Morgunblaðið - 17.01.2001, Qupperneq 27

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. JANÚAR 2001 27
ÚTSALA Í húsi Fálkans, Suðurlandsbraut 8, sími: 533 50 90
Þar sem gæði og gott verð fara saman...
Opið virka daga 10-18,
laugardaga 10-16.
Mikið úrva
l - mikill a
fsláttur
Stórlækka
ð verð!
Glæsilegu
r kvenfatn
aður
Kuldagalla
r
Barnafatn
aður
Geisladisk
ar í úrvali
Raftæki
Peysur
Úlpur
Skyrtur
Erum að innrita
í löggiltar iðngreinar:
Bakaraiðn, framreiðslu,
kjötiðn og matreiðslu
Nánari upplýsingar veitir kennslustjóri hótel- og
matvælagreina á skrifstofutíma
milli kl. 9.00 og 15.00 til 26. janúar næstkomandi.
Kennsla hefst 5. febrúar.
HÓTEL- OG MATVÆLASKÓLINN
MENNTASKÓLINN Í KÓPAVOGI
v/Digranesveg
200 Kópavogi.
Sími 544 5530
Fax 554 3961
Netfang mk@ismennt.is
Metnaður og glæsileiki
í fyrirrúmi!
ANDLITIN sem Helgi Þorgils
Friðjónsson bregður upp hjá Sævari
Karli eru tilvalið íhugunarefni. Það er
langt síðan íslenskur listamaður hef-
ur haldið sýningu á andlitsmálverk-
um. Ég minnist ekki svona portrett-
sýningar frá því Ágúst heitinn
Petersen hélt sínar frábæru sýningar
á árunum áður. Vissulega hafa lista-
menn málað portrett og heyrst hefur
að sumir hafi meira að segja af því
drjúgar tekjur að mála alls konar fyr-
irmenn, bankastjóra, þingmenn og
forstjóra. Að listmálarar máli port-
rett af eigin hvötum er hins vegar af-
ar sjaldgæft nema um sé að ræða
sjálfsmyndir.
Það er næsta auðvelt að skilja fá-
gæti andlitsmálverka á síðari tímum.
Ljósmyndin hefur nánast lagt port-
rettgerðina undir sig. Með fádæma
natni hafa ljósmyndarar liðinna alda
skrásett andlitsfall manna svo ekki
verður betur gert. Skemmst er að
minnast okkar mæta Kaldal og ómet-
anlegra mynda hans af Kjarval.
Gagnvart slíkri snerpu sem einungis
tekur brot af sköpunarferli hins hand-
unna verks hlaut hið málaða portrett
að lúta í lægra haldi. Til að mála port-
rett þarf því snöggtum meiri ástæðu,
drjúgum sterkari ásetning og magn-
aðri tilþrif en dugði fram á miðja
nítjándu öldina þegar ljósmyndavélin
kom fyrst á almennan markað.
Helgi Þorgils er heldur ekki að
keppa við myrkrakompuna svo mjög
er nálgun hans við myndefnið hrein
og bein. Allar fyrirsæturnar horfa
fram eða eilítið til hliðar og höfuðið er
oftast fyrir miðju, eða rétt ofan við
miðju flatarins. Eins og Hildur
Bjarnadóttir, vefari – ein af fyrirsæt-
um Helga Þorgils ásamt systrum sín-
um tveim – bendir á í formála sýning-
arskrár er listamaðurinn ekki að
reyna að ná augnablikinu. Þannig
gildir einu þótt fyrirsætan breyti um
svip, verði sólbrún, eða hreyfi höfuðið.
Útkoman er eftir sem áður safnmynd
af fyrirmyndinni leidd í ljós á löngum
tíma. Þetta gerir portrett Helga Þor-
gils sérkennilega tímalaus og vissu-
lega upphafin; fjarlæg eins og allt
sem ber með sér áru hins ósnertan-
lega, hversu nærtækar sem fyrirsæt-
urnar kunna að hafa verið málaranum
meðan hann var að mála þær. Þó svo
að sex þeirra horfi í augu þess sem
skoðar er engu líkara en augun horfi
gegnum áhorfandann, svo hugsi eru
andlitin. Þau búa yfir innri
hugljómun þess sem er í
eigin heimi og minnist ein-
hvers sem er snöggtum
mikilvægara en hitt sem
er til staðar hér og nú.
Svona portrettgerð er
sprottin af meiði Henri
Rousseau, tollvarðarins
ágæta sem hafði svo djúp-
tæk áhrif á portrettmálun
aldarinnar sem leið, meðal
annars með viðkomu í
sjálfsmynd Miró frá 1919.
Það er eftirtektarvert hve
dumbir, eða pastelkenndir
litir Helga Þorgils eru í
portrettmyndunum –
ákafir og suður-amerískir
mundu sumir segja – og
ekki svo óskyldir lita-
spjaldi Fridu Kahlo, en
töfraraunsæi hennar –
frumskógarandinn frá
Rousseau, þótt ef til vill
kæmist hann aldrei til
Mexíkó í lifanda lífi – var
ekki svo órafjarri goðsagnaheimi
Helga þótt litavalið væri heitara og
frumspekilegur sársaukinn skefja-
laus.
