Frjáls verslun - 01.02.1977, Blaðsíða 11

HLUTUR EFTA/EBE-LANDA f VÖRUÚTFLUTNINGI
1969—1976
Allur vö.ruút- 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976
flutningur, % Útflutningur iðn- 52,3 55,2 46,7 49,9 54,5 51,5 43,8 51,9
aðarvöru, % Iðnaðarvörur án 66,6 84,6 72,4 77,8 79,4 81,5 56,4 77,7
án áls, % 28,5 45,1 45,8 42,7 48,2 44,0 44,9 45,3
ingi íslands og EBE var felld-
ur niður í áföngum ytri tollur
Efnahagsbandalagsins á áli frá
íslandi, en tollur þessi er 7%.
Auk þess voru tollar á áli í
nokkrum EFTA-löndum, sem
féllu niður gagnvart íslandi við
aðiidina að EFTA. iHefur þetta
vafalaust skipt nokkru máli
fyrir samkeppnisaðstöðu álút-
flutniogs frá íslandi í EFTA-
og EBE-löndum.
Kísilgúr hefur einnig að
langmestu leyti verið fluttur
út til Evrópulanda og þar af
um 80—90% til EFTA- og EBE-
landa. Þar sem innflutningur
kísidgúrs til Efnahagsbanda-
lagslanda og allra EFTA'landa
nema Sviss er tollfrjáls hefur
EFTA-aðild og viðskiptasamn-
ingur við EBE ekki haft nein á-
hrif á þennan útflutning.
Útflutningur ullar- og prjóna-
vöru hefur aukizt hröðum
skrefum á undanförnum árum.
Hér er aðallega um að ræða
ullarlopa og ullarband, ullar-
teppi, og ýmsar prjónavörur úr
ull. Fyrir sumar þessara vöru-
tegunda hefur myndast nokkuð
stöðugur markaður í þessum
löndum, sérstaklega fyrir ullar-
teppi og prjónavörur í Sovét-
ríkjunum og fyrir prjónavörur
í Bandaríkjunum, þótt sá mark-
aður hafi verið ótryggari. Hér
er að talsverðu leyti um að
ræða tízkufatnað, sem erfitt
getur verið að afla markaðar á
skömmum tíma og veltur e.t.v.
meira á sölumennsku en tolla-
kjörum. Útflutningur þessarar
vöru til EFTA- og EBE'landa
var lítill allt fram til ársins
1972 en síðustu fjögur árin hef-
ur hann aukizt hlutfallslega og
numið 30—40% alls útflutn-
ings ullar-, prjóna- og fataiðn-
aðar. Tollar af þessum vörum
eru yfirleitt nokkuð háir í
EFTA- og EBE-löndum, svo að
niðurfelling þeirra skiptir tals-
verðu máli fyrir þessar grein,
ar, þótt áhrifa þess gæti e.t.v.
ekki fyrr en að nokkuð löngum
tíma liðnum.
Af leður- og skinnavöru hafa
lengst af verið nær eingöngu
flutt út loðsútuð skinn, en á ár-
inu 1976 var í fyrsta skipti um
umtalsverðan útflutning
skinnavöru að ræða, þ.e. full-
unninn fatnað úr skinnum.
AFKOMA ÚTFLUTNINGS-
GREINA IÐNAÐAR
Iðnaðarframleiðsla til út-
flutnings (að áli frátöldu) hef-
ur vaxið jafnt og þétt frá árinu
1969 og var sennilega rúmlega
tvöfalt meiri að magni á árinu
1976 en á árinu 1969.
Framleiðsluaukningin var
mjög mikil árin 1970 og 1971
og síðan hefur hún verið að
meðaltali um 7% á ári. Síðustu
árin hafa þessar greinar því
búið við meiri og jafnari fram-
leiðsluaukningu en þær greinr
ar, sem framleiða fyrir heima-
markað. Þótt þetta eigi við út-
1 lutningsiðnaðinn í heild, þá
hafa verið nokkrar sveiflur í
framleiðslu einstakra greina,
einkum árin 1974 og 1975.
Þannig dróst framleiðsla í
vefjariðnaði og skinnaiðnaði
saman árið 1974 og árið 1975
var samdráttur í framleiðslu
vef jariðnaðar, niðursuðuiðnað-
ar og kísilgúrs. Álvinnsla hófst
að marki árið 1970 og árið 1973
náði verksmiðjan fullum af-
köstum. Á árunum 1974 og
1975 minnkaði eftirspurn eftir
áli á heimsmarkaði og dróst ál-
framleiðslan þá saman, en í
lok ársins var aftur framleitt
með fullum afköstum. Hafa
þannig verið meiri sveiflur í
álframleiðslunni en í öðrum út-
flutningsiðnaði.
Þrátt fyrir framleiðsluaukn-
ingu árin 1971 og 1973 var af-
koma útflutningsiðnaðar slök
þessi ár og var um taprekstur
að ræða eftir afstkriftir en fy.rir
beina skatta. Ástæður þessa
voru margvíslegar, t.d. hafði
framleiðslugeta verið aukán
talsvert í sumum greinum og
vinnuafli bætt við án þess að
framleiðslan ykist að sama
skapi þegar í stað. Framleiðni
vinnuafls fór því jafnvel
minnkandi í sumum greinum
og fjármagnskostnaður var
mikill. Þessu til viðbótar kom
svo fremur óhagstæð verðþró-
un, einkum á árinu 1973, er útf
flutningsverð hækkaði mun
minna en erlend aðfömg og
innlendur framleiðslukostnað-
ur. Einnig var gengishækkunin
frá apríl til ársloka 1973 út-
flutningsiðnaðinum í óhag, þar
sem hann naut ekki verðhækk-
ana á afurðum sínum erlendis
á sama hátt og sjávarútvegur.
Til þess að greiða fram úr þess-
um rekstrarerfiðleikum var á-
kveðið við afgreiðslu fjárlaga
fyrir árið 1974 að endurgreiða
fyrirtækjum í útflutningsiðn-
aði, öðrum en álvinnslu, tolla
og söluskatt af fjárfestingar- og
rekstrarvörum. Endurgreiðsla
skyldi þó ekki nema hærri fjár-
hæð en 2,5% af útflutnings-
verðmæti ársins 1973 og ef
tolla- og söluskattsgreiðslur
væru lægri skyldi greiða fyrir-
tækjum mismuninn. Auk
rekstrarerfiðleikanna vegna
gengishækkunarinnar var þessi
stuðningur rökstuddur með því
að uppsöfnun söluskatts í iðn-
aðarframleiðslu skerti sam-
keppnisstöðu iðnaðarútflutn-
ings.
Á árinu 1974 batnaði hagur
útflutningsgreinia umtalsvert
og siðustu tvö órin hefur af-
koman yfirleitt verið góð. Veld-
ur þar bæði aukinn útflutning-
ur, verðhækkanir erlendis og
áhrif gengislækkunar krónunn-
ar, sem vegið hafa á móti inn-
lendum kostnaðarhækkunum.
Afkoma álvinnslu var slök á
árinu 1975 vegna samdráttar
framleiðslu, en á síðasta ári
varð mikil breyting til batnað-
ar.
FV 2 1977
13