Alþýðublaðið - 15.03.1996, Blaðsíða 1

Föstudagur 15. mars 1996
Stofnað 1919
43. tölublað - 77. árgangur
■ „Átta tíma vinna, átta tíma hvíld, átta tíma svefn." „Fullnægjandi atvinnutrygg-
ingar." „Engar kjallarakompur! Mannabústaði!"
Kröfugangan varð alþýðunni til sóma
Ólafur Friðriksson: „Hér þarfvakandi önd, hér þarf vinnandi hönd..."
Kröfugangan 1. maí 1923. Ólafur Friðriksson er neðst fyrir miðri mynd með hönd á lofti og að baki honum er
Héðinn Valdimarsson.
l.maí 1923. Kröfugangan í gær varð
alþýðunni til sóma ög heppnaðist full-
komlega eins vel og menn höfðu gert
sér vonir um, þar sem þetta var í fyrsta
skiftið, sem slfkt fer fram hér.
Hvarvetna í fylkingunni gat að líta
fána jafhaðarmanna boma og á meðal
þeirra hvít merki, 28 að tölu, sem á
voru letruð rauðum stöfum ýmis orð-
tök. Vom sum áherzluatriði úr stefnu-
skrá Alþýðuflokksins sem þessi:
„Framleiðslutækin þjóðareign".
„Einkasala á afurðum landsins."
„Vinnan ein skapar auðinn.“ „Átta tíma
vinna, átta tíma hvfld, átta tíma svefh.“
„Fátækt er enginn glæpur." „Atvinnu-
bætur gegn atvinnuleysi." „Fullnægj-
andi alþýðutryggingar." ,A.lgert bann á
áfengi.“ „Kosningarétt 21 árs!“ .flíngan
réttindamissi vegna fátæktar!" ,,Enga
helgidagavinnu!“ „Enga næturvinnu!
Næga dagvinnu!“ „Engar kjallara-
kompur! Mannabústaði!"
Þegar staðar hafði verið numið, var
fánunum stungið niður í grjóthrúguna
fyrir vestan Alþýðuhússgmnninn, en
mannljöldinn tók sér stöðu á grasblett-
inum vestan hans og götunni fram und-
an, því hann vænti eftir ræðum. Héðinn
Valdimarsson bæjarfulltrúi talaði um
Alþýðuflokkinn og stefnu hans, og
hrópaði mannfjöldinn að ræðu hans
lokinni húrra fyrir flokknum og ámaði
honum langra lífdaga. Ólafur Friðriks-
son talaði um viðgang jafnaðarstefn-
unnar, lauk hann máli sínu með þess-
um orðum skáldsins: „Hér þarf vakandi
önd, hér þarf vinnandi hönd til að veita
í rústir og byggja á ný.“ Galt mann-
fjöldinn máli hans samþykki með dynj-
andi lófataki.
Ekki mun ofmælt, þótt sagt sé, að í
kröfugöngunni hafi tekið þátt um eða
yfir fimm hundmð manns, þótt ekki
séu talin með böm og fólk, sem fram
með gekk fyrir forvitni sakir, og álitið
er, að ekki hafi færri en þijú til fjögur
þúsund safnast saman að hlusta á ræð-
umar að bömum frá töldum.
Engirrn efi er á, að kröfuganga þessi
hefir á margan hátt mikil áhrif haft á al-
menning í bænum, ýtt við hugum
þeirra í ýmsum efnum og vakið þá til
alvarlegrar umhugsunar um alvarleg
mál, og munu þess bráðlega sjást
merki.
Verkamannabústaðirnir
Blaðamönnum er boðið að skoða þá í dag
6. maí 1932. Fyrsta fjölskyldan
flutti í verkamannabústaðina á þriðju-
daginn var kl. 11 1/2 árdegis. Sama
daginn kl. 2 1/2 fæddist þar fyrsta
bamið. Það er piltur.
I gærdag fluttu 12 fjölskyldur í bú-
staðina. Sá, er þetta ritar, kom vestur
að bústöðunum í gær, er verkamenn-
imir voru að flytja inn, og vom allir í
miklum önnum. Sagði ein konan um
leið og hún sté inn um dymar hjá sér:
„Loksins komumst við nú inn í ódýrt
og gott húsnœði - eftir þessu höfum
við verið að þreyja í 14 ár.“
í dag kl. 4 er blaðamönnum, ráð-
herrum, borgarstjóra og fleirum boðið
að skoða bústaðina, en síðar mun, eftir
því sem Alþýðublaðið hefir heyrt,
verða haldið „reisu-gildi“.
Alþýðublaðið
29. október 1919. Dagblaði því,
sem hefur göngu sína með blaði
þessu, er ætlað að bæta úr þeirri þörf,
sem Alþýðuflokkurinn lengi hefir
fundið á því, að hafa blað í Reykjavík,
sem kæmi út daglega. Reyndin hefir
orðið sú sama hér og erlendis, að al-
þýðan á við ramman reip að draga, þar
sem hún dagblaðslaus þarf að etja
kappi við auðvaldið. Og þó vikublað
bæti að mestu úr þörfinni út um land,
þá þarf alþýðan dagblað, þar sem or-
ustan er snörpust - í Reykjavík.
