Frjáls verslun - 01.10.2000, Qupperneq 6

RITSTJÓRNARGREIN
Kaup banka í fyrirtækjum
Nýlega flutti símafyrirtækið Tal öll bankavið-
skipti sín frá Landsbankanum til Islands-
banka-FBA vegna þess að Landsbankinn
gerði yfirgripsmikinn samning um fjármögn-
un við Íslandssíma og keypti í leiðinni hlut í
því fyrirtæki. Féð notar Islandssími meðal
annars til þess að byggja upp farsímakerfi sitt
og keppa við Tal. Það þarf því engan að undra
að Tal skuli segja upp viðskiptum sínum við
Landsbankann vegna kaupa hans í Islands-
síma; það er auðvelt að túlka þau kaup sem
trúnaðarbrest í viðskiptum þeirra. Hvernig
geta Talsmenn lagt fram áætlanir sínar fyrir
bankann á sama tíma og hann á mikilla hags-
muna að gæta í Islandssíma? Lái Talsmönn-
um það hver sem vill! Eflaust hefur ákvörðun Tals ekki verið
mjög sársaukafull því annar helsti eigandi Tals er einn af
stærstu hluthöfum í Islandsbanka-FBA og ef til vill hefur það
legið í loftinu að Tal flytti sig um set. Engu að síður var það
rétt mat hjá Talsmönnum að um of mikla hagsmunaárekstra
væri að ræða.
HagsmunaárekStrar Samskipti Tals og Landsbankans sýna í
hnotskurn þann vanda sem fylgir stórauknum kaupum banka í
fyrirtækjum og þá hagsmunaárekstra sem geta orðið. Dæmin
eru mörg og þau eiga við um alla bankana. A undanförnum
árum hafa bankarnir átt sinn þátt í því að breyta lokuðum fjöl-
skyldufyrirtækjum í almenningshlutafélög með því að fjárfesta
í þeim og koma þeim á markað. Fyrir þá vinnu hafa bankarnir
fengið verulegar tekjur. Sjálfsagt er hægt að verja það að sami
bankinn sé viðskiptabanki tveggja fyrirtækja sem keppa á mark-
aði, en þegar hann fer að kaupa gildandi hlut í öðru þeirra fer
gamanið að kárna - og svæðið að grána. Hún er gullsígildi
gamla reglan um að erfitt sé að þjóna tveimur herrum. Þannig
hafa auglýsingastofur þá reglu að vinna ekki fyrir tvo keppi-
nauta á sama tíma. Benda má á fleiri nýleg dæmi um hagsmuna-
árekstra vegna kaupa á fyrirtækjum. Þannig mun forstjóri
Vífilfells, sem núna er að yfirtaka félagið ásamt
fleirum, hafa fundað með viðskiptabanka Vífil-
fells, Landsbankanum, og viðrað áætlanir sínar
um að sameina Vífilfell og Sól-Víking en þar er
hann stjórnarformaður. Þrátt fyrir það kom
það síðar á daginn að Landsbankinn ásamt
EFA, Eignarhaldsfélaginu Alþýðubankanum,
keppti við hann og Kaupþing um kaupin á
meirihlutanum í Sól-Víkingi þótt þar hafi fyrir-
fram verið við ramman reip að draga.
Þegar fyrirtæki haupa í bönkum Þótt hags-
munaárekstrar geti augljóslega orðið við
kaup banka í fyrirtækjum virkar þetta líka í
hina áttina; það geta orðið árekstrar þegar öfl-
ugir fjárfestar og ráðandi fyrirtæki kaupa í bönkum - og
þekktir athafnamenn setjast í stjórnir þeirra. Þannig settist
forstjóri Baugs, sem sjálfur er stór hluthafi í íslandsbanka-
FBA, í stjórn bankans. Því háttar hins vegar þannig til að Is-
landsbanki-FBA er viðskiptabanki Kaupáss sem rekur Nóa-
tún, KA og 11-11 verslanirnar og er helsti keppinautur Baugs
á smásölumarkaðinum. Hvað ef Kaupás ætlaði að færa út kví-
arnir á næstunni og leggja áætlanir sínar fyrir bankann?
Sömuleiðis má minna á að Íslandsbanki-FBA keypti Ölgerð-
ina Egil Skallagrímsson á dögunum. Rimma innlendra mat-
vælaframleiðenda við Baug er löngu þekkt og er rifjuð upp
hér vegna þess að það er yfirlýst markmið nýrra eigenda Öl-
gerðarinnar að sameina hana öðrum fyrirtækjum á næstu
misserum, t.d. matvælafyrirtækjum, og munu þær áætlanir
að sjálfsögðu fara fyrir stjórn Islandsbanka-FBA.
Að þjóna tveimur herrum Kaup banka í fyrirtækjum og þátt-
taka við að setja þau á markað hefur leyst margan vandann en
að sama skapi aukið likurnar á hagsmunaárekstrum. Það sama
á við þegar öflug fyrirtæki kaupa í bönkum. Það er erfitt að
þjóna tveimur herrum!
Jón G. Hauksson
■M 1 lim
Stofinuð 1939
Sérrit um viðskipta-, efnahags- og atvinnumál - 62. ár
Sjöfit Guðrún Helga Geir Ólafison Hallgrímur
Sigurgeirsdóttir Sigurðardóttir Ijósmyndari Egilsson
auglýsingastjóri blaðamaður útlitsteiknari
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: Jón G. Hauksson
AUGLÝSINGASTJÓRI: Sjöfh Sigurgeirsdóttir
BLAÐAMAÐUR: Guðrún Helga Sigurðardóttir
UÓSMYNDARI: Geir Ólafsson
UMBROT: Hallgrimur Egilsson
UTGEFANDI: Talnakönnun hí.
RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG AFGREIÐSLA:
ÁSKRIFTARVERÐ: 3.645 kr. fyrir 6.-11. tbl. - 10% lægra áskriftarverð ef greitt er með
kreditkorti.
LAUSASÖLUVERÐ: 699 kr.
DREIFING: Talnakönnun, hf., sími 561 7575
FILMUVINNA, PRENTUN OG BÓKBAND: Prentsmiðjan Grafik hf.
LITGREININGAR: Prentmyndastofan hf. - Öll réttindi áskilin varðandi efni og myndir
Borgartúni 23,105 Reykjavík, sími: 561 7575, fax: 561 8646, netfang: fv@talnakonnun.is
ISSN 1017-3544