Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.02.1977, Blaðsíða 29

Frjáls verslun - 01.02.1977, Blaðsíða 29
Fyrningar og skattalög eftir Arna Arnason, rekstrarhagfræðing Umræður um fyrningar fjár- muna í atvinnurekstri hafa or'ðið nokkuð háværar hin síð- ustu ár. í þeim umræðum hef- ur orðið ljóst, að fyrningar eru bæði umdeildur og jafnframt misskilinn rekstrarkostnaður. Sumir véfengja réttmæta til- vist þeirra, aðrir misskilja eðli þeirra og tilgang, en versti ó- vinurinn er sennilega óðaverð- bólgan, sem gerir að engu, þeg- ar fram í sækir, fyrningar, sem miðast við upphaflegt kaupverð eigna. HVAÐ ERU FYRNINGAR? iFyrningar fyrirtækja eiga að vera gjaldfærsla fyrir úreld- ingu og slit þeirra fjárfesting- arfjármuna sem notaðir eru í atvinnurekstri á hliðstæðan hátt og fy.rirtæki þyrftu að greiða öðrum leigu fyrir afnot slíkra fjármuna, ef þau ættu þá ekki sjálf. Flestum er að sjúlf- sögðu ljóst, að eignir ganga úr sér við notkun, en tæknilega úreldingin er sízt léttvægari vegna hinnar öru tækniþróun- ar. Þessir tveir þættir, slit og úr- elding, ákvarða æskilegan notk- unartíma eigna í atvinnu- rekstri. Mat fyrninga ræðst þá af því, að draga frá kaup- eða kostnaðarverði eignarinnar nið- u.rlagsverð hennar, en dreifa mismuninum yfir æskilegan notkunartíma eignarinnar, með hliðsjón af sennilegri hegðan þess verðmætataps eða þeirrar verðmætanotkunar sem á sér stað. Sennilega er algengast að mesta verðmætatapið verði fvrstu árin sem kallar á flýti- fyrningu einhvers konar, en jöfn árleg fyrning er þó ein- földust og algengust. ÖNNUR VIÐHORF Ekki leggja þó allir þennan skilning í skilning í eðli og til- gang fyrninga. Þrenns konar misskilningur er algengastur: O Að fyrningar séu til þess að endurheimta kaupverð eigna með því að draga það í á- föngum frá hagnaði hvers árs. í góðærum eigi því að fyrna mikið, í hallærum lít- ið. Þetta er misskilningur. Fyrningar eru árlegur kostn- aður burtséð frá afkomu og geta myndað raunverulegt tap í atvinnurekstri á sama hátt og laun og hver annar rekstrarkostnaður sem er umfram tekjur. 9 Að fyrningar séu til þess að endurnýja eignir í atvinnu- rekstri. Svo er ekki. f áfram- haldandi rekstri eru gjald- færðar fyrningar að vísu oft- ast nýttar til endurnýjunar eigna en fyrningum er ekki ætlað að tryggja það að svo megi verða. ® Að fyrningar séu til þess að standa undir vöxtum og af- borgunum, sem tekin voru við kaup á viðkomandi eign. Þetta eru tvö aðskilin mál, enda á að meta fyrningar eins hvort sem eign er fjár- mögnuð með lánum, eigin fé eða fengin sem gjöf. Þess- ir þættir hafa engin áhrif á slit og úreldingu, enda getur lánstími ýmist verið lengri eða skemmri en endingar- tími eigna og lántökukostn- aður og afborganir samsvara ekki endilega æskilegri til- högun á gjaldfærslu fyrn- inga. ÞJÓÐHAGSLEG ÁHRIF Ef verðlag er stöðugt, er mat á nauðsynlegum fyrningum til- tölulega auðleyst tæknilegt við- fangsefni. Óðaverðbólgan rugl- ar hins vegar myndina, þar sem gjaldfærðar fyrninga.r verða á verðlagi kaupárs eignarinnar en ekki á verðlagi þess árs sem þær eru gjaldfærðar á. Þegar verðlag fer hækkandi ve.rða fyrningar því vanmetnar, þar sem bæði bókhaldsreglur og skattalög eru sniðin að mestu fyrir stöðugt verðlag. Afleiðing þessa verður vanmetnar fyrn- ingar og ofmetinn hagnaður. Því meiri sem verðbólgan er því stærri verður skekkjan. Fjármálaráðherra Bandaríkj- anna lét kanna það fyrir árið 1974, hver áhrif það hefði á 66 milljarða dollara ‘hagnað banda- rískra fyrirtækja eftir sikatt ef fyrningar og vörunotkun væri rétt metin. Niðurstaðan varð sú að ,rétt mat á hagnaði eftir skatt væri 21 milljarður doll- ara eða tæpur Vá af hefðbundnu mati. Á árinu 1974 var óðaverð- bólga í Bandaríkjunum að beirra mati, neyzluvöruverð hækkaði um 11% að meðaltali. Ef þetta er reynsla Bandaríkja- manna af 11% verðbólgu eins árs má nærri geta hvaða útreið íslenzk fyrirtæki hafa fengið í árlegri 16% verðbólgu að með- altali síðan 1950 samkvæmt vísitölu byggingarkostnaðar. Þetta vanmat fyrninga hefur margvisleg þjóðhagsleg áhrif, einkum ferns konar: 1. Afkoma atvinnuveganna, metin samkvæmt hefðbundn- FV 2 1977 31
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96

x

Frjáls verslun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.