Helgarpósturinn - 07.12.1995, Blaðsíða 22

22
ee±.. -w
RMMTUDAGUR 7. DESEMBER1995

Jón Baldvin Hannibalsson er sá maður á íslandi sem talar af mestri sannfæringu um aðild að Evrópusambandinu. Kannske sá eini.
Karl Th. Birgisson komst að því að hann er ekki alveg jafnsannfærður þegar talið berst að sameiningu jafnaðarmanna.
Formaður Alþýðuflokksins byrj-
aði vikuna á fundi hjá Alþýðu-
bandalaginu um samvinnu eða
sameiningu stjórnarandstöðuflokk-
anna. Þar töluðu þeir sýnu mest, Jón
Baldvin og Ögmundur Jónasson, og
töluðu hvor í sína áttina.
Viðbrögð Jóns við fundinum?
„Það er margur fundurinn. Fundur-
inn í gær var á köflum fróðlegur og
stóð undir því sem vænta mátti af
honum. En hann var líka eins konar
inngangur.
Ef menn gefa sér, að umræðan eigi
að snúast um hvað sameinar og hvað
sundrar, um hvaða mál eigi að sam-
einast og um hver er djúpstæður
ágreiningur, þá skulum við nefna
nokkur:
Utanríkispólitík, NATO sem sam-
eiginlegt öryggiskerfi, hvers konar
aðild að öryggiskerfi Evrópu, sam-
runaferillinn í Evrópu, utanríkisvið-
skiptapólitík, EES, Evrópusamband-
ið, staða íslands í heiminum...“
Ef ég má grípa fram í, þá talaði til
dœmis Ólafur Ragnar d landsfundi Al-
þýðubandalagsins einmitt um framtíð
smáríkja í heiminum, þátttöku íslands
í sameiginlegu öryggiskerfi NATÓ og
ríkja sem standa utan þess, Partner-
ship forPeace...
„Ef ég má trufla, þá tek ég eftir því
að þetta var Ólafur Ragnar. Hann er
að þessu leyti ekki með Alþýðu-
bandalagið að baki sér. Alþýðu-
bandalagið samþykkti á landsfundi
„ísland úr NATÓ — herinn burt“,
samkvæmt hefð. Nýkjörinn formaður
áréttaði nýlega í útvarpsviðtali að
það væri óbreytt stefna. Hún sagði
líka að þau væru enn á móti EES,
hvað þá ESB. Ögmundur Jónasson
hefur staðfest þetta í útvarpsviðtöl-
um.
Hvað segir þetta okkur? Að það er
ágreiningur innan flokka ekki síður
en milli flokka. Ég viðurkenni að Ólaf-
ur Ragnar hefur skilning á umræð-
unni um framtíð smáþjóða í heimin-
um. Hann hefur að vísu verið nokkuð
tunguheftur, á meðan hann gegndi
formannsembættinu, en nú er að sjá
hvort hann áskilur sér rétt til að spiía
svolítið sjálfstæðar. Þessi ágreining-
ur innan flokka, ekki síður en milli
flokka, er einkenni á íslenzka flokka-
kerfinu.
Draumurinn um að sameina jafnað-
armenn í einum flokki er fyrir mér
pólitískur veruleiki og eftirsóknar-
vert markmið. Hvar er þá að finna?
Ekki bara í Alþýðubandalaginu, þótt
þeir séu til þar. Ekki bara í Kvenna-
listanum — þeir eru til þar líka. Þeir
eru líka mjög fjölmennir í Sjálfstæðis-
flokknum, vegna þess að Sjálfstæðis-
flokkurinn varð stór vegna borgara-
styrjaldarinnar sem geisaði í hálfa
öld milli kommúnista og krata.
Nú á því stríði að vera lokið og þá
spyr maður: kalla breyttar aðstæður
á að menn geti lagt ágreiningsefni for-
tíðar til hliðar og eru þeir, sem áður
töldu sig ekki eiga samleið með jafn-
aðarmönnum, reiðubúnir að endur-
skoða það? Getum við gert eitthvað
til að nálgast þá? Eru betri aðstæður
núna til að láta þennan draum ræt-
ast?
