Morgunblaðið - 15.02.2001, Blaðsíða 46

UMRÆÐAN
46 FIMMTUDAGUR 15. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
TVISVAR með
stuttu millibili hafa
jarðskjálftar valdið
dauða og eyðileggingu
í fjarlægum heims-
hluta – og tvisvar hafa
landsmenn brugðist
með afbrigðum vel við
hjálparkalli Rauða
krossins. Fyrir það vil
ég þakka.
Í hinum mikla
skjálfta í Gujarat á
Indlandi létu tugþús-
undir lífið og enn fleiri
hafa misst allt sitt, fjöl-
skyldumeðlimi, vini og
eigur. Margir þeirra
hafast við undir berum
himni og þurfa að reiða sig á aðstoð
hjálparfélaga næstu daga, vikur og
mánuði. Það er kalt á nóttunni í Guj-
arat núna og þess vegna er mikil
þörf fyrir tjöld, ábreiður og plast-
efni í neyðarskýli.
Í El Salvador er fyrir höndum gíf-
urlegt uppbyggingarstarf eftir hin-
ar miklu aurskriður sem lögðu heilu
hverfin í eyði í kjölfar jarðskjálftans
í síðasta mánuði. Ekki þarf einungis
að endurreisa hús og samgöngu-
kerfi heldur þarf líka að huga að því
að mannfólkið geti komið undir sig
fótunum á ný. Aðalsmerki Rauða
krossins er að hann aðstoðar ekki
bara fyrstu dagana eftir áfall heldur
fylgir verkinu eftir með kröftugu
grasrótarstarfi, jafnvel í mörg ár ef
þess þarf með.
Með hjálp landsmanna hefur
Rauði kross Íslands getað stutt
hjálparstarfið á umtalsverðan hátt.
Samtals um sjö þúsund símtöl bár-
ust í söfnunarsímann
907 2020, sem Lands-
sími Íslands gefur öll
þjónustugjöld af til
þess að féð geti farið
óskipt til aðstoðarinn-
ar. Þá hefur almenn-
ingur lagt fé á reikning
og gefið af greiðslu-
korti á vefnum. Ríkis-
stjórnin bætti um bet-
ur og styrkti
hjálparstarf Rauða
krossins bæði í El
Salvador og á Indlandi
um samtals þrjár millj-
ónir króna. Eftir þessu
er tekið. Síðan ber ekki
að gleyma því fé sem
Rauði krossinn fær í gegnum aðild
sína að Íslenskum söfnunarkössum
og gerir félaginu kleift að halda úti
jafn öflugu hjálparstarfi og raun ber
vitni.
Aðstoð Íslendinga og annarra
sem brugðust vel við hefur gert Al-
þjóða Rauða krossinum og Ind-
verska Rauða krossinum kleift að
flytja eitt þúsund tonn af hjálpar-
gögnum til Bhuj, reisa þar neyðar-
sjúkrahús með 350 rúmum og koma
upp aðstöðu til að hreinsa þúsundir
lítra af vatni á dag. Þá er verið að
dreifa 250 þúsund ábreiðum, fötum
fyrir 300 þúsund manns, 50 þúsund
tjöldum og plastefni fyrir 60 þúsund
manns.
Að beiðni Alþjóða Rauða krossins
hefur Rauði kross Íslands sent einn
af sínum reyndustu sendifulltrúum
á staðinn, Helgu Þórólfsdóttur, en
hlutverk hennar er að aðstoða við
skipulagningu hjálparstarfsins. Hún
verður þar í hópi um 80 starfsmanna
Alþjóða Rauða krossins sem styðja
við bakið á miklu fleiri starfsmönn-
um og sjálfboðaliðum Indverska
Rauða krossins. Það eru heima-
menn sem bera hitann og þungann
af hjálparstarfinu, en þegar svo
miklar hamfarir ganga yfir veitir
þeim ekki af aðstoð sérfræðinga
eins og Helgu.