Alþýðublaðið óskar öllum
Alþýðuflokksmönnum og
stuðningsfólki um land allt til
hamingju með 80 ára
afinœlið.
Allar fréttir í blaðinu eru úr
Alþýðublaði þess tíma.
■ Haraldur Guðmundsson
Fyrsti ráðherra
25. júlí 1934. Um leið og íslenzkir
jafnaðarmenn velja fulltrúa í ráðherra-
embætti, gerist merkilegur atburður í
sögu þeirra.
Það er í fyrsta skifti, sem íslenzkur
jafiiaðármaður tekur við slfkri stöðu.
- „Kosningaúrslitin síðustu sýndu
það greinilega," segir Haraldur, „að
kjósendur Alþýðuflokksins og Fram-
sóknarflokksins æskja þess eindregið,
að þessir flokkar gangi saman til
stjórnarmyndunar til þéss að vinna
GEGN ÍHALDI OG NAZISMA TIL
HAGSBÓTA FYRIR VERKAFÓLK
TIL SJÁVAR OG SVEITA.
Alþýðuflokksins
áttunni.
Hann mun eigi blanda blóði við
nokkurn annan flokk heldur halda
áfram baráttunni fyrir stefnumálum
sínum að settu marki: Fullum meiri-
hluta á alþingi og framkvæmd jafnáð-
arstefnunnar.
Mér hefir nú verið falið að vera
fulltrúi flokksins í hinni nýju ríkis-
stjóm. Eg lít á það sem aðalhlutverk
mitt að berjast gegn hinu hörmulega
atvinnuleysi, og ég veit, að ég nýt
stuðnings flokks míns og félaga minna
um land alt í því starfi, sem fyrir mér
liggur.“
Enginn má þó ætla, að með þessu
séu þó jöfnuð deilumál milli þessara
tveggja flokka. Deilumálin eru enn
sem fyr mörg og mikilsverð.
Samkomulagið milli flokkanna er
aðeins um það, að vinna saman að
þeim málum, sem flokkarnir geta
komið sér saman um, en leggja allra
stærstu deilumálin til hliðar meðan
samvinnan helzt um lausn þeina mála,
sem samið hefir verið um.
Alþýðuflokkurinn er sá flokkur,
sem langsamlega mest hefir eflst við
kosningamar, enda voru það hans mál,
sem mest var barist um í kosningabar-
mannabústaðina á þriðjudaginn
var kl. 111/2 árdegis. Sama daginn
kl. 2 1/2 fæddist þar fyrsta barnið.
Það er piltur.
Þegar stjórnin var mynduð 21 nóvember 1959. Á fundi rík-
isráðs í Reykjavík i gær skipaði forseti íslands Ólaf Thors, alþingismann,
formann Sjálfstæðisflokksins, forsætisráðherra, og með honum alþingis-
mennina Bjarna Benediktsson, Emil Jónsson, Guðmund í. Guðmundsson,
Gunnar Thoroddsen, dr. Gylfa Þ. Gíslason og Ingólf Jónsson.
Vilmundur Gylfason: „Opnun
stjornkerfisins og lýðræðislegri
gerð þess hlýtur að móta mjög
umræöur okkar næstu daga."
■ Vilmundur Gylfason í
viðtali við Alþýðublaðið
eftir hinn glæsilega kosn-
ingasigur
Mikið af
umbótum
okkar hlýtur
að ná fram
að ganga
l.júlí 797S.Blaðamaður Alþýðu-
blaðsins hitti Vilmund Gylfason að
máli skömmu fyrir annan þingflokks-
fund sem hinn nýi þingflokkur Al-
þýðuflokksins hélt klukkan 16 í gær.
Hvað verður um umbótamál Al-
þýðufiokksins í hugsanlegri stjórn-
armyndun?
„Við í Alþýðuflokknum hljótum að
leggja mikla áherzlu á að umbætur
okkar nái fram að ganga. Alþýðu-
flokkurinn hefúr verið að þróast í takt
við nýja tíma. Ég hygg að það hlæi
enginn lengur að prófkjörum og opn-
um fjárreiðum. En eins og við höftim
sagt, þetta eiga ekki að vera nein
einkamál jafnaðarmanna. Opnun
stjómkerfisins og lýðræðislegri gerð
þess hlýtur að móta mjög umræður
okkar næstu daga. Á þessu stigi er
auðvitað ógerlegt að segja til um hvað
gerist. Þó hygg ég sé nauðsynlegt að
þeir flokkar, sem saman hafa veruleg
ítök í launþegahreyfingunni standi
saman. Kjarasáttmáli er undirstaða
efnahagslegrar festu. Efnahagsmál eru
okkar stærsta sjálfstæðismál. Við höf-
um hins vegar ekki hreinan meirihluta
með Alþýðubandalagi. Þetta tilboð
Ólafs Jóhannessonar er náttúrlega
bara grín, refskapur af gamla skólan-
um. Það verður að ég hygg að skoða
nýsköpunarmöguleika. Eg hygg að
það sé rétt túlkun af niðurstöðu kosn-
inganna að áhrifa Alþýðuflokksins
hljóti að gæta mjög verulega í slíku
eða öðru stjómmálastarfi."
Haraldur Guðmundsson, fyrsti ráð-
herra Alþýðuflokksins