Þá er það merkilegt hve þroskaðar
konurnar virka miðað við bláeyga og
strákslega karlana. Vissulega er
þetta ekkert nýnæmi því flest verk
Helga lúta þessum sérstæða kynja-
mun. Hins vegar er merkilegt að sjá
þessi sérkenni elta hann yfir í manna-
myndagerðina. Það sannar það eitt
sem vissulega eru gömul rök að góður
slatti af sálarlífi listamanns smitar
portrettgerð hans af öðrum mönnum.
Það er vissulega fengur að þessari
hreinskiptnu og látlausu sýningu
Helga Þorgils. Enn sem fyrr sannar
hann að málaralist þarf ekki á sýnd-
armennsku að halda til að vera ein-
hvers virði.
Andlitin í skýjunum
Halldór Björn Runólfsson
MYNDLIST
G a l l e r í S æ v a r s K a r l s
Til 25. janúar.
Opið á verslunartíma.
MÁLVERK –
HELGI ÞORGILS
FRIÐJÓNSSON
Hildur Bjarnadóttir
Í LAUGAGERÐISSKÓLA var því
fagnað sl. laugardag að Genealogia
Islandorum og bókaforlagið Sögu-
steinn hafa gefið út fyrstu tvö bindin
af ellefu um ábúendur á Snæfellsnesi.
Sveitarfélögin Kolbeinsstaðahreppur
og Eyja- og Miklaholtshreppur
standa einnig að þessari útgáfu.
Þegar þessi tvö bindi eru komin út
liggur fyrir mikil undirbúningsvinna
að öðrum bindum um sýsluna og er
stefnt að útgáfu eins til tveggja binda
á ári, allt eftir því hvernig önnur sveit-
arfélög sýslunnar koma að þessu
verkefni.
Þorsteinn Jónsson ættfræðingur,
sem hefur haft yfirumsjón með útgáf-
unni, ávarpaði gesti og kom þar fram
að mikil gagnasöfnun hefur farið fram
samfara þessu verki. Miklum fjölda
ljósmynda hefur verið safnað saman
úr ýmsum áttum. Merkar myndir
hafa safnast frá afkomendum ábú-
endanna og ljósmyndasöfn Þorsteins
Jósefssonar og Sigurðar Kristjáns
Jóhannessonar hafa komið að góðu
gagni. Margar myndir birtast í bók-
inni sem fáir hafa séð áður. Frá seinni
árum eru birtar bæjarmyndir Krist-
jáns. Fremst í bókunum eru birtar
ljósmyndir af öllum bæjum í hreppn-
um með sveitarlýsingu og örnefna-
kort eru á saurblöðum bókanna.
Margir hafa skrifað um menn og
málefni í þessum sveitum. Í verkinu
um Kolbeinsstaðahrepp er hlutur
Guðlaugs Jónssonar frá Ölviskrossi
langstærstur og gefa þættir hans
verkinu mikið gildi. Í Eyja- og Mikla-
holtshreppi er hlutur Erlends Hall-
dórssonar frá Dal og Gunnars Guð-
bjartssonar á Hjarðarfelli drjúgur.
Auk þess er leitað í smiðju margra
annarra og má þar á meðal nefna séra
Árna Þórarinsson á Stóra-Hrauni,
Þórarin son hans, Einar Hauk Krist-
jánsson frá Ytra-Skógarnesi, skáldin
Kristmann Guðmundsson og Ástu
Sigurðardóttur frá Litla-Hrauni.
Tilgangur þessara rita er að færa
söguna nær fólkinu sem byggt hefur
þessar sveitir og afkomendur þeirra.
Þorsteinn afhenti oddvitum hrepp-
anna eintök af bókunum sem þakk-
lætisvott fyrir styrk þeirra við útgáf-
una.
Þá má geta þess að oddvitarnir eru
með bækur til sölu. Í lokin var boðið
til kaffidrykkju og sat fólk lengi yfir
lestri bókanna.
Sagan nær fólkinu
Eyja- og Miklaholtshreppi. Morgunblaðið.
Morgunblaðið/Daníel Hansen
Þorsteinn Jónsson ættfræðingur afhendir Sigrúnu Ólafsdóttur, oddvita
Kolbeinsstaðahrepps, eintök af bókunum.
HINN þekkti tenórsöngvari Luciano Pavarotti sést
hér syngja hlutverk Radames í Aidu, óperu Guis-
eppis Verdis, á æfingu í Metropolitan-óperunni í
New York. Ásamt honum á sviðinu eru m.a. þau
Hao Jiang Tian sem fer með hlutverk konungsins og
Olga Borodina í hlutverki Amneris prinsessu.
Aida í Metropolitan-óperunni
AP