Bandarikj-
anna hefur aukizt um 30%. Því að-
eins að ný heimskreppa kynni að
skella á, virðist það mark, sem
hagvextinurn hefur verið sett á
næstu árum, ekki vera raunhæft,
en þar er gert ráð fyrir 8% hag-
vexti árlega i stað 10% undanfar-
in ár.
Ef þessi hagvaxtartala helzt í
9 ár, mun heildarþjóðarfranr-
leiðsla Japans hafa tvöfaldazt. Að
líkindum mun sá dagur renna
upp, að hinn almenni borgari í
Japan kýs lieldur að fá batnandi
lífskjör „greidd“ með meiri íií-
tíma, en til þess að svo verði,
þarf mikii breyting að verða á
hugsunarhætti almennings. Svo
virðist, sem sú samflétta þjóðfé-
iagsástæðna, sem var undirstaða
þess feiknarlega vaxtar og út-
þenslu efnahagslífsins, sem átti
sér stað á enduruppbyggingar-
tímabilinu eftir stríðið, hafi haft
áhrif á efnahags þróun landsins
mikiu lengur en búast mátti við ug
hafi enn áhrif á þessa þróun.
LAIMDSBAIMKI ÍSLAIMDS
AUSTURSTRÆTI 11
ÚTIBU I REYKJAVlK:
REYKJAVÍK — SÍMI 17780
AUSTURBÆJARÚTIBÚ, Laugavegi 77, sími 21300.
ÁRBÆJARÚTIBÚ, Rofabœ 7, simi 84400.
LANGHOLTSÚTIBÚ, Langholtsvegi 43, sími 38090.
MÚLAÚTIBÚ, Lágmúla 9, sími 83300.
VEGAMÓTAÚTIBÚ, Laugavegi 15, sími 12258.
VESTURBÆJARÚTIBÚ, Háskólabiói v/Hagatorg, simi 11624.
UTIBU
ÚTI Á LANDI:
Akranesi
Akureyri
Eskiiirði
Grindavík
Húsavík
Hvolsvelli
ísafirði
Sandgerði
Selíossi
AFGREIÐSLUR:
Keflavík
Raufarhöfn
Þorlákshöfn
— Annast öll venjuleg bankaviðskipti innanlands og utan