Verkefnið sem nú er fyrir hönd-
um á Indlandi er risavaxið. Sam-
kvæmt tölum frá stjórnvöldum lét-
ust að minnsta kosti 16.480 manns í
skjálftanum og 68.478 slösuðust.
Talið er að 37 milljónir manna hafi
orðið fyrir einhverjum skakkaföll-
um. Rúmlega 200 þúsund hús hafa
eyðilagst algjörlega og 400 þúsund
til viðbótar eru skemmd. Rauði
krossinn hefur einsett sér að að-
stoða 300 þúsund þeirra sem verst
urðu úti á næstu fjórum mánuðum.
Það starf er hafið en því er engan
veginn lokið.
Uppbygging í Indlandi
Sigrún
Árnadóttir
Hjálparstarf
Verkefnið sem nú
er fyrir höndum á
Indlandi, segir
Sigrún Árnadóttir,
er risavaxið.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Rauða kross Íslands.
EKKI brá mér við
harða gagnrýni sem
ég varð fyrir frá að-
standendum svo-
nefndra nektarstaða
vegna þeirrar umræðu
sem ég hratt af stað
um starfsemi þeirra.
Viðbrögðin er unnt að
skilja vegna fjárhags-
legra hagsmuna. Það
vakti hins vegar undr-
un mína að Páll Pét-
ursson jafnréttis- og
félagsmálaráðherra
skuli beita svipaðri
röksemdafærslu og
þeir en tekur enn
dýpra í árinni.
Hann gagnrýnir mig harkalega
fyrir að fara „offari“ í fjölmiðlum,
fyrir að „ófrægja þjóðina“ á er-
lendum vettvangi, fyrir að skil-
greina starfsemi nektardansstaða
sem vændi og fyrir að hvekkja
„þessar aumingja stúlkur“ og
„stelpugrey“ sem gætu þurft á að-
stoð Stígamóta að halda. Jafn-
framt sakar hann mig um að líta á
þær sem glæpamenn. Sjálfur seg-
ist hann hafa tryggt öryggi og
réttindi þeirra sem vinna á þessum
stöðum með því að stúlkur sem
komi frá löndum utan Evrópska
efnahagssvæðisins þurfi nú að fá
atvinnuleyfi. Ráðherra misbýður
svo málflutningur minn að í gagn-
rýni sinni getur hann ekki einu
sinni nefnt mig á nafn heldur verð
ég „þessi talsmaður Stígamóta“ og
„þessi Stígamótakona“. Niðurstaða
ráðherra er að Stígamót „hafi sett
niður með þessum málflutningi“.
Það sem ráðherra kallar að
„ófrægja þjóðina“ byggist á því að
konur víðs vegar að úr heiminum
hittust nýlega á alþjóðlegri ráð-
stefnu í Stokkhólmi til að bera
saman bækur sínar um birting-
armyndir og umfang kynlífsiðnað-
ar í heimalöndum sínum. Staða Ís-
lands í samanburði við önnur lönd
kom ráðstefnugestum og sjálfri
mér ekki síður á óvart en þjóð
minni. Hefði ráðherra jafnréttis-
mála ef til vill þótt þægilegra að
ég hefði leynt upplýsingum um Ís-
land eða setið hjá í umræðunni?
Ráðherrann afbakar orð mín og
hugmyndir um þær stúlkur sem
vinna á nektarstöðum. Hann gerir
mér upp þá skoðun
að stúlkurnar séu
glæpamenn. Það er
alrangt. Stúlknanna
vegna hef ég gagn-
rýnt þær alþjóðlegu
umboðsskrifstofur
sem nýta sér fátækt
og atvinnuleysi í
heimalöndum þeirra
til að lokka þær til
starfa í kynlífsiðnað-
inum. Einnig hef ég
gagnrýnt eigendur
nektarstaðanna sem
selja aðgang að þeim.