Að því vil ég stuðla og margir eru
sammála mér um það, en við skulum
í guðanna bænum ekki rugla umræð-
una með því að tala um „félags-
hyggjuflokkana“. Er ekki Framsóknar-
flokkurinn að eigin sögn helzti félags-
hyggjuflokkurinn? Hvað merkir það?“
Eitt er að segja að stór jafnaðar-
mannaflokkur þurfi að sœkja fylgi til
Sjálfstœðisfiokks, en sá sami jafnaðar-
mannaflokkur verður ekki til nema A-
flokkarnir taki höndum saman. Ekki
duga Alþýðuflokkur og Þjóðvaki eða
Alþýðubandalag og Kvennalisti eða
hvaða dœmi önnursem má nefna. Hin
praktíska spurning hlýtur að vera,
burtséð frá því hvert flokkurinn sœkir
fylgi í framtíðinni, hvort möguleiki sé
á að þessi tveir flokkar nái saman um
sameiginlega stefnu.
„Það er rétt. Alþýðuflokkur og
Þjóðvaki fengu samtals 14 prósent,
þrettán plús eitt, í skoðanakönnun
DV. Ekki er það stóri flokkurinn. Al-
þýðubandalagið og Alþýðuflokkur-
inn: samtals 27 prósent, ef gert er ráð
fyrir að kjósendur þeirra rynnu allir í
þessa hjörð, sem er víðs fjarri að
hægt sé að slá föstu.
Ógmundur hefur sagzt bera virð-
ingu fyrir Alþýðuflokknum fyrir heil-
steypta og skýra stefnu — um utan-
ríkismál, utanríkisviðskipti, fríverzl-
un, Evrópumál, andstöðu við ríkisfor-
sjá og einokun, frjálslynd viðhorf um
umbætur í landbúnaði, veiðileyfa-
gjald í sjávarútvegi, auðlindapólitík,
aðhaldssemi í opinberum rekstri og
umbætur í velferðarkerfinu. Hann
segist að vísu vera ósammála stefn-
Alveg eins og í EES er verið að ala á þessu með hreinum tilfinningasjónarmiðum.
unni, en þetta eru sjónarmið sem all-
ur þorri nútímalegra jafnaðarmanna
myndi samsinna, þótt ágreiningur
kunni að vera í einstökum málum.
Alþýðubandalagið er ekki lengur
kommúnistaflokkur. Hvað er það þá?
Jafnaðarsinnar, segir Svavar Gests-
son, þótt út af hans munni hrökkvi
aldrei að hann sé sósíaldemókrati,
jafnaðarmaður. Olrœt. Er Alþýðu-
bandalagið heilsteyptur flokkur eins
og Ögmundur lýsir Alþýðuflokknum?
Það held ég ekki.
Það er mikill skoðanamunur innan
Aiþýðubandalagsins. Tökum dæmi af
útfærslunni á GATT-samningnum.
Við vitum að í þingflokki Alþýðu-
bandalagsins var ágreiningur um
það. Sumir vildu fylgjá hefðbundinni
bændapólitík, og þar með ríkisstjórn-
arflokkunum, en aðrir vildu spyrna
við fótum. Búvörusamningurinn? í
fortíðinni fylgdi Alþýðubandalagið
alltaf framsóknarsjónarmiðum. Það
vottar fyrir breytingum, en það eru
ólík sjónarmið. Álverið? Það eru tíð-
indi að Svavar segir að orkusamning-
urinn sé í lagi. í gær varð samkomu-
lag allra flokka um skattaþáttinn og
þar á meðal var fulltrúi Alþýðubanda-
lagsins í iðnaðarnefnd, Krístinn H.
Gunnarsson. Þetta er gerbreyting.
Nefnum stórt mál, sem er dálítið
skrýtið að Alþýðubandalagið skuli
ekki vera sammála okkur um, sem er
veiðileyfagjald. Hvernig má það vera,
að flokkur eins og Alþýðubandalagið
andmæli því, að sameign á auðlind
leiði til gjaldtöku fyrir afnot? Ég tek
eftir að Steingrímur J. Sigfússon er
andvígur því, Svavar sleppti umfjöll-
un um það í bók sinni, en Ólafur
Ragnar er tilbúinn að mæla með því,
að svo miklu leyti sem hann er að tala
um veiðileyfagjald úr tengslum við
fiskveiðistjórnun."
Svavar lýsti svipaðri skoðun í viðtali
hér í síðustu viku: þetta eru tvö aðskil-
in mál, veiðileyfagjald og fiskveiði-
stjórnunarkerfi.
„Gott. Þetta er þá að breytast og
dæmi um að þeir eru að þokast."
Hægri flokkurinn
„í samtali okkar Ögmundar í út-
varpinu áðan reyndi hann að skil-
greina Alþýðuflokkinn sem hægri
flokk, af því að við erum eindregnir
markaðssinnar. Þetta er eins kolúrelt
umræða og hugsast getur. Það eru