Helgarpósturinn - 02.02.1995, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1995
MORGUNPÓSTURINN FÓLK
15
SIGBJORN GUNNARSSON
Alþýöuflokki
Lýöræðið
athyglisverðast
„Athyglisverðast var þetta mikla
lýðræði sem kínverskir stjórn-
málamenn voru að telja okkur trú
um að ríkti þarna í landinu og á
þinginu. Þarna er semsagt Flokk-
urinn, og svo sjö lýðræðisflokkar.
Ágreiningurinn er enginn í stærri
málum og ef það er einhver
ágreiningur þá leysa þeir hann í
góðu samkomulagi þannig að það
er enginn ágreiningur. Óþægileg-
ast var að sjá Torg hins himneska
friðar sem svo er nefnt. Það rifjaði
upp ákveðna atburði.“
þeim, sem er gríðarlega mikil í öll-
um þessum borgum. I Shanghai,
eða þar í nágrenninnu, er til dæmis
verið að reisa milljónaborg, sem er
bara skipulögð á einu bretti og
byggð upp. Þetta er náttúrlega
ótrúlegt átak hjá þeim. Þarna eru
líka miklar vegaframkvæmdir, það
er verið að byggja hraðbrautir og
þess háttar. Markmiðið hjá þeim er
að keyra upp hagvöxtinn og lífs-
kjörin. En þjóðfélagið er greinilega
mjög aftarlega og sjálfsagt veruleg
fátækt þarna almennt.“
Var þetta eingöngu kurteisisheim-
sókn eða höfðuð þið eitthvað gagn af
PÁLMIJÓNSSON
Sjálfstæðisflokki
Skipulagið minn-
ir á Manhattan
„Athyglisverðastar fannst mér
þessar stórframkvæmdir þeirra á
Yangtze-svæðinu. Þar eru erlend
fyrirtæki með mikla uppbyggingu.
Stór og mikil umferðarmannvirki,
heilu þorpin og jafnvel borgirnar.
Skipulagið á borginni sem þeir eru
að byggja í útjaðri Shanghai
minnti mig helst á skipulag Man-
hattan. Það sem kom mér undar-
legast fyrir sjónir var þessi gríðar-
lega fólksmergð á götunum og
reiðhjólamergðin. Reiðhjól með
hvers kyns farartæki aftan í, þar
sem hjólreiðamenn drógu vagna
með furðulegasta farangri á eftir
sér.
henni líka?
„Maður reyndi að horfa á þetta
frá þeirra sjónarhóli, þeir borga jú
og bjóða okkur.“
En þingið borgaði þó ferðina til
Kína?
„Jú, en mestur kostnaðurinn er
auðvitað við uppihaldið og ferðirn-
ar innanlands. Eg hugsa að þeir telji
það gagnlegt fyrir sig að menn hafi
séð þetta sem er að gerast og leggi
þá inn gott orð eða hafí áhrif á að
fjárfesta hver í sínu landi. Þeir fá
fólk alls staðar að úr heiminum til
að skoða þetta. Því þeir eru jú á
höttunum eftir peningum. Og
maður gerir sér frekar grein fyrir
því hvað mikið er í húfi, að það
haldist sæmilegur friður í þessu
samfélagi. Því ef hlutirnir fara úr
KRISTINN H. GUNNARSSON
Alþýöubandalagi
Prjónar, nálar og
bragðvont seyði
„Við fengum marga skrítna rétti aö
borða og það merkilegasta var,
að þeir réttu okkur alltaf prjóna.
Menn urðu að reyna eins og þeir
gátu að moka upp í sig með þeim.
Það gekk nú misjafnlega, en sum-
ir voru nokkuð seigir við þetta. Jón
Helgason var ótrúlega fljótur að ná
þessu, þetta voru greinilega land-
búnaðaráhöld sem hann kann á.
böndunum í Kína, þá verður nátt-
úrlega enginn ósnortinn af því fári.
