Frjáls verslun - 01.12.1980, Page 40

stærstu fyrirtækin
1979
FRJÁLS VERZLUN birtir að
þessu sinni lista sinn yfir stærstu
fyrirtæki íslands með nokkuð öðru
sniði en fram til þessa hefur tíðk-
ast. Stærð fyrirtækjanna er nú
ráðin af veltu þeirra, en ekki farið
eftir starfsmannafjölda eins og
áður. Teljum við að hér hafi veriö
brotið blað í sambandi við þennan
lista sem alltaf hefur vakið athygli í
viðskiptaheiminum jafnt sem utan
hans.
Um það hvaða reglur beri að
hafa í heiðri í sambandi við niður-
röðun fyrirtækja á þennan hátt má
eflaust deila, rétt eins og um aðra
hluti. Þó bendum viö á að í þeim
löndum þar sem við þekkjum til er
veltutölu-reglan í heiöri höfð og
látin ráða, þegar sérritin um versl-
un og viðskipti gera hina árlegu
lista sína yfir stærð fyrirtækja.
Breytingin hjá okkur í Frjálsri
verzlun hefur óhjákvæmilega í för
með sér miklar sveiflur á listanum í
ár miðað við þann í fyrra. Breyt-
ingarnar eru meiri en okkur óraði
fyrir. Fjöldi fyrirtækja, sem náðu
100-stærstu-listanum í fyrra og í
mörg ár þar á undan, hafa nú
horfið af listanum, en önnur, sem
ekki hafa áður verið, hafa komið í
staðinn. Þá hafa fyrirtæki sveiflast
bæði upp og niður listann, allt eftir
því hverjar veltutölur ársins 1979
hafa reynst.
Til að setja saman listann yfir
fyrirtæki landsins réð Frjáls verzl-
un þá Jón Birgi Pétursson, blaða-
mann og Ólaf Geirsson viðskiþta-
fræðing og blaðamann. Hafa þeir
að undanförnu unnið myrkranna á
milli við samsetningu listans og
hina viðamiklu gagnasöfnun.
Fyrir nokkrum árum voru veltu-
tölur fyrirtækja mikið ,,leyndar“-
mál og voru nánast talin feimnis-
mál hvers fyrirtækis. En í dag er
reyndin önnur. Rætt var við for-
ráðamenn hátt í 300 fyrirtækja á
landinu, suma oftar en einu sinni.
Var blaðamönnunum vel tekið
næstum hvarvetna. Aðeins tvö
fyrirtæki neituðu alfarið að gefa
umbeðnar upplýsingar. Allir aðrir
voru til viðtals og gáfu upp veltu
fyrirtækja sinna eins og ekkert
væri sjálfsagðara.
Það torveldaði nokkuð vinnslu
málsins að engin skattskrá liggur
frammi fyrir árið 1980, þannig að
hringt var í mun fleiri en endanlega
komu til álita á listanum. Þakka
blaðamennirnir viðmælendum
sínum greið og góð svör.
Þegar listi sem þessi er gerður,
er margs að gæta. Víöa liggja vegir
fyrirtækja saman á þann veg að
svo virðist sem þau séu í raun eitt
og sama fyrirtækið. Þetta varð að
vega og meta eftir aðstæðum.
Sum fyrirtækjanna eru talin upp á
listanum ásamt dótturfyrirtækjum
sínum, önnur ekki. Þannig var
greinilegt, svo dæmi sé tekið, að
milli Veltis h.f. annarsvegar og G.
Ásgeirssonar hinsvegar eru skil-
veggir, enda þótt eigendur séu
sömu og húsnæði og símaþjón-
usta sameiginleg. Sama má segja
um Heklu h.f. og P. Stefánsson
h.f., sem raunar sameinuðust á
þessu ári, en voru starfandi sitt í
hvoru lagi árið 1979. Þessi fyrir-
tæki og nokkur önnur eru því talin
sjálfstæð fyrirtæki á listanum, þó
svo upplýsingar bendi til þess að
um alfarið sömu eigendur sé að
ræða.
Svo voru önnur fyrirtæki, sem
40