Enn fremur hef ég
gagnrýnt þá ótrúlega
mörgu íslensku karla
sem láta sér sæma að kaupa að
þeim einkaaðgang í kynferðisleg-
um tilgangi. Ég hef þar að auki
leyft mér að gagnrýna íslensk
stjórnvöld fyrir undanlátssemi
gagnvart þessari starfsemi og
mótmæli því hér með að stúlk-
urnar séu sekar fyrir íslenskum
lögum fyrir störf sín en ekki allir
þeir aðilar sem nýta sér aðstæður
þeirra. Orðræða mín byggist á
hugmyndafræði femínisma og rétt-
lætiskennd minni en ekki á skil-
greiningu íslensku refsilöggjafar-
innar á vændi.
Féllist félagsmálaráðherra á
skilgreiningar mínar kæmist hann
ekki hjá því starfs síns vegna að
láta sig málið varða. Það virðist
hann ekki ætla að gera og hrekkur
í vörn. Ráðherra jafnréttismála
segist hafa „tryggt öryggi“ stúlkn-
anna um leið og hann hefur
áhyggjur af því að þær geti ekki
sótt til Stígamóta. Hvað á ráð-
herra við? Hvernig fer það saman
að búa við atvinnuöryggi en þurfa
samt á Stígamótum að halda? Ráð-
herra virðist fyrst og fremst hafa
áhyggjur af vandamálum „aum-
ingja stúlknanna“ og „stelpugreyj-
anna“. Slík orðræða er í fullu sam-
ræmi við umræðuna hér á landi
fram að þessu, því allir aðrir aðilar
málsins hafa hingað til verið ósýni-
legir. Til marks um það má nefna
að þegar sýnt er frá nektarstöð-
unum í sjónvarpinu eru andlit við-
skiptavina hulin og persónuvernd
þeirra tryggð. Allt annað gildir um
stúlkurnar.
Með því að horfa fram hjá
ábyrgð alþjóðlegra umboðsskrifs-
stofa, eigenda nektarstaðanna og
viðskiptavina, er auðvelt að falla í
þá gryfju að varpa sök á stúlk-
urnar í kynlífsiðnaðinum. Það hef-
ur íslensk löggjöf gert og því verð-
ur að breyta.
Við hjá Stígamótum þekkjum
það ágætlega að boðberar válegra
tíðinda eru ekki sérlega vinsælir.
Viðbrögðin við málflutningi okkar
um kynlífsiðnað á Íslandi eru ekki
alls óskyld þeim viðbrögðum sem
fram komu þegar kynferðisofbeldi
gagnvart börnum hérlendis var af-
hjúpað fyrir um sextán árum. Við
vitum það líka að óþægileg vanda-
mál hverfa ekki með þögninni.
Fyrsta skrefið í átt til þess að
leysa þau er að horfast í augu við
þau. Það eru ekki bara einstak-
lingar og fjölskyldur sem geta átt
óþægileg leyndarmál, þjóðir geta
átt þau líka.
Upplýsingar um klámvæðingu á
Íslandi verða að þola dagsins ljós.
Jafnréttis- og félagsmálaráðherra
hefur hingað til sýnt Stígamótum
stuðning og skilning. Við skorum á
hann að leggja okkur lið þannig að
Íslendingar hætti að misnota er-
lendar stúlkur í kynlífsiðnaði á Ís-
landi.
„Ófræging þjóðarinnar“
Rúna
Jónsdóttir
Vændi
Við hjá Stígamótum
þekkjum það að
boðberar válegra tíð-
inda eru ekki sérlega
vinsælir, segir Rúna
Jónsdóttir, en upp-
lýsingar um klám-
væðingu á Íslandi verða
að þola dagsins ljós.
Höfundur er fræðslu- og kynning-
arfulltrúi Stígamóta.