Síðan sýndi ferðin mér það, að Kín-
verjar eru í rauninni mjög háðir
umheiminum. Þeir treysta á hann
til að toga sig inn í nútíðina. Að
GUÐRUN HALLDORSDOTTIR
Kvennalista
Skemmtilegast
að klöngrast upp
á Kínamúrinn
„Athyglisverðast fannst mér
þetta kapítalíska kapphlaup sem
Kínverjar eru komnir í núna.
Skemmtilegast fannst mér, eins
og líklega flestum sem koma til
Kína, að koma á Kínamúrinn.
Þetta er eina mannvirkið sem sést
frá tunglinu og manni finnst auð-
vitað voðalega merkilegt að hafa
getað klöngrast upp á hann.
Óþægilegast fannst mér að horfa
upp á allt þetta fólk vinna tíu, tólf
tíma á dag og jafnvel lengur, alla
daga vikunnar, fyrir lítil sem engin
laun. Það setur að manni ákveðinn
uggur við að sjá þetta og þetta var
liklega óþægilegasta upplifunin í
ferðinni.
kapítalið, sem á að drífa þá áfram,
komi þaðan. Og það er út af fyrir
sig mjög merkilegt að þeir skuli
vera svona augljóslega háðir um-
hverfinu, því þetta er ríki sem í
fleiri þúsund ár hefur lokað sig af
og meðal annars byggt þennan
mikla múr sinn til að fá frið fyrir
umheiminum. Ég held að það tosi
þá dálítið áfram, og þó að það verði
einhverjir skrykkir á þeirra mann-
réttindabraut þá held ég að fjár-
magnið og hagsmunir þeirra togi
þá nú alltaf í réttu áttina."
Hittuð þið einhverja ráðamenn?
„Já já, við hittum ráðamenn á
kínverska þinginu, það var þingið
sem bauð okkur
formlega. Það er nú
elcki mikils megnugt í
reynd sýndist mér.
Að forminu til hefur
það svipaða stöðu og
hjá okkur. En það
virðist vera hluti af
flokknum. Það er
þarna 3000 manna
þinglið, sem starfar
mjög lítið, síðan er
kosið af því í 300
manna fastanefnd,
sem starfar allt árið
og er hið raunveru-
lega þing. Úr henni
kjósa þeir sitt „po-
litbúro", fámenna
klíku sem í raun og
veru ræður öllu. Við
hittum þingforseta og
aðra háttsetta menn í
þessu kerfi, auk þess
sem við hittum borg-
arstjórana og floleks-
broddana í þeim
borgum sem við fór-
um til. Yfirleitt fór
það saman að þeir
sýndu okkur borgar-
stjórann og formann
flokksins, og oft
reyndist það nú sami
maðurinn. Þannig
virkar þetta einflolcks-
kerfi hjá þeim og er
nú ekki ýkja spenn-
andi satt að segja.“
En þú heldur að
kapítalið geti bjargað
þeim?
„Já, ég held að þeir
treysti aiveg á það.
Það er veruleg mis-
skipting auðsins inn-
an Kína og fer trúlega
vaxandi eftir því sem
borgirnar ná sér
meira á strik. Þá sitja
sveitirnar eftir, misskiptingin eykst
og fólk streymir í auknum mæli til
borganna sem verða að taka við
því. Og ég held að það sem helst
JÓN HELGASON
Framsóknarflokki
Fallegir garðar
og óperan
skemmtilegust
„Athyglisverðast var auðvitað að
sjá þessa gífurlegu uppbyggingu
og áform Kínverja um áframhald-
andi aukin umsvif á því sviði. Það
var mjög skemmtilegt þegar farið
var með okkur um ákaflega fallega
garða og svo í óperuna kínversku,
sem er jú töluvert öðruvísi en við
eigum að venjast hér. Undarleg-
ast fannst mér að koma inn í þessi
nýbyggðu hús og finna þennan
kulda sem þar ríkti. Því þótt húsin
séu ný, þá eru þau óeinangruð og
óupphituð.
