Frjáls verslun - 01.02.1997, Blaðsíða 58

um við að horfast í augu við þá
staðreynd að völd og áhrif
þeirra, sem ráða yfir ijármun-
um, fara sífellt vaxandi á tím-
um stöðugs upplýsingaflæðis.
Hvort sem íslendingar stunda
ofveiði eða ekki þá er umræð-
an um fiskveiðar í fjölmiðlum
erlendis neikvæð og hefur
áhrif á almenningsálitið í Evr-
ópu og Bandaríkjunum. Það
leikur enginn vafi á því að um-
hverfissamtökum hefur tekist
að fá neytendur til að hugsa
sig tvisvar um gagnvart sjávar-
afurðum. Kaupendur geta
auðveldlega keypt aðrar afurð-
ir en þær sem íslensku fyrir-
tækin hafa upp á að bjóða.
Hvalamálið og vísindaveiðar
Islendinga á hvölum sýndu Is-
lendingum hversu berskjald-
aðir þeir eru gagnvart gagn-
rýni erlendis. I hvalamálinu
svokallaða tókst umhverfis-
samtökum að fá íslensk stjórn-
völd til að banna hvalveiðar til
þess að meiri hagsmunum
þjóðarinnar væri ekki fórnað
fyrir minni. Og áætlunin gekk
upp hjá þeim. Hvalveiðar Is-
lendinga höfðu neikvæð áhrif
á öllum helstu sölusvæðum ís-
lenskra sjávarútvegsfyrir-
tækja, nema síst í Asíu.
Islenska þjóðin hefði aldrei ijár-
hagslegt bolmagn, eins og Norð-
menn, til að halda úti stöðugri áróð-
ursherferð gegn umhverfissamtökum
erlendis ef að okkur yrði vegið. Það er
fyrirfram tapað stríð.
- Eiga Islendingar að hefja aftur
hvalveiðar?
Síðastliðið ár hafa heyrst háværar
raddir hér á landi um að Islendingar
eigi að hefja aítur hvalveiðar þrátt fyr-
ir alþjóðlegt hvalveiðibann. Nefnd á
vegum sjávarútvegsráðuneytisins hef-
ur starfað í vetur og er viðfangsefni
hennar að kanna hvort Islendingar
eigi að heija aftur hvalveiðar.
En er efnahagslegur grundvöllur
Greinarhöfundur, Kristín Ólafsdóttir, útskrifaðist úr
Háskóla Islands sem stjórnmálafræðingur í október sl.
Hún valdi viðskiptafræði sem aukagrein. Lx)karitgerð henn-
ar hét: Pólitísk og efnahagsleg áhrif umhverfissamtaka á
alþjóðastjórnmál. Greining á áhrifum Greenpeace á Island.
FV-mynd: Kristín Bogadóttir.
Tvenns konar politík!
íslensk stjórnvöld reka tvenns
konar umhverfisstefnu. Annars
vegar þá að aðrar þjóðir virði
alþjóðasamninga um mengun og
losun úrgangsefna í hafið og hins
vegar vilja þau fá að ráða þvi sjálf
hvort þau veiði hvali eða ekkil
fyrir okkur að hefja aftur hvalveiðar?
ROK MEÐ
HVALVEIÐUM
Rök sem hafa verið nefnd með
hugsanlegum hvalveiðum:
1. Réttur Islendinga - Þorsteinn
Pálsson sjávarútvegsráðherra telur
það skýlausan rétt þjóðarinnar að nýta
allar auðlindir sjávar, þ.e. alla nytja-
stofna og þar á meðal hvalastofna, á
sjálfbærum grundvelli. Hann segir
spurninguna ekki snúast um hvort Is-
lendingar hefji hvalveiðar, heldur
hvenær.
2. Hvalir hafa áhrif á
langtímaafrakstur þorsks-
ins - Sjávarútvegsráðuneytið
segir hvalastolha umhverfis
Island vera að stækka og að
stærð þessara stofna hafi
áhrif á framgang annarra stof-
na. Til dæmis er talið að ef
ákveðnir hvalastofnar nái
sömu stærð og árið 1940
muni það minnka afrakstur
þorskstofhsins um 10%. Ari
Edwald hjá sjávarútvegsráðu-
neytinu telur hugsanlegt tap
Islendinga af því að veiða ekki
hval vera sú minnkun á
þorskstofninum sem talið er
að hvalirnir hér við land éti á
ári. Þessa upphæð áætlar
hann að nemi um 3 milljörð-
um króna.
Hvaladeild Hafrannsóknar-
stofnunar telur mjög erfitt að
meta hvort hvalir séu skað-
legir veiðum Islendinga og
það verði að rannsaka málið
miklu betur áður en hægt sé
að draga af því ályktanir. Mið-
að við talningar síðustu 10 ár
þá er ástand langreyðar-
stofnsins, sandreyðarstofns-
ins og hrefnunnar í góðu lagi
en þó að veiðar á
steypireyðarstofninum væru
bannaðar 1960 þá hefur hann
samt ekki ennþá náð sér. Stofnunin
telur að hægt sé að veiða einhverja
hvalastofna eins og langreyði og
hrefiiu en um leið þurfi að rannsaka
hvali betur og fara varlega í nýtingu
hvalastofna í framtíðinni.
3. Utflutningsverðmætí hvalaaf-
urða - Síðustu 3 árin fyrir bannið, þ.e.
1983,1984 og 1985, voru útflutnings-
verðmæti hvalaafurða að meðaltali um
1,5 milljarðar króna á ári, reiknað á
verðlagi dagsins í dag. Verðmæti
hvalaafurða þessi 3 ár voru þá að með-
altali um 2% af heildarútflutningi sjáv-
arafurða eða um 1,6% ef reiknað er
fram til dagsins í dag. Samkvæmt
Þjóðhagsstofnun voru um 90-110 árs-
HVALIR ETA Þ0RSK FYRIR 3 MILLJARÐA A ARI
„Ari Edvald hjá sjávarútvegsráðuneytinu telur hugsanlegt tap íslendinga af því að
veiða ekki hval vera þá minnkun á þorskstofninum sem talið er að hvalirnir hér við
land éti á ári. Þessa upphæð áætlar hann að nemi um 3 milljörðum króna. “
58