HEIMDALLUR,
félag ungra sjálfstæð-
ismanna í Reykjavík,
er öflugt stjórnmála-
félag með langa og lit-
ríka sögu að baki. Fá
íslensk stjórnmála-
félög (eða flokkar)
hafa jafnmarga félags-
menn, enda heyrist
rödd félagsmanna
víða. Þegar Heimdell-
ingar blása til sóknar
gegn hættum, sem
þeir telja steðja að, er
eftir því tekið. Oft þyk-
ir sú sókn óvægin og
bráðlát, meðal annars
af eldri flokksmönn-
um, en þó er hún nauðsynleg og
skiljanleg þegar hugsjónir og hug-
myndir ungs fólks brenna þeim í
brjósti. Þetta eru engin ný sannindi
og svona hafa Heimdellingar starf-
að allt frá stofnun félagsins árið
1927 og var meðal annars skrifað
um í annálum fyrir árið 1931: „Það
hefur verið aðalsmark Heimdallar
og ungra Sjálfstæðismanna, að þeir
hafa haft hugkvæmni og djörfung
til að bera fram sín sérstöku áhuga-
mál og fylgja þeim fram, þótt þau
hafi ekki að öllu leyti og í einstökum
atriðum fallað saman við stefnu
allra eldri flokksmanna.“
Allt umhverfi hugmyndabarátt-
unnar hefur breyst mikið undanfar-
in ár og færst á nýjar brautir.
Átakasvæðin nú eru kannski ekki
prentmiðlar heldur vefmiðlar þar
sem tekist er á um hugmyndir og
stefnur á hispurslausan hátt. Frelsi-
.is hefur verið málgagn Heimdallar
á vefnum og þar setjum við fram
skoðanir okkar daglega, söfnum
saman greinum sem félagsmenn
skrifa, segjum frá starfi Sjálfstæð-
isflokksins og hvað þingmenn okkar
kjósa í viðkvæmum málum. En
þessi útgáfa afmarkast ekki bara af
félagsmönnum heldur öllum sem að-
gang hafa að vefnum. Ungt fólk er
ekki síst sá hópur sem við viljum ná
til og höfum við orðið vör við aukinn
áhuga fólks á menntaskólaaldri.
Nú stígum við skrefið enn lengra
og opnum Söguvef Heimdallar á
Frelsi.is. Saga Heim-
dallar er merkileg fyr-
ir það hve mikil áhrif
félagið hafði á starf
Sjálfstæðisflokksins á
hverjum tíma, mótaði
hugmyndir ungs fólks
og hafði þannig áhrif
til frambúðar. Mikið
efni hefur verið skráð í
gegnum tíðina og sí-
fellt bætist nýtt við.
Með því að koma þessu
á tölvutækt form og
setja á vefsíður Frelsi-
.is gerum við öllum
kleift að kynna sér
sögu og afrek fyrrum
félagsmanna, skoða
gamlar myndir og helstu stefnumál.
Þetta er saga sem Heimdellingar,
gamlir sem nýir, eru stoltir af.
Það er enn kraftur í Heimdalli og
viljinn er alltaf til staðar. Því er
ágætt að enda á orðum fyrrum for-
manns Sjálfstæðisflokksins, Ólafs
Thors, þegar hann óskaði Heimdalli
til hamingju með 20 ára afmælið:
„Heimdellingar! Nú spyr enginn
lengur um getuna. Nú er það vilj-
inn, sem úr sker. Nú er það trúin á
boðskap og hugsjónir Heimdallar
og baráttuhugur liðsins, sem ræð-
ur.“
Saga Heimdallar
Björgvin
Guðmundsson
Höfundur er formaður Heimdallar,
FUS, og fráfarandi ritstjóri Frelsi.is.
Söguvefur
Saga Heimdallar er
merkileg fyrir það, að
mati Björgvins Guð-
mundssonar, hve mikil
áhrif félagið hefur á
starf Sjálfstæðisflokks-
ins á hverjum tíma og
mótar hugmyndir ungs
fólks til frambúðar.