geti bjargað þeim er ef þeir geta
notað sína eigin peninga og fengið
erlenda fjárfesta til að byggja upp
þjóðfélagið. Það verður hugsanlega
til þess að halda friðnum innan
þeirra dyra. Þeir eru líka það háðir
fjármagni að þeir geta ekki að mínu
viti hent erlendum fjárfestum út
aftur þó að þeir móðguðust eitt-
hvað. Þeir verða held ég smátt og
smátt að beygja sig undir það sem
menn eru almennt að gera kröfur
um, svo sem aukin mannréttindi
og annað slíkt.“
En eru.þœr kröfur svo hávœrar?
Eru menn ekki að byggja þarna og
fjárfesta alveg óháð því hvernig kín-
versk stjórnvöldfara með þegna sína?
„Jú, fjárfestarnir eru náttúrlega
að byggja á fullu, þeir eru bara að
hugsa um sína peninga eins og eðli-
legt er. Jújú, menn eru auðvitað að
banka á þá alls staðar, þótt við sé-
um ekki áhrifamiklir, þá reynum
við nú að koma þessu að og aðrir
gera það líka. Síðan eru þeir að
byggja upp símakerfi svo menn eru
farnir að geta hringt frá
Kína út um allan heim,
þeir eru að byggja upp
sjónvarpskerfi og þá
geta Kínverjar farið að
sjá umheiminn. Tækni-
væðingin opnar landa-
mærin. Ef þú sérð í þínu
sjónvarpi eða talar við
fólk úti í heimi og veist
hvað talið er eðlilegt
annars staðar, þá sætt-
irðu þig ekki við ein-
hverja mikla kúgun
heima hjá þér. Þannig
streyma áhrifin inn í
Kína og eins í gegnum
síaukin samskipti Kín-
verja við fólk af öðru
þjóðerni. Ég held að það
þýði ekkert fyrir þá að
reyna að halda lokinu
niðri, þetta er eins og
þegar vatn sýður, það
hefur enginn afl til að
halda lokinu niðri til
lengdar, það fer af.
Þannig að ég held nú að
menn eigi að halda
ótrauðir áfram í að að-
stoða við þessa upp-
byggingu.“
Ef menn vilja ekki
blóðuga borgarastyrjöld þá verða
þeir semsagt að bœta sig, það er þín
skoðun?
„Já. Þeir verða að láta pólitískar
umbætur fylgja þeim breytingum
sem verða á þjóðfélaginu í takt við
uppbygginguna. Ef menn ríghalda í
flokkinn og vilja láta hann ráða öllu
áfram, þá verða þarna árekstrar
sem óhjákvæmilega verða mjög
harðir. Því borgarstjórarnir vilja jú
geta fengið fyrirtæki sem byggja og
svona og þeir þurfa ákveðið frelsi til
þess að geta samið um og útfært
sínar áætlanir. Það geta þeir ekki ef
þeir eru alltaf bundnir af flokknum
í Beijing."
Glasnost í Kína?
„Já, ég held að það sé óumflýjan-
legt. Því ef þeir hafna því, við skul-
um segja að flokkurinn héldi sínu
striki og neitaði að minnka sín
völd, þá mundu þeir eiginlega vera
að skella í lás, loka hurðinni aftur.
Og þá kæmi upp eitthvað svipað
ástand og í menningarbyltingunni,
tíu ára eymdartímabil."
Salome ásamt varaforseta kínverska þingsins og
túlkinum, sem talaði reiprennandi íslensku eftir
nokkurra ára dvöl hér á landi.
Hjálmar W. Hannesson, sendiherra íslands í Kína, hefur afhent trúnaðarbréf sitt og opnað bráða-
birgðaskrifstofu sendiráðsins í Beijing. Þvert ofan í yfirlýsingar utanríkisráðuneytisins um hið
gagnstæða, þá er skrifstofa þessi til húsa á Hilton-hótelinu og verður þar eitthvað áfram
Hjálmar á Hilton í Peking
Fá aðstöðuna á góðum kjömm, að sögn Róberts Trausta Árnasonar ráðuneytisstjóra.

Þann 20. október síðastliðinn
greindi MORGUNPÓSTURINN frá
áformum utanríkisráðuneytisins
um að hýsa væntanlegan sendi-
herra íslands í Kína, Hjálmar W.
Hannesson, á Hilton- hótelinu í
Beijing fyrstu mánuðina eftir að
sendiráðið hæfi starfsemi sína. 1
samtali við blaðið bar Róbert
Trausti Árnason ekki á móti
þessu, og var haff eftir honum að
þetta væri nauðsynlegt því ekki
væri hægt að láta sendiherrann búa
í tjaldi. Þegar greinin í MORGUN-
POSTINUM birtist sá hann sig hins
vegar knúinn til að „leiðrétta" þessa
ffétt og sendi í því skyni yfirlýsingu
til allra fjölmiðla þar sem hann
sagði „Engar líkur [vera] til þess að
sendiherra íslands muni í byrjun
dvelja á lúxushóteli í Beijing í tvo
mánuði..
Nú er Hjálmar hins vegar fluttur
inn á Hilton og hefur opnað bráða-
birgðaskrifstofu sendiráðsins í
húsakynnum þess. Ekki er enn vit-
að hvenær hann mun geta flutt inn
í húsnæðið, sem kínversk stjórn-
völd hafa úthlutað honum.
Róbert Trausti sagði ástæðuna
fýrir þessu vera þá að fyrirheit kín-
verskra stjórnvalda um skjóta úr-
lausn í húsnæðismálum sendiráðs-
ins hefðu brugðist. „Þegar þessi yf-
irlýsing var send út voru uppi aðrar
áætlanir, en kringumstæður hafa
breytt þeim. Við fáum ekki hús-
næði undir sendiráðið á þeim tíma
sem okkur var lofað. En ég sé satt
að segja ekki hvað þið hafið út á
það að setja að maðurinn búi á hót-
eli í Beijing ef að áætlanir okkar
hafa breyst vegna ytri kringum-
stæðna. Þessi yfirlýsing sem ég
sendi frá mér á sínum tíma byggð-
ist á forsendum, sem nú hafa
breyst. Svo einfalt er það og þess
vegna verður Hjálmar að búa á hót-
eli. Nú, af því að þið eruð jú skatt-
greiðendur og eigið heimtingu á að
vita hvernig farið er með ykkar
skattpeninga, þá er sjálfsagt að láta
ykkur vita af því að hann Benedikt
Jónsson, fjármálastjóri almennu
skrifstofunnar hér í ráðuneytinu,
samdi við hann Briem hótelstjóra
um að Hjálmar fengi að vera þarna
á einhverjum þokkalegum kjör-
um.“
MORGUNPÓSTURINN hafði
samband við Hjálmar á Hilton-
hótelinu og spurði hann nánar út í
húsnæðismálin og fleira.
„Ég afhenti trúnaðarbréfið 25.
janúar og sendiráðið hefur verið
opið síðan hér á hótelinu, þetta er
farið af stað á fullu. Ég er byrjaður
að heimsækja ýmsa kínverska aðila
og svo aftur starfsbræðurna.
Það er búið að sýna okkur ýmis-
legt, fjórar vistarverur, og ég hef
ákveðið að taka eina þeirra. Þar
þarf mikið að laga og standsetja
ennþá, svo þetta tekur nú einhvern
tíma ennþá. Ég veit ekki nákvæm-
lega hversu langan tíma, það fer
svolítið eftir því hvað við erum
lengi að fá þau húsgögn og annan
búnað sem við þurfum. Þetta tekur
aUt sinn tíma.“
Er búið að ráða kínversku starfs-
menntna tvo sem
ráða á?
„Ég er búinn að
ráða kínverska rit-
arann og túlkinn,
sem er ein og sama
manneskjan. Svo
ræð ég með tíman-
um bílstjóra og að-
stoðarmann, en
það er ekki alveg
komið að því enn-
þá. Það liggur ekki
alveg ljóst fyrir
hvenær fleiri Is
lendingar koma ^
hingað til starfa,
það er alveg gífurlegt húsnæðis-
vandamál hérna í borginni þótt
mikið sé byggt og þetta tekur lengri
tíma hér en annars staðar. Svona er
þetta nú stofnað og svona hafa öll
okkar sendiráð verið stofnuð,
menn byrja á hóteli og leita síðan
að hentugu húsnæði. Þannig var
þetta í Þýskalandi þar sem ég var
áður, þar voru skrifstofur sendi-
Utanríkisráðuneytið
Sendiherra í Kína
ekki á lúxushóteli
mm
f/ T
UTANRlKlSRÁÐUNEYTIÐ hefur
sent frá sér yfirlýsingu vegna um-
fjöllunnar MorgunpósUins I g»r um
stofnun sendiriðs lslands i Kina.
Þar segir að „engar líkur eru til
þess að sendiherra lslands muni (
byrjun dvelja á lúxushóteli i Betjing
i tvo mánuði með tilvitnuðum kostn-
aði Morgunpóstsins og enn hafa
engar ákvarðanir verið teknar um
gistiaðstöðu hans".
.Snemma á þeasu ári ákvað ríkis-
stjómin að sctt vcrði á stofn fyrsta
sendiráð íslands I Aslu og var þvi
valin staður I Beijing ( Kina. Hjálm-
ar W. Hannesson verður sendiherra
með búsetu I Bcying frá næstu ára-
mótum. 1 upphafi lá fyrir að með
þcssu fyrirkomulagi gæti sendiráðs-
skrifstofa Islands ekki verið innan
sendiráðs Svþjóðar. Þegar hafa ver-
ið lögð drög að aðstöðu fyrir skrif-
stofu sendiráðsins og bústoð fyrir
sendiherrann ( samráðt við stjóm-
völd i Beijing. Sendiherrann mun
hafa sér til aðstoðar I sendiráðinu
tvo kínverska starfsmenn." segir i
yfirlýsingu ráðuneytisins.
26,4 miiy. til sendiráðsins
1 yfirlýsingunni segir ennfremur
að ráðuneytið hafi lagt til við Al-
þingi að „fjárveiting til sendiráðsins
nemi 2G.4 m.kr. árið 1995 og gcrir
ráðuneytið ráð fyrir allt að 6 m.kr.
stofnkostnaði að auki til að koma
upp starfsaðstöðu sendiráðsins I
Bejjing."
Hjálmar í góðum félagsskap á Hilton-hótelinu. Frá
vinstri: Starfsmaður íslenska ræðismannsins í
Hong Kong, Hjálmar, Belinda Theriault, starfs-
maður Alþingis, Sigbjörn Gunnarsson þingmaður
og ræðismaður íslands í Hong Kong.
Frétt Morgunblaðsins frá 21. október,
þar sem utanríkisráðuneytið vísar því á bug
að Hjálmar muni búa á lúxushóteli.
ráðsins á hóteli við Rínarfljótið
í meira en hálft ár. Þannig hefur
þetta verið með flest íslensk sendi-
ráð önnur og þetta á við um öll
sendiráð sem stofnuð hafa verið
hér. Sendiráð Kýpur var til dæmis í
marga mánuði á hóteli áður en það
flutti í sitt eigið húsnæði. Það er
ekki hægt að gera þetta öðruvísi.“
Hvernig líst þér svo á Kína?
„Þetta er ævintýri líkast. Mikið
byggt og ótrúlegar breytingar
greinilegar, sem hafa átt sér stað á
fáum árum. Það er nú kannski það
sem slær mann mest. Það eru heilu,
gömlu kínversku hverfin að víkja
fyrir háum blokkum og háhýsum
og hér eru vegaframkvæmdir mikl-
ar. En mér líst bara nokkuð vel á
þetta og hlakka til að takast á við
þau verkefni sem framundan eru.“
æöj